________________
૪૨
પરમાણુઓ હોવા છતાં માણસ એકબીજાને જોઈ પ્રયત્ન કરીને હાસ્યને બહાર લાવવા મથામણ શકે છે.
કરે પણ સહજ સ્કૂર્તિનું મુકત હાસ્ય દેડી તમારા કોમળ, ઊજળા અને શ્વેત દેખાતા
રસ રસ નહિ આવે. ધક્કો મારવો પડે, હોઠ પહોળા હાથે ઉપર પણ રેગનાં અસંખ્ય જતુઓ છે. કરવા પડે, ગાલ ખેંચવા પડે. કહે: તું બહાર આશુઓ છે. માટે જ ચિકિત્સકો હાથ ચેખા
આવ. આ હાસ્ય બતલાવવા માટે છે, માણવા રાખે છે એમના હથિયારને જતુરહિત માટે નહિ. બહાર છે, અંદર નથી. (sterilize) કરે છે.
ચતુર સમજી જાય છે. પૂછેઃ “કેમ તમે દુ:ખી જીવો અને પુદગળના પરમાણુઓનું મિશ્રણ
છો ?” કહેઃ “ના, ના કાંઈ નથી.” “કાંઇ નથી”
છે એમ ભલે કહે પણ એને “કાંઇક તે છે જ. એનું નામ તે વિશ્વ.
માટે તે સહજ સ્કૂર્તિનું મુક્ત હાસ્ય એ નથી - કર્મ શું ચીજ છે? તમે જે કામ કરે છે કરી શકતો. એ કર્મ નથી, એ તે કાર્ય છે. તમારી સારી વિચારને લીધે એની પ્રકૃતિમાં પલટો આવે છે. અને ખરાબ પ્રવૃત્તિઓનું પરિણામ (result) એ ' કમ. તમે વિચાર કરતા હો ત્યારે એ વિચારની
વિચારની પ્રક્રિયા ઘણી ઊડી છે, લેહચુંબક
જેવી છે. પ્રક્રિયા (process) સાથે તમારા આત્મામાં ૧ કમબંધન ચાલ્યા જ કરે છે.
લેહચુંબકનો ટૂકડો જેમ લેહની ઝીણી ઝીણી
રજકણને ખેંચી લે, અટકાવી દે છે તેવી માણસ જે જાતના વિચાર કરે છે એ
પ્રક્રિયા વિચારની છે. જાતની અસર (effect) એના શરીરમાં થાય છે ને? મારવાની વૃત્તિ જાગે તો ક્રોધ આવે,
એક ભાઈ મારી પાસે આવ્યા. કહેઃ લેહી ગરમ થાય, દાંત પીસવા માંડે અને એને મહારાજ શ્રી, મેં એવી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી છે કે અનુરૂપ હાથની ચેષ્ટા પણ થાય.
હું હાથ ઊંચે કરું અને આ ઘડિયાળ બંધ
થઇ જાય. તેવી જ રીતે જીવનની શાંતપળામાં ભૂત
- એ ભાઈ ઘડિયાળ નજીક ઊભા રહયા, કાળનું મધુર સ્મરણ તાજું થતાં એકલા એકલા જ
અંદર ગયા અને બહાર આવ્યા, અને ઘડિયાળ મલકાઈ જવાય, હોઠે ઉપર આછું આછું હાસ્ય ચમકી જાય. એ પળે સ્વજન કે મિત્ર આવી ?
બંધ થઈ ગયું. ચઢે, પૂછેઃ “કેમ એકલા એકલા જ હસો છો? અભુત ચમત્કાર ! બેઠેલા બધા એને ઝુકા તમે કહો: “હું કયાં હસું છું” પણ મનમાં પડ્યા. જે વિચારે ચાલે છે એનું પ્રતિબિંબ (reflection) કહ્યું: “ખિસ્સામાં લેહચુંબક તે લઈને આંખમાં, હેઠો ઉપર અને સારા ય ચહેરા ઉપર નથી આવ્યા ને ? ” કહેઃ “ના, ના.” જ્યાં આવ્યા વિના રહેતું નથી.
કેડમાં તપાસવાની વાત થઈ ત્યાં પેલા ભાઇએ જે અંદરથી ઘવાયે હોય, જેનું અપમાન ચાલતી જ પકડી. થયું હોય અને તમે લગ્ન પ્રસંગમાં લઈ જાઓ. લેહચુંબકે ઘડિયાળના ભાગને (part). બધા હસતા હોય એટલે એ પણ ધક્કો મારીને, સ્થગિત કરી દીધું. આ ચમત્કાર. (ક્રમશઃ)
