Atmanand Prakash Pustak 099 Ank 06

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/532071/1

Page #1

શ્રી મuGઠ પ્રકાશ SHREE ATMANAND PRAKASH
Vol-2 * Issue-6 APRIL-2002
ચૈત્ર એપ્રિલ-૨૦૦૨ આત્મ સંવત : ૧૦૬ વીર સંવત : ૨૫૨૮ વિક્રમ સંવત : ૨૦૫૮
પુસ્તક : ૯૯
मनोविकारसम्माष्र्टा विश्वजेतृशिरोमणिः । जगद्विजयतो ह्यात्मविजयः सुमहत्तरः ।।
મનના વિકારોને જેણે સાફ કરી નાખ્યા છે તે જગતના વિજેતાઓમાં શિરોમણિ છે. નિઃસંદેહ, જગના વિજય કરતાં આત્માનો વિજય ઘણો જ મહાન છે. ૧૫
He who has washed off all impurities of mind, is the greatest of all the conquerors in the world, since the victory over the self is much higher than the victory over the world. 15
કલ્યાણભારતી ચેપ્ટર-૪ : ગાથા-૧૫, પૃ૪-૫૯)

Page #2

F
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તંત્રી : શ્રી પ્રમોદકાંત ખીમચંદ શાહ
અનુક્રમણિકા
ક્રમ
લેખ
(૧) જેના ઘરમાં ભક્તિગાન
(૨) મહાવીરના સિદ્ધાંતો અત્યારે પણ એટલા યથાર્થ મહેન્દ્ર પુનાતર
(૩) હિમાલયની પત્રયાત્રા
(૪) યોગી ન બનો તો ઉપયોગી તો બનો જ
(૫) અષ્ટાપદ—કૈલાસ માનસરોવર યાત્રા (૧)
(૫) ભગવાન મહાવીર અને આપણે
(૬) અખાત્રીજનું મહત્વ
(૭) પ્રભુપરાયણતામાં આનંદ રહેલો છે
લેખક
મુનિશ્રી જંબૂવિજયજી મ.
મુનિશ્રી રાજરત્નવિજય
કાંતિલાલ દીપચંદ શાહ
પૃષ્ઠ
૧
૨
૧૧
૧૩
આ.શ્રી વિજયરત્નભૂષણ સૂરિજી મ.સા. ૧૫ રજુકર્તા: દિવ્યકાંત સલોત
૧૬
રજુકર્તાઃ મુકેશ એ. સરવૈયા
* ગુણ ગ્રહણ કરો જ
આપણી દૃષ્ટિ હંમેશા અન્યના અવગુણો જોવામાં જ મસ્ત હોય છે. પરંતુ આપણે સ્વયં કેવા છીએ? તેનો જરા પણ વિચાર કરતા નથી અને હંમેશા બીજાને કાગદૃષ્ટિએ જ જોઈ રહ્યા છીએ.
૧૭
કાગડામાં કર્કશતા અને કાળાશ બાહ્ય રીતે ભલે નજરે જણાતા હોય પરંતુ તેનામાં રહેલા ગુણોને આપણી દૃષ્ટિ વડે જોવા જોઈએ. કાગડામાં પણ એક મહત્વનો ગુણ રહેલો છે.
કાગડો કયારેય પણ પોતાના બંધુઓને મુકીને, એકલો ખાતો નથી. થોડામાંથી પણ થોડું આપવું એ મોટામાં મોટો મહત્વનો ગુણ કાગડામાં જ છે.
આપણે પણ કાગડામાં રહેલા ગુણને જોઈ, આપણા બંધુઓને “થોડામાંથી પણ થોડું આપવું” એવો નિશ્ચય કરીએ.
૬
ટાઈટલ પેઈજ ઉપર આપની જાહેરખબરની અમો અપેક્ષા રાખીએ છીએ. સહકારની અપેક્ષા સાથે.
લિ. શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તંત્રી : પ્રમોદકાંત ખીમચંદ શાહ

Page #3

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨]
ટ્રસ્ટ રજી. ન. એફ-૩૭ ભાવનગર
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ભાવનગરનુ મુખપત્ર શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ તંત્રી : પ્રમોદકાંત ખીમચંદ શાહ ફોન : ઓ. ૫૧૬૬૦૭ ઘર : પ૬૩૬૪૫ : માલિક તથા પ્રકાશન સ્થળ : - શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ખારગેઈટ, ખોડિયાર હોટલ સામે, ખાંચામાં, ભાવનગર-૩૬૪૦૦૧
ફોન નં. (૦૨૭૮) ૨૨૧૬૯૮ સભા પેટ્રન મેમ્બર ફી રૂા. ૧૦૦૧=૦૦ સભા આજીવન સભ્ય ફી રૂા. ૫૦૧=૦૦ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વાર્ષિક જાહેરાત દરઃ ટાઈટલ પેઈજ આખું રૂા. પ000=00
આખું પેઈજ રૂ. ૩OOO=00 અર્ધ પેઈજ રૂ. ૧૫૦૦=00
પા પેઈજ રૂ. ૧૦૦૦=૦૦ શૈક્ષણિક ઉત્તેજન, જ્ઞાનખાતુ, સભા નિભાવ ફંડ, યાત્રા પ્રવાસ આદિમાં વ્યાજું ફંડ માટે ડોનેશન સ્વીકારવામાં આવે છે.
: ચેક ડ્રાફટ : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાવનગરના
નામનો લખવો.
સભાના હોદ્દેદારશ્રીઓ : (૧) પ્રમોદકાંત ખીમચંદ શાહ–પ્રમુખ (૨) દિવ્યકાંત એમ. સલોત–ઉપપ્રમુખ (૩) જશવંતરાય સી. ગાંધી-ઉપપ્રમુખ (૪) મનહરલાલ કે. મહેતા-મંત્રી (૫) ચંદુલાલ ધનજીભાઈ વોરા–મંત્રી (૬) ચીમનલાલ વર્ધમાન શાહ–મંત્રી (૭) હસમુખરાય છે. હારીજવાળા–ખજાનચી
જેના ઘરમાં ભક્તિ ગાન
(રાગ : મૈત્રી ભાવનું ઝરણું) જેના ઘરમાં ભક્તિ ગાન, તે ઘર આવે છે ભગવાન; જયાં છે સંત તણાં સન્માન, એ ઘર આવે છે ભગવાન..૧ ઘરનાં સૌ એ સંપી રહેતા, એક બીજાને દોષ ન દેતા; નાના મોટા સૌ એ સમાન, એ ઘર આવે છે ભગવાન...૨ એક બીજાનું હિત વિચારી, મીઠી વાણીને ઉચ્ચરવી; રાખી સ્વધર્મ કેરું ભાન, એ ઘર આવે છે ભગવાન...૩ માતા પિતાના એ સંસ્કારો, ઉતરે બાળકમાં આચારો; વિકસે કુટુંબનું ઉદ્યાન, એ ઘર આવે છે ભગવાન...૪ એની સુવાસ વિષે વ્યાપે, દેવો આવી થાણું થાશે; ગોવિંદ એ ઘર સ્વર્ગસમાન, એ ઘર આવે છે ભગવાન....૫
રજૂકર્તા : મોદીભાઈ

