________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧૬ ]
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨
અખાત્રીજનું મહત્વ
વૈશાખ સુદિ ત્રીજને અક્ષયતૃતીયા (અખાત્રીજ)નું પર્વ ગણવામાં આવે છે. તેનો મહિમા ઘણો મોટો છે.
શ્રી ઋષભદેવ ભગવાને ફાગણ વદ ૮ના દિવસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. પછી ભિક્ષા અર્થે તેઓ લોકોને ત્યાં જવા લાગ્યા, પણ એ ભદ્રપરિણામી લોકો સાધુને કેવો આહાર વહોરાવાય? તે જાણતા નહિ હોવાથી તેમની આગળ મણિ, માણેક, રત્નો, હાથી, ઘોડા, ગાય, બળદ આદિ અનેક વસ્તુઓ ધરવા લાગ્યા. પ્રભુ સર્વથા ત્યાગી હોવાથી એ કોઈ વસ્તુને અડતા નહિ. એ રીતે વિચરતાં એક વર્ષથી પણ અધિક કાલ વ્યતીત થઈ ગયો.
‘ભગવાન ઋષભદેવ પૂર્વભવમાં એક માર્ગે થઈને જતા હતા. ત્યારે ધાન્યનાં ખળામાં બળદ અનાજ ખાઈ જતા હતા અને તેથી ખેડૂત તેને મારતો હતો, એ જોઈને તેમણે કહ્યું કે ‘અરે મૂર્ખ! આ બળદોને મોઢેથી બાંધ.' ખેડૂતે કહ્યું: ‘મને બાંધતાં આવડતું નથી.' તેથી પોતે ત્યાં બેસીને પોતાના હાથે છીંકું બાંધી બતાવ્યું. તે વખતે બળદે ત્રણસો સાઠથી અધિક નિશાસા નાખ્યા, તેથી અંતરાય કર્મ બંધાયું. તે કર્મ, દીક્ષા લીધી તે જ દિવસે ઉદયમાં આવ્યું, તેથી પ્રભુને આ રીતે આહાર મળવામાં અંતરાય થયો.
એકદા ગજપુરનગર કે જયાં બાહુબલીજીના પુત્ર સોમયશાના પુત્ર શ્રેયાંસકુમાર રહેતા હતા, ત્યાં શ્રી ઋષભદેવ ભગવંત પધાર્યા. તેમને જોઈ શ્રેયાંસકુમા૨ને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું અને પૂર્વે આરાધેલ સાધુપણું યાદ આવ્યું. તેથી સાધુને કેવો આહાર અપાય તે જાણ્યું. હવે તે જ વખતે ત્યાં ઇક્ષુરસના ૧૦૮ ઘડા આવેલા હતા. એટલે શ્રેયાંસકુમારે પ્રભુને વિનંતી કરી કે આ સૂઝતો આહાર ગ્રહણ કરવાની કૃપા કરો.'
પ્રભુએ તેને પ્રાસુક સમજી બે હાથનો ખોબો કરી તેને વહોર્યો અને પારણું કર્યું. શ્રેયાંસકુમારને અતિ આનંદ થયો અને દેવોએ ત્યાં પંચદિવ્ય પ્રકટ કર્યાં. ઇક્ષરસનું આ દાન શ્રેયાંસકુમારને અક્ષય ફળ આપનારું બન્યું, ત્યારથી એ દિવસ અક્ષય તૃતીયા તરીકે પ્રસિદ્ધ થયો.
આજે અનેક ભવ્યાત્માઓ વર્ષીતપ કરે છે અને તેનું પારણું આ જ દિવસે કરે છે. તે વખતે સ્નેહીઓ, સંબંધીઓ, સાધર્મિકો વગેરે ચાંદીના એક અતિ નાના ઘડામાં ઇક્ષુરસ ભરી તેમને પીવડાવે છે. ઘણા સિદ્ધક્ષેત્રમાં જઈ આ તપની પૂર્ણાહુતિ કરે છે, તેથી એ દિવસે તપસ્વીઓ સિદ્ધક્ષેત્રમાં બહુ મોટી સંખ્યામાં એકઠા થાય છે અને તેમના સગાંસંબંધીઓ વગેરેની પણ વિપુલ હાજરી થતાં, ત્યાં મોટો ઉત્સવ ઉજવાય છે.
અન્ય લોકો પણ આ દિવસને મોટું પર્વ ગણે છે અને તેને અખાત્રીજ ગણી તે દિવસે તેનું માહાત્મ્ય વાંચે છે અને ઉજવે છે.
—રજૂકર્તા: દિવ્યકાંત સલોત
For Private And Personal Use Only
