________________
આ દેહ અને પ્રતિકૂળ સંયોગો એ બધા થી પાર ચૈતન્ય-સ્વરૂપી. આત્મા છે.. એની ભાવના વિના જગતમાં બીજું કોઈ જીવને સહાયક નથી, કોઈ શરણરૂપ નથી. માટે ભાઈ! એકવાર દેહ અને સંયોગોને ભૂલી જા અને અંદર જે ચૈતન્યતત્ત્વ આનંદસ્વરૂપ છે તેની સન્મુખ જો. પૂર્વે આત્માની દરકાર કરી નહીં અને પાપ કરતાં પાછું વળીને જોયું પણ નહીં. આજે પ્રતિકુળ સંયોગ જે તને પ્રાપ્ત છે તે તારા જ કરેલા પરિણામનું ફળ છે માટે તે સંયોગ તો ફરશે નહીં. તું પોતાનું લક્ષ બદલી નાંખ. આત્મા સંયોગથી જુદો ત્રિકાળ અસંયોગી છે તેનું લક્ષ કર. તેની જ ભાવના કર એમ કહે છે.
સંયોગમાં તારું દુઃખ નથી. તારા આનંદને ભૂલીને તે જ મોહ થી દુ:ખ ઉભું કર્યું છે. માટે એકવાર સંયોગને અને આત્માને ભિન્ન જાણીને, સંયોગની ભાવના છોડ ને ચૈતન્યની ભાવના કર!
હું તો જ્ઞાનમૂર્તિ-આનંદ મૂર્તિ છું. આ સંયોગ અને આ દુઃખ બંનેથી મારો આત્મસ્વભાવ જુદો જ્ઞાન-આનંદની મૂર્તિ છે. આવા આત્માનો નિર્ણય કરીને, તેની ભાવના કરવી, તે જ દુઃખના નાશનો ઉપાય છે.
ચૈતન્યની ભાવનામાં દુઃખ કદી પ્રવેશી શકતું નથી. ત્યાં ચૈતન્ય સ્વરૂપ આત્માની ભાવનામાં આનંદનુ વેદન છે, તેમાં દુઃખનો પ્રવેશ નથી. એવા ચૈતન્યમાં એકાગ્ર થઈને નિવાસ કરવો તે જ દુ:ખથી છુટકારાનો ઉપાય છે.
કષાયોથી સંતપ્ત આત્માને પોતાના શુધ્ધ સ્વરૂપનું ચિંતન જ તેનાથી છૂટવાનો ઉપાય છે. માટે જિનેન્દ્રબુધ્ધિ શ્રી પૂજ્યપાદસ્વામી કહે છે કે હે અંતરાત્મા! રાગ-દ્વેષાદિ વિભાવોની ઉત્પત્તિ અટકાવવા માટે સ્વ-સ્થા થઈને તારા શુધ્ધાઆત્માની ભાવના કર, તેના ચિંતનથી તારા વિભાવો ક્ષણમાત્રમાં શાંત થઈ જશે.
અજ્ઞાની જીવોને સમ્યગદર્શન પ્રગટ કરવા માટે પણ ચૈતન્યની ભાવના કરવી, એ જ ઉપાય છે.
ભાવના ભવનાશીની
..૩૪..