Page #4

૨]
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ : ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨
જૈન પરંપરા જીવન જીવવાનો ઉત્તમ માર્ગ છે : મહાવીરના સિદ્ધાંતો અત્યારે પણ એટલા જ યથાર્થ —મહેન્દ્ર પુનાતર
|
શકે એવી સુંદર વ્યવસ્થા કરી છે, પરંતુ માનવીએ આ સમતુલાને ડગમગાવી દીધી છે. પ્રદૂષણ અને શોષણરહિત અહિંસક સમાજ રચનાનો ખ્યાલ ભગવાન મહાવીરે આપ્યો છે.
જૈન ધર્મ શ્રમણ સંસ્કૃતિનું પ્રદાન છે. જીવનની મૂળભૂત સમસ્યાઓનું તેમાં સમાધાન છે. મહાવીરદર્શનનો મૂળભૂત આધાર અહિંસા, પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે પ્રેમ, દયા, કરુણા અને સમાનતાનો ભાવ છે. સંસારની બધી સમસ્યાઓના મૂળમાં અસમાનતા રહેલી છે. આ અસમાનતા દૂર થાય તો માનવજાતની મોટાભાગની થાઓનો અંત આવી જાય. માનવી માનવી વચ્ચે ભેદભાવ કરાવનારા અને અંતર ઊભું કરનારા ત્રણ મુખ્ય બળો છેઃ ઈચ્છા, આસક્તિ અને તૃષ્ણા. આ ત્રણે બળો પર માણસ વિજય મેળવે તો દુ:ખદર્દનો નાશ થાય અને માણસ આંતરિક શાંતિનો અનુભવ કરી શકે.
|
જૈન વિચારધારામાં ભગવાન મહાવીરે | પ્રરૂપેલા સિદ્ધાંતો આદર્શ સમાજ રચના માટેના ઉત્તમ સિદ્ધાંતો છે. જો સમાજમાં ઊંચનીચના ભેદભાવ ન હોય, અસમાનતા ન હોય, પરિગ્રહ અને સંચયની ભાવના ન હોય, અહિંસા, દયા, કરુણા અને પ્રેમ હોય અને ક્ષમા—મૈત્રીનો ભાવ હોય એ સમાજ કદી દુઃખી લાચાર કે અશાંત હોય શકે નહીં. જૈન પરંપરાએ જીવન જીવવાનો ઉત્તમ માર્ગ બતાવ્યો છે. પરિગ્રહ અને ધનનો સંચય ન હોય તો આર્થિક અસમાનતા ઓછી થઈ જાય. શોષણ, સંગ્રહખોરી, કાળા બજાર, ભેળસેળ, છેતરપિંડી દૂર થાય અને કુદરતી સાધનોનો જીવન જીવવા માટે સંયમપૂર્વક, જરૂર પૂરતો ઉપયોગ થાય અને પર્યાવરણની સમતુલા ડગે નહીં તો માનવજાત સુખરૂપ રહી શકે. કુદરતે આ પૃથ્વી પર તમામ જીવો પોતાની રીતે જીવી
જૈન ધર્મમાં અહિંસાને અનેરુ મહત્ત્વ આપવામાં આવ્યું છે. જૈન ધર્મમાંથી અહિંસાને બાદ કરો તો કશું બચે નહીં. જૈન ધર્મ સિવાય દુનિયામાં બીજો કોઈ ધર્મ નથી જેણે અહિંસાને પોતાનું શિખર બનાવ્યું હોય. મહાવીરની સમગ્ર વિચારધારામાં અહિંસાનું મહત્ત્વ અનોખું છે. અહિંસા જૈન ધર્મનો પ્રાણ છે એટલે જ કહેવાયું છે કે અહિંસા પરમોધર્મ. ધર્મ મંગલ છે કર્યો ધર્મ? અહિંસા, સંયમ અને તપરૂપી ધર્મ. અહિંસા ધર્મનો આત્મા છે. હિંસા પેદા શા માટે થાય છે? જીવવેણામાંથી, જીવનની આકાંક્ષામાંથી હિંસા જન્મે છે. સૌ કોઈ જીવવા આતુર છે. બીજાને ભોગે. પણ આપણે જીવવા માંગીએ છીએ. જો એવો વિકલ્પ આવી જાય તો આખા જગતને મિટાવીને પણ માણસ જીવવાની ઈચ્છા કરશે. જીવેષણાનો ત્યાગ એટલે માણસનો અહિંસાના જગતમાં પ્રવેશ. જીવેષણાનો ત્યાગ એટલે મરવાની આકાંક્ષા નથી, પણ શરીર પ્રત્યેનો મોહ દૂર કરવાની વાત છે. જીવેપણાનો ત્યાગ કરનાર માણસ બીજાના ભોગે જીવવાનો પ્રયાસ ક નહીં. જીવનમાં મૃત્યુ તો આવવાનું છે, પરંતુ તેન સહજતાથી સ્વીકાર કરવાની વાત છે. વાસનાને છોડવાની વાત છે. મૃત્યુ સમયે મૃત્યુની પીડા હોતી નથી, પરંતુ જીવનમાં ઘણું કરવાનું બાકી રહી ગયું તેની પીડા હોય છે. જીવપણા છે એટલે

Page #5

[ ૩
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨] આ મારું અને આ તારું છે. ભ. મહાવીરે હિંસાના માટે આપણે ઉત્સુક હોઈએ. સૂક્ષ્મ સ્વરૂપનો વિચાર કર્યો છે. કોઈને મારી
આ બધા સૂત્રો જીવન માટેના ઉપયોગી નાખવાથી જ હિંસા થતી નથી. કામ, ક્રોધ, મોહ,
સૂત્રો છે. જીવનના તમામ વહેવારમાં તે યથાર્થ લોભ અને પરિગ્રહ પણ હિંસાના સ્વરૂપો છે.
છે. ક્રોધ, લોભ, મોહ, પરિગ્રહ, સુખ–દુઃખ, વસ્તુઓ અને વ્યક્તિઓ પરનું આધિપત્ય એ પણ
અપેક્ષા આ બધુ પાર કરીને માણસે કેવી રીતે હિંસા છે. જો માલિકીનો ભાવ ખતમ થઈ જાય
જીવવું એ મહાવીર દર્શને બતાવ્યું છે. જીવનના તો પરિગ્રહ પણ રહે નહીં અને હિંસા પણ રહે
સંદર્ભમાં આપણે મહાવીરદર્શનની ઝલક જોઈ, નહિ. ભગવાન મહાવીરે કહ્યું છે કે તમામ જીવો
હવે આપણે વિશ્વની દૃષ્ટિએ તેનું શું મહત્ત્વ છે પ્રત્યે આત્મવત ભાવ રાખો. જેવું તમે ઈચ્છો છો
તેનો ખ્યાલ કરીએ. તેવું બીજા પ્રત્યે દાખવો. પ્રાણીમાત્ર સુખ ઇચ્છે છે, આ સુખનો ભાવ સ્વભાવગત છે.
દુનિયાના મોટાભાગના ધર્મસેવાના ધર્મો છે.
જૈન ધર્મે આત્મકલ્યાણ પર ભાર મૂક્યો છે. આમ જૈન ધર્મમાં કહ્યું છે કે જીવ વહો અપ્પ
છતાં જૈન ધર્મમાં સેવાનો જે ખ્યાલ કરવામાં વો. કોઈપણ જીવની હત્યા એ પોતાની હત્યા
આવ્યો છે તે અનોખો છે. આ સેવાનો ખરો અર્થ છે. જીવદયા એ આપણી પોતાની દયા છે.
હજુ લોકોને સમજાયો નથી. જૈન ધર્મ કહે છે ભ. મહાવીરે કહ્યું છે કે તમે પોતાના માટે | વૈયાવૃત-સેવા એ શ્રાવકનું પરમ કર્તવ્ય છે, પરંતુ ઇચ્છો છો તે બીજાના માટે પણ ઇચ્છો અને જે | આમાંથી કશું મેળવવાનું નથી કે કશી અપેક્ષા તમારા માટે ઇચ્છતા નથી એ બીજા માટે પણ ન | રાખવાની નથી. સેવા દ્વારા પુણ્ય મળશે. સેવા ઈચ્છો. જિન શાસનનો આ મુખ્ય સાર છે. | દ્વારા મોક્ષ મળશે એવો અર્થ અન્ય ધર્મોએ બતાવ્યો તીર્થકરનો આ ઉપદેશ છે. આ સૂત્રમાં ભ. | છે. આમાં સેવા સાધના છે અને મુક્તિ સાધ્ય છે. મહાવીરે ઇચ્છાની ધારને નાબૂદ કરી છે. આપણે | આમા સેવાનું પ્રયોજન રહેલું છે. સેવાની આ જેવું ઇચ્છીએ એવું બીજા માટે ઇચ્છવાનું હોય તો | ધારણા વાસનપ્રેરિત છે. મહાવીરનો સેવાનો અર્થ ઇચ્છાનો કશો અર્થ રહે નહીં.
છે જેમાં કોઈપણ જાતનું પ્રયોજન નહીં હોવું ભ. મહાવીરે એક મહત્ત્વપૂર્ણ વાત કહી છે. | જોઈએ. જેમાં કોઈ હેતુ હોય, જેમાં કાંઈ મળવાનું તમે તમારા શત્રુ છો અને તમે તમારા મિત્ર છો. શું હોય તેને સેવા ગણી શકાય નહીં. સેવા એકદમ કોઈ બીજો શત્રુ નથી. તમે યોગ્ય માર્ગે ચાલો છો | નિષ્ઠયોજન અને હેતુવિહીન હોવી જોઈએ. ત્યારે તમે તમારા મિત્ર છો અને ખોટા માર્ગે જૈનધર્મનું મહત્ત્વનું પ્રદાન શાકાહાર છે. ચાલો છો ત્યારે તમે તમારા દુશ્મન છો. આપણે | આહાર માટે કોઈપણ જાતની હિંસાનો નિષેધ છે. જયારે ક્રોધ કરીએ છીએ ત્યારે સામા માણસને | શાકાહાર આરોગ્ય માટે પણ ખૂબ જ ઉપયોગી છે દુઃખ પહોંચે છે કે કેમ તે નિશ્ચિત નથી, પરંતુ એવું હવે દુનિયાના લોકો માનતા થયા છે અને આપણને પોતાને દુ:ખ પહોંચે છે તેમાં કોઈ શંકા | શાકાહાર તરફથી ઝુંબેશ આગળ વળી છે. નથી. ક્રોધ શાંત બનીને થઈ શકતો નથી, એને | શાકાહારથી આહાર માટે મોટા પાયા પર થતી માટે ઉકળવું પડે છે. સુખ અને દુઃખ કોઈ, હિંસાને રોકી શકાય તેમ છે. જૈન ધર્મે પર્યાવરણ આપણને આપી શકતું નથી સિવાય કે તે લેવા | પર સવિશેષ ભાર મૂક્યો છે. મહાવીરે કહ્યું છે કે

