________________
૧૨૧ આત્માગુલ વડે હાર વગેરે વસ્તુને, ઉન્મેઘ અંગુલ વડે શરીરને અને પ્રમાણભંગુલ વડે પર્વત પૃથ્વી વિમાનાદિને તું માપ. આમાંગુલ જે કાળે જેટલું શરીર હોય તેને અનુસાર પિતપોતાના અંગુલથી ભેંયરું, કુવા, વાવ, તળાવ, ધવલગ્રહ પ્રમુખ મપાય ભરત ચકિના વખતે તેમના આગળ પ્રમાણે અને મહાવીર સ્વામીના વખતે તેમના આગળથી ઘર હાટ વગેરે કરતા હતા, અત્યારે ચાલતું માપ તે ઉસેધાંગુલ
વીશ આગળને એક હાથ તેથી દેવાદિકના શરીર મપાય અને પ્રમાણગુલથી (ભરતચક્કીના અંગુલથી) પર્વત, નરક, પૃથ્વી, વિમાન, ભવન, નરકાવાસા, દ્વીપ સમુદ્ર વગેરે મપાય (ઉત્સાંગુલ કરતાં પ્રમાણગુલ ચાર ઘણે મોટે જાણ. સળેણુ સુતિએણુ વિ,
_છિતું ભિ-તું ચ જ કિર ન સક્કા તે પરમાણુ સિદ્ધા, વયતિ આઈ પમાણુણું, ર૯૦
અત્યંત તીક્ષણ એવા શસ્ત્રવડે પણ જેને છેદવાને ભેદવાને નિચે પુરુષો શક્તિમાન ન થાય તે પરમાણુને કેવળીભગવંતે અંગુલાદિ પ્રમાણેનું મૂળ કારણ કહે છે. પરમાણુના બે ભેદ છે સૂકમ અને બાદર અનતા સૂક્ષ્મ પરમાણુના વિસ્રસા પરિણામે એકઠા થાય તે બાદર વ્યવહારીક પરમાણુ કહેવાય છે. પરમાણુ તસણુ, રહેણુ વાલઅષ્ણ લિખા ય, જુય જ અદ્રગુણે, કણ ઉસેહ-અંગુલકં. ર૯૧ અંગુલ છ પાઓ,
T સે દુગુણ વિહસ્થિ સા દુગુણ હત્થા, ચઉહહ્યું ધણું દુસહસ,
કેસે તે જોયણું ચીર. ર૯૨
