Drushtino Vishay

Author(s): Jayesh M Sheth
Publisher: Shailesh P Shah

Page 7

VI
દ્રષ્ટિનો વિષય
‘જિન ધર્મ મેં યહ તો આમ્નાય હૈ કિ પહલે બડા પાપ છુડાકર ફિર છોટા પાપ છુડાયા હૈ; ઇસલિએ ઇસ મિથ્યાત્વ કો સપ્ત વ્યવસનાદિક સે બડા પાપ જાનકર પહલે છુડાયા હૈ. ઇસલિએ જો પાપ કે ફલ સે ડરતે હૈં; અપને આત્મા કો દુઃખસમુદ્ર મેં નહીં ડુબાના ચાહતે, વે જીવ ઇસ મિથ્યાત્વ કો અવશ્ય છોડો.’ (છઠવાં અધ્યાય)
ઇસકા કારણ યહ હૈ કિ સપ્ત વ્યસનરૂપ પાપ ચારિત્રિક પાપ હૈ, જિસકે લ મેં સાતવૈં નરક તક કી સ્થિતિ તો હો સકતી હૈ, કિન્તુ સમ્યગ્દર્શન કે લિયે અનિવાર્ય યોગ્યતારૂપ સંક્ષી પંચેન્દ્રિયપના ઇત્યાદિ કા અભાવ નહીં હોતા; અતઃ કોઈ-કોઈ જીવ સપ્તમ નરક કી ભીષણ પ્રતિકૂલતા મેં ભી સ્વરૂપલક્ષ્ય કરકે સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કર લેતે હૈં. જબકિ મિથ્યાદર્શન કે ફલસ્વરૂપ પ્રાપ્ત નિગોદદશા મેં તો વહ યોગ્યતા દીર્ઘકાલ તક અભાવરૂપ હો જાતી હૈ.
દૂસરા કારણ યહ ભી હૈ કિ હિંસાદિ યા સપ્ત વ્યસનાદિ પાપ ધારાવાહીરૂપ સે કોઈ જીવ નહીં કર સકતા; સાથ હી ઉસ પાપી જીવ કો યદાકદા અપને દુષ્કૃત્ય કા પશ્ચાતાપ ભી હોતા રહતા હૈ એવં એસે પાપી કો જગત કે જીવ ભી હેયદ્રષ્ટિ સે દેખતે હૈં. જબકિ મિથ્યાદર્શનાદિરૂપ મહાપાપ પરિણામ ધારાવાહીરૂપ સે પ્રવર્તમાન રહતે હૈં; ઇન પાપોં કી વિદ્યમાનતા રહને પર ભી, બાહ્ય વ્રત, તપાદિ કરકે વહ જીવ સ્વયં કો તો ધર્માત્મા માનતા હી હૈ; જગત મેં અન્ય જીવ ભી ઉસે ધર્માત્મા કી સંજ્ઞા સે સમ્બોધન કરતે હૈં, ફલસ્વરૂપ ઉસે ‘મૈં કોઈ પાપ કર રહા હૂં' યહ વિચાર હી ઉસે ઉદ્ભવિત નહીં હોતા.
યહી કારણ હૈ કિ વીતરાગી પરમાત્મા કી દિવ્યધ્વનિ સે લેકર સમસ્ત ભાવલિંગી સન્તોં એવં જ્ઞાની-ધર્માત્માઓં કી પરમ્પરા મેં સર્વ પ્રથમ મિથ્યાદર્શન કા અભાવ કરકે સમ્યગ્દર્શન અંગીકાર
કરને કા ઉપદેશ નિષ્કારણ કરુણા સે પ્રવાહિત હુઆ હૈ.
સમ્યગ્દર્શન કી ઉત્કૃષ્ટતા કા વર્ણન કરતે હુએ આચાર્ય કુન્દકુન્દદેવ ને અષ્ટપાહુડ મેં દંસણ મૂલો ધમ્મો (દર્શનપાહુડ, ગાથા-૨) કહકર સમ્યગ્દર્શન કો ધર્મ કા મૂલ કહા હૈ. ઇસી પ્રકાર રત્નકરણ્ડ શ્રાવકાચાર ગાથા ૩૧ મેં કહા હૈ કિ
दर्शन ज्ञानचारित्रात्साधिमानमुपाश्नुते । दर्शनं कर्णधारं तन्मोक्षमार्गे प्रचक्षते ॥ ३१॥