Page #6

૪]
[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨ જીવનના તમામ આયામોમાં સંતુલન જરૂરી છે. શું આપણે સમજી શકીએ તો મોટાભાગની પૃથ્વી, પાણી, વાયુ, અગ્નિ અને આકાશ એ, વિટંબણાઓ દૂર થઈ શકે. મહાવીર કહે છે કે જીવનના તત્ત્વો છે તેનો સંયમપૂર્વક ઉપયોગ થવો | કોઈપણ જાતનો આગ્રહ ન રહે ત્યારે સત્ય સુધી જોઈએ.' માનવજાતે કુદરતી સંપત્તિનો બેફામ | પહોંચી શકાય. ‘હું કહું એ જ સાચું' એમ આપણે ઉપયોગ કરીને આ ધરતીને નર્ક જેવી બનાવી. જયારે માનીએ છીએ ત્યારે માલિકીપણું આવી નાખી છે. આપણે જંગલોને કાપી નાખ્યા છે અને જાય છે. સત્યના સિદ્ધાંતને આપણે સંકોચી લઈએ સજીવ સૃષ્ટિનો નાશ કર્યો છે. પૃથ્વી પરનું આ| છીએ. સત્યનો આ પરિગ્રહ છે અને જયાં નિકંદન ચાલુ રહેશે તો સર્વનાશ સિવાય બીજો | માલિકીભાવ અને પરિગ્રહ છે ત્યાં હિંસા પણ છે. કોઈ આરો રહેશે નહીં.
સત્ય ભાષામાં ઊતરે છે ત્યારે વાંકું થઈ જાય છે અનેકાન્તવાદ–સ્યાદ્વાદ એ ભ. મહાવીરની ! અને એક કાનેથી બીજા કાને જાય છે ત્યારે સત્ય આ જગત માટેની અનોખી ભેટ છે. દુનિયામાં જે સત્ય જ રહેતું નથી. કાંઈ સંઘર્ષો છે એના મૂળમાં હું કહું એ જ સાચું | મહાવીરે જીવન અને ધર્મની ઘણી તરલ છે એવો આગ્રહ રહેલો છે. જગતમાં જે કાંઈ | વાતો કહી છે. મહાવીરનો અહિંસાનો સંદેશો વિવાદો છે એ સત્યના વિવાદો નથી પણ “હું'ના જગતની ભાષાઓમાં હજુ પહોંચ્યો નથી. આ વિવાદો છે. સત્યના અનેક પાસાઓ છે. આ બધા અંગે પૂરતા સઘન પ્રયાસો કરવાની જરૂર છે. પાસાઓને જોડીને સત્ય તરફ આગળ વધી | મહાવીરના સિદ્ધાંતો જગતને સમજાય એની શકાય છે. સત્યની સંપૂર્ણ અભિવ્યક્તિ શકય , 1 આજે તાતી જરૂર છે. મહાવીરના અહિંસાના નથી. આંખે જોયેલું અને કાને સાંભળેલું પણ | સંદેશાને જગત યથાર્થ રીતે સમજશે તો વિશ્વને સંપૂર્ણ સત્ય કદાચ હોઈ શકે નહીં. જોતી વખતે દુ:ખ અને અશાંતિમાંથી બહાર કાઢી શકાશે. અને સાંભળતી વખતે માણસ પોતાના રંગોને | તા. ૧૫-૪-ર૦૦૧ના મુંબઈ સમાચારના તેમાં પૂરી લે છે. મહાવીરનું સત્ય વિશાળ હતું,
જિનદર્શન વિભાગમાંથી સાભાર) અસીમ હતું. જેમાં બીજાના સત્યોનો પણ સમાવેશ થતો હતો. એટલે જ મહાવીર જ એવી વ્યક્તિ છે જે પોતાના વિરોધીને તું સાચો હોઈ શકે છે એમ કહી શકે. દુનિયામાં બીજાના સત્યને |
Universal AGENCIES
Press road, volkart gate, BHAVNAGAR-364001 Phone : (O)428557/427954 Fax: (0278) 421674
E-mail : universal agencies@usa.net OUR QUALITY PRODUCTS

Page #7

સુવાસનું સ્મારક
ધૂપસળીને સળગાવતાં માનવીએ ધૂપસળીને પ્રશ્ન પૂછ્યો કે “હે ધૂપસળી ! તારી જિંદગી શું બળી બળીને ખલાસ થવા માટે છે ?'
ચારે તરફ સુગંધ ફેલાવતી અને આછું હાસ્ય રેલાવતી ધૂપસળી બોલી : માનવ ! સુવાસ દ્વારા સૌને પ્રફુલ્લિત કરી, મારું અસ્તિત્વ જો ખલાસ થઈ જાય તો મારા જીવન માટે એનાથી મોટું સૌભાગ્ય શું હોય ?’’
આપણે પણ આપણા જીવનને ધૂપસળીની જેમ સુવાસિત બનાવી, વિદાય વેળાએ સુવાસનું સ્મારક મૂકતાં જવાનો સંકલ્પ કરીએ.
વર
કંટકના ઢગલા આવે તો,
પુષ્પ બની પથરાઈ જે; દુર્ગંધ ભરેલી આ દુનિયામાં,
પરિમલ થઈ ફેલાઈ જજે.
SHASHI INDUSTRIES
SELARSHA ROAD, BHAVNAGAR-364001 PHONE : (O) 428254-430539
Rajaji Nagar, BALGALORE-560010

