________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એપ્રિલ - ૨૦૦૫
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ : ૧, અંક: ૧.
જ્ઞાની અને અજ્ઞાની
કોયલ અને કાગડાના રંગમાં કોઈ ફરક નથી. | ખૂણા લાલ બની જતા હોય છે. બન્ને શ્યામ છે. પરંતુ એના ગુણનો પરિચય તો એ - જ્યારે જ્ઞાની જેમ જેમ સમૃદ્ધ બનતો જાય છે તેમ બંનેની જમાતમાં રહેલો છે.
તેમ વધારે વિનમ્ર બનતો જાય છે. આંબા પર કેરી આવે એ જ રીતે રૂપે, રંગ અને વાને જ્ઞાની અને | તેમ આંબાની ડળનીચી નમે છે એ રીતે જ્ઞાની અભિમાનની અજ્ઞાની બંને સમાન હોય છે.
ધૂણી ધખાવીને વધારે નીચો નમતો હોય છે. પરંતુ વાણીમાં કોયલ સમક્ષ કાગડો સાવ કંગાલ અજ્ઞાનીને વાતવાતમાં ક્રોધ આવી જતો હોય જ હોય છે, એ રીતે દ્રષ્ટિમાં જ્ઞાની આગળ અજ્ઞાની છે. કદાચ કોઈ તેને હિતવાણી કહે તો પણ તે સહી સાવ બિચારો હોય છે.
શકતો નથી, એનું ધાર્યું ન થાય તો તરત તેનાં રૂવાડાં - અજ્ઞાની અને જ્ઞાનીનું પારખુ દ્રષ્ટિ માં રહેલું છે. ઊભા થઈ જતાં હોય છે.
અજ્ઞાની પાસે બહારની સમૃદ્ધિ અને જમાવટ જ્યારે જ્ઞાનીના અંતરમાં રહેલો ક્ષમાભાવ ગમે તેટલી હોય પરંતુ અંતરની સમૃદ્ધિમાં તો તે સાવ | કોઈપણ કાળે ક્રોધને પાસે જ આવવા દેતો નથી. ભીખારી જ હોય છે.
કોઈપણ કારણે જ્ઞાની ક્રોધ કરવા તૈયાર થતો જ માન, અપમાન, અભિમાન, ક્રોધ, વૈર, કામ, | નથી. પોતાના ગમે તેવા નુકશાનને તે પોતાના કર્મનું લાલસા, લોભ વગેરે વૃત્તિઓ પર જ્ઞાની વિજય મેળવે ફળ જ માને છે અને સમભાવી રહે છે. છે અને અજ્ઞાની એનો ગુલામ બનેલો હોય છે. અજ્ઞાનીના અંતરમાં ક્ષમા કે સમભાવ જેવી
અજ્ઞાનીને માનની તીવ્ર ભૂખ જાગે છે ! જ્ઞાની કોઈ સંપત્તિ હોતી જ નથી એટલે તે અવારનવાર માનની પરવા જ કરતો નથી. એના ચરણમાં માન ક્રોધવશ થતો રહે છે. તો રગદોળતું હોય છે, જ્યારે અજ્ઞાની એની પાછળ જ્ઞાની કોઈપણ પ્રાણી પરત્વે વૈરભાવ રાખતો મથતો હોય છે.
નથી. એ અંતરદૃષ્ટિથી મથતો રહે છે કે વૈરભાવ જ્ઞાની દાન આપે છે ત્યારે તેના બદલાની કોઈ રાખવાથી હું જ નીચે પટકાવાનો છું. અપેક્ષા જ રાખતો જ નથી. અજ્ઞાની ધણીવાર જ્ઞાની પરંતુ અજ્ઞાની પાસે અંતરદ્રષ્ટિનો અભાવ હોવાથી કરતાંયે બહુ વિશાળ દાન કરતો હોય છે પરંતુ તેના તે વૈર માટે ભરચક પ્રયત્ન કરી વાળે છે. એની સત્તા દાન પાછળ કેવળ કીર્તિની, પ્રતિષ્ઠાની અને પ્રશંસાની આડે કોઈ આવ્યું હોય કે એના સ્વાર્થ વચ્ચે કોઈ લાલસા સળગતી હોય છે.
અજાણતા આવી ચડ્યું હોય, તો અજ્ઞાની એનો અજ્ઞાની અપમાન કદી પણ સહી શકતો નથી. | બદલો લેવા માટે આકાશપાતાળ એક કરી નાખે છે. જેમ નાગને છંછેડાતા વાર લાગતી નથી જ્યારે જ્ઞાની જ્ઞાની સઘળું ઈશ્વર પર અથવા કર્મ પર છોડે અપમાનને હસતા હસતા પી જાય છે, પચાવી જાય છે. | છે.... અજ્ઞાની પોતે જ કર્તા બની જતો હોય છે. મીરાએ હસતા હસતા વિષનો પ્યાલો પચાવ્યો તેમ. પોતે જ ન્યાયાધીશ બની જતો હોય છે, પોતે જ
અજ્ઞાની અભિમાનનો પાલક શ્વાન બનેલો હોય | પોતાને સર્વશ્રેષ્ઠ માનીને વચ્ચે આવનારાઓને કચરી છે. થોડીક સત્તા મળે ને તે ધરતીથી અદ્ધર ચાલતો | નાખવામાં ગૌરવ લેતો હોય છે. તે હોય છે. નજીવો અધિકાર મળે ને તે તેની આંખોના
અનુસંધાન પાના નં. ર૧ પર
For Private And Personal Use Only