Page #8

૬ ]
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ : ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨
હિમાલયતી પત્રયાત્રા
આલેખક
પૂ. મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજી મ. પ્રેષક : પૂ. આ. વિ. પ્રદ્યુમ્નસૂરિશ્વરજી મ.
ઘંટાકર્ણનાં બદરી. આજુબાજુના પ્રદેશમાં | ચડાવે છે. બદરી ગામમાં રહેલા ઘંટાકર્ણના મંદિરો છે. અહીં આ સ્પષ્ટ માન્યતા કે | કુટુંબોમાંથી આના પૂજારીઓ વારાફરતી બદલાયા ઘંટાકર્ણ એ પિશાચ છે. અને આ પ્રદેશના | કરે છે. જેમનો વારો હોય તે પૂજારી આ ભેટની ક્ષેત્રપાલ છે. ઘંટાકર્ણના ભક્ત ઉપાસકોનાં કુટુંબો રકમ લઈ જાય છે. બદરીનાથ--કેદારનાથના આ પ્રદેશમાં છે. તીર્થની જે કમિટી સરકાર તરફથી નિમાયેલી છે તેને આમાંથી કંઈ મળતું નથી.
ઘંટાકર્ણ શિવજી (મહાદેવજી)ના પરમભક્ત હોવાથી બીજા કોઈનું નામ કાનમાં પડી ન જાય એ માટે કાનમાં ઘંટ લટકાવીને ફરતા હતા. તેથી એ ઘંટાકર્ણ કહેવાય છે.
તું
મહાદેવજીએ ઘંટાકર્ણને એકવાર કહ્યું કે બદરીનાથની ભક્તિ કર તારું કલ્યાણ થશે. પછી એ બદરીનાથ પાસે બે ખભા ઉપર બે મડદાં લઈને આવ્યા. પછી બદરીનાથે કહ્યું કે ‘તું મારા મંદિરની ચોકી કરજે અને ત્યાં પશુઓનું બલિદાન ના લઈશ.’
|
બદરીનાથના મંદિરમાં પ્રવેશ કર્યા પછી ખુલ્લો ચોક આવે છે. અને તેમાં બદરીવિશાલ (બદરીનાથ) નું મંદિર છે. ચોકમાં બદરીનાથના મંદિરને પ્રદક્ષિણા દેવાની ખુલ્લી જગ્યા છે. આ જગ્યામાં મહાલક્ષ્મી માતાનું મંદિર તથા આદ્ય
શંકરાચાર્યની ગાદી તથા બીજા કેટલાક નાની નાની દેરીઓનાં મંદિર છે. તથા પ્રવચન આપવા માટેની તેમજ બેસવા માટેની થોડી ઓટલા જેવી
|
જગ્યાઓ છે.
આ ચોકમાં પ્રવેશ કરતાં જમણી બાજુએ ઘંટાકર્ણની પણ નાની દેરી છે. ઘંટાકર્ણને આ મંદિરના રક્ષક ક્ષેત્રપાલ તરીકે માનીને લોકો ભેટ
જ્યારે બદરીનાથ મંદિરના કમાડ કાર્તિક
માસમાં (સિદમાં કે વિદમાં) બંધ થાય છે ત્યારે છેલ્લા ઘંટાકર્ણનું મંદિર બંધ કરાય છે, અને જ્યારે વૈશાખ માસમાં બદરીનાથનાં કમાડ ખોલવામાં આવે છે ત્યારે ઘંટાકર્ણની દેરી ખોલ્યા પછી તેમની પૂજા કર્યા પછી બદરીનાથનાં કમાડ ખોલાય છે. આ એક ત્યાંની પરંપરા છે.
આપણા શ્રાવકોએ આદિનાથ નિર્વાણ કલ્યાણક ટ્રસ્ટના નામે જે જગ્યા લઈને ધર્મશાળા આદિ બાંધવાનું કામ કર્યું છે તે ઘંટાકર્ણના ભક્તોની જગ્યા છે.
બદરીનાથના ચોકમાં જે ટાકર્ણની દેરી છે તે સિવાય જયાં પાંડુકેશ્વર તથા માનામાં ઘંટાકર્ણનું મંદિર છે ત્યાં પશુબલિદાન દેવાની પ્રથા ચાલુ છે. હિમાલયના પ્રદેશમાં આવા પશુબલિદાનનો અનેક સ્થાનોમાં ચાલુ છે. વાર તહેવારે બકરાં, ઘેટાં, ભેંસો, પાડાનાં બલિદાન દેવાય છે. તથા કથિત સાધુ સંન્યાસી તેમજ શંકરાચાર્યોને આનો કોઈ જોરદાર વાંધો નથી. એમનો વાંધો માત્ર ગોવધ સામે જ છે.
પશુબલિદાનનો વિરોધ કરવાની એક

Page #9

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨ ]
સંસ્થાના સભ્ય અમારા પાસે આર્થિક મદદ | પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું આજે નિર્વાણ કલ્યાણક છે. માગવા આવ્યા હતા. અમે અમુક મદદ અપાવી | આ શિખરજી ઉપર ભગવાન અહીં જ મોક્ષમાં પણ હતી. અને કહ્યું કે શંકરાચાર્યો પાસે કરોડોની | પધાર્યા હતા. ભગવાનની કૃપાથી જ અમે પણ, સંપત્તિ છે, તેમની પાસે જઈને માગો ને. ત્યારે | અહીં ચોમાસું રહ્યા છીએ. ભગવાન જે રથળે તેમણે કહ્યું કે શંકરાચાર્ય કહે છે અમે તમારા | મોક્ષમાં પધાર્યા હતા તે પારસનાથ હીલ તરીકે પાસેથી દાન લેનારા માણસો છીએ. અમે ઓળખાય છે અને તે શિખરજી ઉપરનું સૌથી આપનારા નથી.
ઊચું શિખર છે. પ્રબળ પુણ્યનો ઉદય હોય તો જ અમે હતા ત્યારે જોશીમઠના એક શંકરાચાર્ય | દેવ—ગુરુકૃપાથી જ આ સ્થાનના દર્શન–સ્પર્શ— માધવાશ્રમ, બદરીનાથના દર્શન માટે ભક્તો તથા
વંદનનો લાભ મળે. સાધુઓની નાની ફોજ લઈને ત્યાં આવેલા હતા. ' બદરીનાથમાં હિમાલયના શિખરે ૨૦૫૬નું ત્યારે તેમના અનુયાયીઓ જે સૂત્રો પોકારતા હતા | ચોમાસું પૂર્ણ કરીને ઋષિકેશ-હરિદ્વાર આવીને તેમાં ‘ગોવધ બંધ કરો. સનાતન ધર્મનો જય હો' | હરિદ્વારથી માગશર સુદિ પાંચમે ડિસેમ્બર ૧-૧૨આવાં સૂત્રો જ હતાં. અને આ બધું નજરે જોયું છે ! ૨OOO શુક્રવારે શિખરજી તરફનો અમારો તથા સાંભળ્યું છે. એમને જીવહિંસા છે તથા એમને | વિહાર શરૂ થયો. વિવિધ તીર્થોની તથા ક્ષેત્રોની જીવહિંસા બંધ કરવામાં કોઈ જ વિશિષ્ટ રસ નથી. | સ્પર્શના કરતા કરતા વૈશાખવદિ ર તા. ૮-૫ભલે એ અદ્વૈતવાદની તથા ગીતાની વાતો કરતા | ર૦૦૧ બુધવારે અમે અહીં આવ્યા. હરિદ્વારથી હોય. ગોવધ બંધીમાં જ એમને રસ છે. | બદરીનાથના માર્ગનો હેવાલ તમને લખ્યો જ છે.
આપણા આદિનાથ નિર્વાણ કલ્યાણક ટ્રસ્ટ | હવે હરિદ્વારથી જે રસ્તે અમે અહીં આવ્યા છીએ બંધાવેલા સ્થાનમાં ઘંટાકર્ણનું મંદિર બાંધી આપવા
તેનો હેવાલ લખવા ઘણીવાર વિચાર તથા પ્રયત્ન માટે એક ભક્તની માંગણી (ઓફર) મારા પાસે
કર્યો. પણ રસ્તો ઘણો જ લાંબો. સવાર–સાંજ આવી હતી. પણ જ્યારે ત્યાંના એક મહાધિપતિને
બાંધ ગઠરીયાં' ને છોડ ગઠરિયાં ચાલ્યા જ કરે વાત કરી ત્યારે તેમણે મને કહ્યું હતું કે જો
એટલે લખવાનો સમય મળતો નહોતો. અહીં ઘંટાકર્ણનું મંદિર બાંધશો તો ત્યાં પશુબલિદાન
આવ્યા પછી પણ ઘણી શાસ્ત્રસ્વાધ્યાયની પ્રવૃત્તિ ચાલુ થશે એમ સમજી લેશો.
જે કારણે સમય મળી શક્યો નથી. પણ અવસરે
જરૂર લખવા ભાવના છે. હરિદ્વારથી નીકળ્યા આ પ્રદેશની થોડી જાણવા જેવી પ્રાસંગિક
પછી, અહિચ્છત્રા–શ્રાવસ્તી–અયોધ્યા રત્નપુરી – વાત છે.
ગોરખપુર–કુશીનગર–વૈશાલી-પટના–કુંડલપુરસં. ૨૦૫૭ શ્રાવણ સુદિ ૮, તા. ર૭-૭-૦૧
રાજગૃહી – પાવાપુરી – ક્ષત્રિયકુંડ—કાકંદી–ચંપા C/ જૈન શ્વેતાંબર સોસાયટી,
પુરી—ઋજુવાલિકાની યાત્રા કરી આવ્યા છીએ. શિખરજી (જિલ્લો–ગિરિડીહ) ઝારખંડ રાજય
આ યાત્રાનો હેવાલ પછી નિરાંતે લખાશે. તે પીન–૮૨૫૩૨૯
પહેલા હિમાલય યાત્રાની થોડીક પૂર્તિ કરી લઉં. આ.મ.શ્રી પ્રદ્યુમ્નસૂરિજી મહારાજ,
હરિદ્વાર-ઋષિકેશ-બદરીનાથના પ્રદેશમાં વંદના. પુરુષાદાનીય પરમાત્મા શ્રી | લગભગ દોઢેક વર્ષ અમારે રહેવાનું થયું. અનેક

Page #10

૮]
[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨ મંદિરો, મઠો, આશ્રમો, મહંતો, તથા કથિત | છેલ્લા ત્રીસ-ચાલીસ વર્ષથી વિવિધ પૂજાઓના સાધુઓ, બાવાઓ, ભિક્ષુકો, સંન્યાસીઓ, બદલે વિવિધ પૂજનોનું જ મહત્ત્વ વધી ગયું છે. મંડલેશ્વરો, મહામંડલેશ્વરો, પીઠાધીશો, પંડાઓ | તેમ આ લોકોમાં વિવિધ પૂજનોનું જ મહત્ત્વ વધી વગેરેના સમાગમમાં આવવાનું પણ આ સમય | ગયું છે. તેમ આ લોકોમાં વિવિધ યજ્ઞો તથા દરમ્યાન અમારે થયું, અમારા મનમાં હતું કે, હોમ-હવનનું મહત્ત્વ ખૂબ જ વધી ગયું છે. એ હજારોની સંખ્યામાં વિદ્યમાન આ લોકોમાં ઘણા | નામે લાખો-કરોડો રૂપિયા ખર્ચાય છે. યજ્ઞોમાં ઘણા સાધુ-સંતો જોવા મળશે. બહુરત્ના | હોમ-હવનના ધૂમાડા વગેરેથી ખરેખર કેટલું ફળ વસુંધરા' એ ન્યાયે આમાં ખરેખર સંત કહી શકાય | મળે છે. તે તો ભગવાન જાણે. વૈજ્ઞાનિક રીતે એવા કોઈક કોઈક સાધકો છે–હશે પણ ખરા. | એના રૂપની મોટી મોટી વાતો તેના આયોજકો છતાં મોટા ભાગે ધર્મના નામે ધંધાદારી જ ચાલી | કરતા હોય છે, આ યજ્ઞો જોવા માટે હજારોરહી છે. ધર્મના નામે પાખંડ પણ ઘણું ચાલે છે. | લાખો માણસો ભેગા પણ થતા હોય છે. છતાં શ્રદ્ધાળુ લોકોના પૈસા ઉપર તાગડધીન્ના
આના ફળની બાબતમાં વાસ્તવિકતા કેટલી છે તે કરનારો, એશઆરામ ભોગવનારો, હજારો
માટે તો ભગવાનને જ પૂછવું પડે ધાર્મિક લાખો-કરોડો અબજો રૂપિયા ભેગા કરનારો મોટો | પરંપરા–સામાજિક પરંપરા રૂપે જાત–જાતના વર્ગ પણ આમાં છે. તદ્દન ભિક્ષુક જેવું જીવન વિધિ અનુષ્ઠાનો આ ઉત્તરાખંડમાં ચાલે છે. ગુજારનારો, આમ તેમ ઘુમનારો રખડનારો મોટો | બદરીનાથ મોક્ષધામ કહેવાય છે. એક વર્ગ પણ આમાં છે. કંચન આવે ત્યાં બીજા પણ | યુગમાં જગતથી વિસત બનીને હિમાલયના અનેક દૂષણો સહજભાવે આવે જ. કંચનની | એકાંત સ્થાનમાં આવીને એમની રીતે ધ્યાન– (પૈસાની જમીન–જાગીરીની, મઠોની અને એનું તપ–જપની કઠોર સાધના કરનારા યોગીપુરુષો માટે સંપત્તિ ભેગી કરવાની–વૈભવ બનાવવાની ! ત્યાં ખાસ વિચરતા હશે–રહેતા હશે એટલે અહીં ધર્મના નામે હોડ લાગી છે. આ બધાની | મોક્ષધામ તરીકે તેની પ્રસિદ્ધિ વૈદિક પુરાણો તથા અહીં બોલબાલા છે. ન મળે તપ કે ન મળે | લોકોમાં હશે. પણ અત્યારે તો બદરીમાં પણ ત્યાગ.)
છૂટથી દારૂ પીવાય છે, સામાન્ય લોકો તો પોતાની સંપત્તિમાંથી, સ્કુલ-કોલેજ–
માંસાહારી છે, પણ અમને કહેવામાં આવ્યું કે દવાખાના–દાનશાળા વગેરે ચલાવીને | પંડાઓમાં પણ આ પ્રદૂષણ પ્રવેશ્ય છે. દારૂની લોકકલ્યાણની પ્રવૃત્તિ કરનારા પણ આમાં છે.
સુગ રહેતી નથી. યેન કેન રૂપેણ યાત્રાળુઓ અને સમાજમાં એમનું માન સન્માન પણ છે. પણ
પાસેથી પૈસા પડાવવાનું જ એમનું મુખ્ય લક્ષ્ય એકંદરે ઉપર જણાવેલું ચિત્ર છે. વાતે વાતે મોટા હોય છે. જાતજાતનાં સંકલ્પો કરાવીને મોટા યજ્ઞો હોય છે. આવા યજ્ઞોનું ફળ શું એમ
| વિધિવિધાનો કરનારા અને મોક્ષમાં પહોંચાડવાની પૂછવામાં આવે તો કોઈ સંતોષ કારક જવાબ વાતો કરનારા પંડાઓ–પૂજારીઓ–શંકરાચાર્યો મળતો નથી. વાતાવરણ શુદ્ધ થાય છે, અને તમને અહીં છૂટથી જોવા મળશે. એનાથી જ આ દેશ બચ્યો છે. બચવાનો છે એવા | બ્રહ્મ સત્યે નનૈય્યાની મોટી વાતો ઉટપટાંગ જવાબો મળે છે. જેમ આપણે ત્યાં 1 કરનારાઓ જ જગતના પ્રપંચમાં ગળા સુધી

Page #11

૯
(
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨ ]. ડૂબેલા હોય છે. હશે કોઈક વિરલા સન્દુરુષો કે | ખરેખર ધર્મગુરુઓની આ જવાબદારી છે. સાધકો કે જે આ પ્રપંચથી દૂર રહીને ખરેખર | ધર્મમાં લોકોને જોડવામાં આવે છે. એમાં પોતાનો પરમાત્માની ઉપાસનામાં લીન હોય. અહંકાર, પોતાના રાગદ્વેષો, પોતાના સ્વાર્થો ધર્મનું મુખ્ય સ્વરૂપ અને મુખ્ય ફળ–|
કેટલા પોષાય છે એનું સ્વયમેવ નિરીક્ષણ કરીને જીવનશુદ્ધિ, જીવન, નીતિમત્તા, આધ્યાત્મિકતા, |
જો શુદ્ધિકરણ કરવામાં આવે તો જ જે ધર્મ પ્રભુપરાયણતા, કરુણા આદિ છે. પરંતુ આ બધાં | ધંધાદારીની ચીજ કે ધૂનની ચીજ બની ગયો છે પવિત્ર મૂલ્યો ભુલાઈ ગયાં છે. યાત્રાળુઓ પણ,
તે સ્વપર પ્રકાશક દીપક રૂપે થશે અને સ્વ–પર આ મૂલ્યો પ્રાપ્ત કરવાને બદલે આ તીર્થમાં જઈ |
ઉભયનું પરમ કલ્યાણ કરનાર થશે ભગવાન પાસે આવ્યા, ઘણું પ્રાપ્ય કમાઈ આવ્યા, ગંગા ન્યાયા
આવા ધર્મની જ પ્રાર્થના કરું છું. બધાં પાપો ધોવાઈ ગયાં એમ માની લેતા હોય| આ અંકે લેખમાળા સમાપ્ત થાય છે. છે. લાખો-કરોડો યાત્રાળુઓ આવે છે. | સાંભળવા મળ્યું છે કે આ લેખો પુસ્તકાકારે ગંગાસ્નાન પણ કરે છે, પણ જીવનનાં ધાર્મિક | છપાઈ રહ્યાં છે. આ લેખમાળાએ ઘણા ઘણા નવા મૂલ્યોની ભાગ્યે જ કોઈને પડી હોય છે. અનુભવો વાંચકોને રસમગ્ન બનાવતા રહ્યા છે. કુલપરંપરાની રૂઢિઓને આધારે બધું ચાલ્યા કરે છે. શ્રદ્ધામયોગચંપુરુષઃ જેની જેવી શ્રદ્ધા આવી ગતાનુગતિકતા બધે ચાલ્યા જ કરે છે.
ભાવનગર નાગરિક સહકારી બેંક લિ. હેડ ઓફિસ : ૧૪, ગંગાજળીયા તળાવ, ભાવનગર ફોન : ૪૨૯૦૭૦, ૪૩૦૧૯૫
: શાખાઓ : ડોનઃ કૃષ્ણનગર-૪૩૯૭૮૨, વડવા પાનવાડી–૪૨૫૦૭૧, રૂપાણી-સરદારનગર-૫૫૯૬૦, ભાવનગર-પરા-૪૪૫૭૯૬, રામમંત્ર-મંદિર-૫૬૩૮૩ર, ઘોઘા રોડપ૬૪૩૩૦, શિશુવિહાર–૪૩૨૬૧૪
તા. ૧-૪-૨૦૦૨ થી થાપણ તથા ધિરાણમાં સુધારેલ વ્યાજના દરો ડીપોઝીટ વ્યાજનો દર સલામત રોકાણ
આકર્ષક વ્યાજ ૩૦ દિવસથી ૯૦ દિવસ સુધી ૬.૫ ટકા) ૨ વર્ષથી ૩ વર્ષની અંદર
૮.૫ ટકા ૯૧ દિવસથી ૧૮૦ દિવસ સુધી ૭.૦ ટકા, ૩ વર્ષ કે તે ઉપરાંત
૯.૦ ટકા ૧ વર્ષથી ર વર્ષની અંદર
૮.૫ ટકા | સેવિંગ્સ ખાતામાં ૫ ટકા વ્યાજ આપવામાં આવશે. ઉ ૯૦ માસે રકમ ડબલ મળશે. સીનીયર સીટીઝનને ED. ઉપરએક ટકો વધુ વ્યાજ આપવામાં આવશે. & સોનાલોન, હાઉસીંગ લોન, મકાન રીપેરીંગ લોન, એન.એસ.સી. લોન, શૈક્ષણિક હેતુ લોન, સ્વ વ્યવસાય,
સ્વરોજગાર માટે ધિરાણ આપવામાં આવે છે. વધુ વિગત માટે હેડ ઓફિસ-શાખાઓનો સંપર્ક સાધવા વિનંતી. જ નિયમીત હપ્તા ભરનારને ભરેલ વ્યાજના ૬ ટકા વ્યાજ રીબેટ મળે છે. બેન્કની વડવા-પાનવાડી રોડ શાખામાં વહેલા તે પહેલાના ધોરણે પસંદગીના લોકર ભાડે આપવામાં આવે છે. મનહરભાઈ એચ. વ્યાસ નિરંજનભાઈ ડી. દવે વેણીલાલ એમ. પારેખ જનરલ મેનેજર મેનેજિંગ ડીરેકટર
ચેરમેન

Page #12

With Best Compliments from:
AKRUTI
NIRMAN PVT. LTD.
दूरीया... नजदीयाँ
बन गई...
M
'डेन्टोबेक' क्रिमी स्नफ के
उत्पादको
द्वारा
201, Mukhyadhyapak Bhavan, Road No. 24, Above Nityanand Hall, SION (W.) MUMBAI-400 022 Tele : 4081756 / 408 1762 (code No. 022)
TOOTH PASTE
मेन्यु
गोरन फार्मा प्रा. लि. सिहोर - ३६४२४०
गुजरात
पसंद
थ पेस्ट
શ્રી આત્માનંદ સભા
દ્વારા પ્રકાશિત
"श्री खात्मानं प्राश"
રૂપી
જ્ઞાન દીપક
સદા
તેજોમય રહે
તેવી
હાર્દિક
शुभेच्छा....

Page #13

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨ ]
યોગી ન બનો તો ઉપયોગી તો બનો જ
પ્રત્યેક પુષ્પને ત્રણ તબક્કા અવશ્યમેવ પસાર કરવા જ પડે છે. પ્રથમ તબક્કો છે તાજી તાજી કુમળી કળીસ્વરૂપનો, દ્વિતીય તબક્કો છે પૂર્ણ પાંખડીએ વિકસિત થઈને ચોમેર પમરાટ પ્રસરાવવાનો, અને ત્રીજો તબક્કો છે સમય આવ્યે ખરી જઈને માટીમાં મળી જવાનો. કોઈપણ પુષ્પ સદા કાળ ખીલી રહીને ખરવાની દુ:ખદ ક્ષણોથી દૂર રહે, એવું કદી બનતું નથી. વસ્તુસ્થિતિ આ હોવા પછી તેજ પુષ્પનું અસ્તિત્વ સાર્થક બને કે જે અન્યોને ઉપયોગમાં આવ્યા વિના કાળ પર જ કરમાઈને વિદાય થઈ જાય એનું જીવન નિરર્થક લેખાય.....
જે ન્યાય પુષ્પને લાગુ પડે છે, એજ ન્યાય માનવીને ય લાગુ પડે છે. એને પણ ત્રણ તબક્કા- માંથી પસાર થવું પડે છે. પ્રથમ તબક્કો છે કુમળી કળી જેવા શૈશવનો, બીજો તબક્કો છે વિકાસની અવસ્થા સમા યૌવનનો, અને ત્રીજો તબક્કો છે વૃદ્ધાવસ્થામાં ઘેરાતા જઈને મૃત્યુનો સમય આવ્યે માટીમાં મળી જવાનો.
|
|
|
એક પણ માનવી આ સૃષ્ટિમાં એવો જન્મ્યો નથી કે મૃત્યુની ક્ષણથી બચી શકે અને શરીરને સદાકાળ ટકાવી શકે અરે ! સંસ્કૃતભાષાના વિદ્વાનો તો શરીરની વ્યાખ્યા જ એ કરે છે કે જે નાશ પામે તેનું નામ શરીર. ક્ષીર્વતે કૃતિ શરીરમ્!! શરીર જો ત્યાગ દ્વારા નહિ ઘસાય, તો ય એ રગ આદિ દ્વારા ઘસારો જ અને અંત નષ્ટ--વિનષ્ટ થશેજ. વસ્તુસ્થિતિ આ હોવા પછી તેજ માનવીનું જીવન સાર્થક ગણાય કે જે અન્યોને કોઈપણ રીતે ઉપયોગી નીવડે. જે માનવીનું જીવન કોઈનેય ઉપયોગી થયા વિના, વનમાં ખીલેલ ગુલાબની જેમ, ખતમ થઈ જાય એનું જીવન પણ નિરર્થક જ ગણાય...
[૧૧
આવું નિરુપયોગી નિરર્થક જીવન જીવનારાની હાલત પેલી પંક્તિમાં હૂં..બ..હૂ દર્શાવાઈ છે કે ‘વત્તપન શ્વેતમેં હોવા, નવાની નિંમર સોયા, વુઢાપા વૈવાર રોયા.....'
આપણે નિરુપયોગી જીવન જીવીને આ પંક્તિને અનુરૂપ ન બનીએ. બલ્કે ઉપયોગી જીવન જીવીને સાર્થકતાની કક્ષા પ્રાપ્ત કરીએ. વાંચી છે ગુજરાતના મૂક લોકસેવક રવિશંકર મહારાજના જીવનની પેલી ઘટના?
રવિશંકર મહારાજે જ્યારે મહેમદાવાદમાં રાષ્ટ્રીય શાળા ચલાવવાનું અભિયાન આદર્યું હતું ત્યારની વાત. એ સમયે “સ્વરાજ્ય મારો જન્મસિદ્ધ હક્ક છે'ની બુલંદ ઘોષણા કરનાર લોકમાન્યતિલક દિવંગત થયા હતા અને એમની
સ્મૃતિમાં ગાંધીજીએ એ કાળમાં રૂા. એક કરોડના ‘તિલક સ્મારક નિધિ'નું એલાન આપ્યું હતું. રવિશંકર મહારાજે એમાં રૂા. દશ હજાર એકત્ર કરવાની જવાબદારી સ્વીકારી. પછી એમણે મનોમન વિચાર્યું કે આ ફાળાની શરુઆત સર્વપ્રથમ મારેજ કરવી જોઈએ.
એ માટે એમણે ધર્મપત્ની સૂરજબેન સમક્ષ ભાવના વ્યક્ત કરી કે આપણે મકાન તથા ખેતરનો થોડો ભાગ વેચીનેય આ ફંડમાં આપણો હિસ્સો નોંધાવીએ. સૂરજબેન ભાવનાશીલ સન્નારી હતા. કિંતુ એમની નજર સમક્ષ નાનાં બાળકોના ભાવિનો વિચાર પણ હતો. તેથી વિસામણમાં મુકાઈ ગયા. તત્કાલ સંમતિ યા અસંમતિ ન દર્શાવી શક્યા.
રવિશંકર મહારાજે એ મૂંઝવણ પરખી લીધી. એમણે પત્ની પર લેશ પણ દબાણ ન કર્યું. બલ્કે મનોમંથન આદર્યું. એમાં તેઓ એ નિર્ણય

Page #14

૧૨]
[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ 2009 પર આવ્યા કે મકાન-ખેતર આદિ મિલકત તો ! એ વૃત્તિ હતી કે કયાંય નામનાની પણ અપેક્ષા ન પરિવારના સ્વામીત્વની ગણાય, મારા એકની હતી. એથી જબરજસ્ત લોકસેવાની કારકિર્દી પછી નહિ. એથી એના પર મારાં એનો અધિકાર | એમણે ૨૭-૩-૮૩ના દિવસે જાહેર નિવેદન આપ્યું નથી. પણ મારો દેહ તો સુવાંગ મારી માલિકીનો | હતું કે “મારી પાછળ કોઈ સ્મારક કે ફંડ આદિ છે માટે એના પર મારો અધિકાર છે બસ, તો | કરવું નહિ. દીન-દુઃખી પ્રત્યે જે કાંઈ થઈ શકે આ દેહને આજથી મારે રાષ્ટ્રસેવામાં સમર્પિત કરી તે જ કરવું એ મારી ભાવના છે!!' દેવો. પરિવાર ભલે મિલકતમાંથી નિર્વાહ ચલાવે,
જીવનને સાર્થક બનાવી દેવાનો અદ્ભુત મારે રાષ્ટ્રસેવાનું જ લક્ષ્ય રાખવું.
આદર્શ આપતી ગુજરાતની મુઠી ઉચેરો માનવી એમણે સૂરજબેનને આ નિર્ણય જણાવ્યો. રવિશંકર મહારાજની આ સત્ય ઘટના આપણા સૂરજબેને સંમતિ દર્શાવી અને જે હતું તેમાંથી| અંતરને અપીલ કરી જાય અને આપણે ય પરિવારનો નિર્વાહ સ્વીકારી લીધો. સૂરજબેને એ ગાઈએ કે.... પછી સતત ૪૨-૪૨ વર્ષો પર્યત ચરખો ચલાવીને | “અપના હી ખ્યાલ કરે કે, જીએ, તો હમ વર્ષે ૧૫ શેર સૂતર કાંતવાનો ક્રમ જાળવ્યો અને ક્યાં જીએ? પરિવારમાં સહાય પૂરી. જયારે રવિશંકર મહારાજે જિન્દાદિલી કા તકાજા હૈ, ઔરોં કે લીએ એક પાઈ પણ સ્વીકાર્યા વિના સતત લોકસેવા કરી. ભી જીએ.” એવી નિઃસ્પૃહતાપૂર્વક જાત ઘસી નાખવાની
– મુનિ રાજરત્નવિજય
-
-
COMPUTER EDUCATION
ફેમીલી પેક” યોજના એકની ફી ભર અને ફેમીલીના બધા સભ્યો કોમ્યુટર શિક્ષણ મફત મેળવો.
3rd Floor, Ajay Chamber, Kalanala, Bhavnagar - 364 001 (Gujarat) India Phone: 91) (0278) 425868 Fax: (1) (0278) 421278
Internet : http://www. aptech-cducation.com
COMET
સૌપ્રથમ કોમ્યુટર કુંડળી COMPUTER CONSULTANCY દેશ-પરદેશની
10,y.T. Complex, H&H 214 21524Kalanala, Bhavnagar - 364001 કાઢવા માટે મળો.
Phone: (1) (0278) 422229
મફત રૂબરૂ મળો.

Page #15

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨]
[૧૩
અષ્ટાપદ-કૈલાસ માનસરોવર યાત્રા (૧)
યાત્રિક : કાન્તિલાલ દીપચંદ શાહ શેત્રુંજય, સમેતશીખર, ગિરનાર, આબુ તથા| ઘણું ઘણું પુણ્ય મેળવે અને જીવન ધન્ય કરે. અષ્ટાપદ આ પાંચ જૈન ધર્મના ઉત્તમ પવિત્ર તીર્થો | જેની જેવી ભાવના તેને તેવી સિદ્ધિ. છે. જૈન શાસ્ત્ર અનુસાર પહેલા તીર્થકર શ્રી આ કઠીન યાત્રા તન મન અને ધનના -ઋષભદેવ ભગવાન અષ્ટાપદ ઉપર નિર્વાણ પામ્યા | સંયોગથી થઈ શકે છે. મને હતું કે ૭૨ વર્ષની હતા. તેમના પ્રથમ પુત્ર પ્રથમ ચક્રવર્તી ભરતે | ઉમરે આ યાત્રા થશે કે નહિ પણ ભગવાનની અષ્ટાપદ ઉપર મણિ અને રત્નમય ચોવીસ ! ઇચ્છાથી આખરે સપ્ટેમ્બર ૧૯૯૯ માં આ યાત્રા તીર્થકરોની મૂર્તિઓ ભરાવી હતી. ગુરુ શ્રી | પાર પડી. કૈલાસ માનસરોવર યાત્રા માટેની ગૌતમસ્વામી અનંત લબ્લિનિધાન અને ચરમ | તૈયારી કરી રહ્યો હતો ત્યારે એક ભાઈએ સલાહ શરીરી હતા. પોતાની લબ્ધિ દ્વારા સૂર્યના કિરણોના આપી કે તમો જૈન છો માટે તમારે કૈલાસ દર્શન આલંબનથી યાત્રા કરી હતી. અષ્ટાપદ ઉપર | કરતા અષ્ટાપદના દર્શન મહત્વના છે. ભારત મૂર્તિઓની પૂજા અર્ચના કરીને સ્તોત્ર રચ્યું હતું. | સરકાર અને અજૈન તથા પરદેશીઓ કલાસને તપ કરતા સાધુઓને ધર્મબોધ આપીને કેવળજ્ઞાન | અષ્ટાપદ માને છે. ભગવાનની ઇચ્છા હશે તેથી પદે પહોંચાડ્યા હતા. વળી રાવણ તથા મંદોદરી એ ! કેલાસની પ્રદક્ષિણા ખરાબ હવામાનને કારણે ન નૃત્યમાં તલ્લીન બનીને અષ્ટાપદ ઉપર કેવળજ્ઞાન | થઈ શકી તે પછી તિબેટમાં કહેવાતા અષ્ટાપદની મેળવ્યું હતું. આમ આ અષ્ટાપદની પવિત્ર ભૂમિની યાત્રા ગાઈડને લઈને કરી. મેં જે જોયું તે લખું છું સ્પર્શના કરીને દરેક જૈન જીવન સાર્થક કરવા કે દૂરથી પર્વત ઉપર આઠ પગથીયા જેવું દેખાય ઉત્સુક હોય છે. તક પ્રાપ્ત થતાં તે કાર્ય સાધે છે! છે તે પગથીયા અથવા તો તપ કરવા માટેની અને પુણ્યશાળી બને છે. શાસ્ત્ર અનુસાર | ગુફાઓ પણ હોઈ શકે. આ યાત્રાનું વર્ણન એટલા અષ્ટાપદ તીર્થ વિચ્છેદ પામેલ છે પણ ઐતિહાસિક | માટે કરી રહ્યો છું કે અગોચર ભૂમિમાં ધરબાયેલા રીતે જોતાં જે અત્યારે કૈલાસ કહેવાય છે તે જ નિધાનને પ્રગટ કરવા પ્રબળ પુરુષાર્થ કરવો પડે અષ્ટાપદ હોઈ શકે તેના કારણો થોડા થોડા મળી| છે. શોધ સંશોધનથી આવા રહસ્યો ફુટ થાય છે. આવે છે. (આ વિષય સંશોધનનો છે, જેમકે | આવું તીર્થ કે જે અષ્ટાપદ છે. આ લેખ જૈન ભાઈ માનસરોવરથી અષ્ટાપદ ૨૫ માઈલ દૂર છે. | તથા બેન શોધ સંશોધનમાં રસ લઈ રહ્યા હોય અયોધ્યાની ઉત્તરે હિમાલયમાં આવેલ છે. મને ઈ. | તેઓને માર્ગદર્શન રૂપ બને. કેટલીક જગ્યાએથી સ. ૧૯૯૯ના સપ્ટેમ્બરમાં કૈલાસ માન-સરોવરની શોધખોળ કરતાં પુરાણા તીર્થો અને મૂર્તિઓ યાત્રા કરવાનો યોગ પ્રાપ્ત થયો હતો. અને ધન્યતા | વિગેરે મળી આવે છે તેમ અહિ પણ અષ્ટાપદની અનુભવી હતી. મારી કૈલાસ માનસરોવરની વિગતો મળી આવે તેવો સંભવ ગણાય. યાત્રાની સંપૂર્ણ માહિતી આ લેખો દ્વારા આપવા| ઉત્તરાખંડમાં આવેલા પવિત્રતમ અને માંગું છું અને ઇચ્છું છું કે આ વિગતો વાંચીને સુંદરતમ કલાસ માનસરોવર પરિક્કમાં અસાધારણ ધાર્મિક સ્ત્રી પુરુષો પ્રેરણા પ્રાપ્ત કરે અને યાત્રા કરી અને પવિત્ર મનાય છે. બોન પાધર્મી એટલે કે

Page #16

૧૪]
[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨ તિબેટની પ્રજા કૈલાસને “નૌમંઝિલ' માને છે. | ઉપર છે. યાત્રાનું વર્ણન કૈલાસ માનસરોવર હિન્દુ ધર્મી કૈલાસને પ્રભુ શિવજીનું નિવાસસ્થાન | યાત્રાના નામે થશે. માને છે. બૌદ્ધધર્મી કૈલાસને બુદ્ધ ભગવાન અથવા | અષ્ટાપદ–કૈલાસ માનસરોવરની યાત્રાની મણિપદમનું નિવાસ સ્થાન માને છે. જૈન ધર્મના | જેને પણ ઇચ્છા થાય તેમણે પોતાની પાસે મનમાં પહેલા તીર્થકર શ્રી ઋષભદેવનું અહીં નિર્વાણ અખૂટ શ્રદ્ધા, મજબૂત મનોબળ, શારીરિક ક્ષમતા થવાથી જૈનો કૈલાસને પવિત્ર અષ્ટાપદ માને છે. અને પ્રકૃતિ પ્રેમનો અણમોલ ખજાનો હોવો
કૈલાસ અને માનસરોવરનો મહિમા તેમજ તે | જોઈએ. યાત્રા માનવીને કુદરતની નજીક લઈ જાય બન્નેનું અદ્ભુત સૌંદર્ય તો યાત્રી જયારે તેનું છે. અને તેનામાં નવો ઉત્સાહ આત્મવિશ્વાસનું સાનિધ્ય સેવે છે ત્યારે જ અનુભવે છે. પવિત્ર | સિંચન કરે છે. અભુત માનસિક આનંદ મળે છે. કૈલાસ માનસરોવરથી ૨૫ કી.મી. દૂર રહે છે ત્યારે અમદાવાદ–સાબરમતી રામનગરમાં જૈન કેલાસનું આચ્છાદિત શિખર સાક્ષાત્ શિવલીંગ જેવું | શાસનશિરતાજ આચાર્યદેવ શ્રી વિજય રામચન્દ્ર દેખાય છે. કૈલાસ ઉપર બારે માસ બરફ છવાયેલો સૂરીશ્વરજી મહારાજ નૃતિ મંદિરની પ્રતિષ્ઠા રહે છે. ભારતની ઉત્તરે પશ્ચિમી તીબેટ (હાલ | મહોત્સવની ભવ્યાતી ભવ્ય રીતે ઉજવણીના પ્રસંગે ચીન)માં કૈલાસ પર્વત સમુદ્રની સપાટીથી ! દુનિયા ભરની નદીઓના પાણી મંગાવવામાં આવ્યા ૨૨,000 ફુટ ઉંચો છે. (શેત્રુંજય પર્વત ૨૦OO| હતા. ભારતની ગંગા, યમુના, બ્રહ્મપુત્રા, સિંધુ, ફટ) કેલાસ માનસરોવર દિલ્હીથી ૮૬૫ કી.મી. | ગોદાવરી, નર્મદા, કાવેરી, કૃષ્ણા વિગેરે નદીઓ દૂર છે. આ યાત્રા માટે પાસપોર્ટ ખાસ જરૂરી છે. ઉપરાંત તિબેટમાં આવેલા કેલાસ–મા નસરોવર માંથી યાત્રાની સફળતા તેના બદલાતા જતા વાતાવરણ | પણ પાણી લાવવામાં આવ્યું હતું. (ક્રમશ:
શ્રી જેન આત્માનંદ સભા દ્વારા પ્રકાશિત “શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ'ને અમારી હાર્દિક શુભેચ્છા
મિસસીધીમલાલ મુળચંદ શાહ
દરેક જાતના ઉચ્ચ કવોલીટીના અનાજ તથા કઠોળના વેપારી
દાણાપીઠ, ભાવનગર. ફોનઃ ૪૨૮૯૯૭-૫૧૭૮૫૪
રોહિતભાઈ ઘર : ૪૩૧૪૭)
સુનીલભાઈ
પરેશભાઈ ઘર : ૫૧૬૬૩૯
ઘર : ૪૩૦૪૨૬

Page #17

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ : ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨]
[૧૫
ને
-
૮ : :
કાકા
૧
; ; ?
.
:: કાર
- -
( ભગવાન મહાવીર અને આપણે
–આ.શ્રી વિજયરત્નભૂષણસૂરિજી મ.સા. આ જગતમાં તીર્થંકર પરમાત્મા ભગવાન મહાવીરસ્વામીનો આત્મા પણ એક વખત આપણી જેમ જ જન્મ—મરણનો અનુભવ કરતો હતો. નયચાર તરીકેના ભવમાં તેઓ સમકિત એટલે કે સાચી દષ્ટિ પામ્યા; અને પછી સાધના માર્ગે આગળ વધ્યાં, તેમાં વળી મરીચિના ભવમાં કર્મે પછાડ્યાં, વળી પાછા આગળ વધ્યાં, વળી પાછા પડ્યાં, એમ કરતાં ૨૬ ભવો પૂરાં કર્યા. તેમાં પણ ૨૫માં ભવમાં નંદન ઋષિ તરીકે તો અદ્ભુત સાધના કરી. એનું વિગતવાર વર્ણન સાંભળતાં પણ આપણને અપૂર્વ આનંદની અનુભૂતિ થાય તેમ છે.
તે પછી છેલ્લા ૨૭માં ભવમાં તારક તીર્થંકર પરમાત્મા તરીકે તેઓશ્રીનો જન્મ થયો. આપણે હવે અહીં જ આપણો વિચાર કરવાનો છે. આ છેલ્લા ભવમાં જન્મ લીધા પછી પણ ભગવાનને પોતાના આત્મા ઉપર લાગેલા કર્મોનો નાશ કરવા માટે કેટલો બધો પ્રચંડ પુરુષાર્થ કર્યો? ૩૦ વર્ષની ઉંમરે દીક્ષા લીધી અને તે પછી સાડા બાર વર્ષ સુધી ઘોર ભયંકર સાધના કરી, ઉગ્ર તપશ્ચર્યા કરી, જે કંઈ પરિષદો અને ઉપસર્ગો આવ્યા તેમનો સામનો કરવાની શક્તિ હોવા છતાં પણ તે દરેકને હસતે મોઢે–સામી છાતીએ સમભાવપૂર્વક સહન કર્યા. ત્યારે તેઓને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું.
તેની સાથે હવે આપણે આપણી પોતાની પરિસ્થિતિનો વિચાર કરીએ. ભગવાનનો જે વખતે જન્મ થયો તે વખતે તેમના આત્મા ઉપર જેટલા કર્મો લાગેલા હતા, એ રીતે આ મનુષ્ય ભવમાં આપણો જ્યારે જન્મ થયો ત્યારે આપણા આત્મા ઉપર પણ કર્મો તો લાગેલા હતા. આમાં વધારે કર્મો કોના–ભગવાનનો જ્યારે જન્મ થયો ત્યારે એમના? કે આપણો જ્યારે જન્મ થયો ત્યારે આપણા? આ બેમાં વધારે કર્મો કોના? વિચાર કરતાં આપણે કબૂલ કરવું જ પડશે કે આપણા કર્મો વધારે છે!
હવે આપણે એ વિચારવાનું જરૂરી થઈ પડે છે કે-ભગવાને પોતાના કર્મોનો નાશ કરવા માટે જે પ્રચંડ પુરુષાર્થ કર્યો તેવો અથવા તેનાથી વધારે જોરદાર પુરુષાર્થ આપણે ન કરીએ ત્યાં સુધી આપણું ઠેકાણું પડે ખરું? એની સામે કર્મોનો નાશ કરવા માટેનો આપણો પુરુષાર્થ કેવો છે? ભગવાનના જેવો? એમનાથી વધારે? કે એમનાથી ઓછો?
આ વાતનો વિચાર કરીએ ત્યારે જ આપણને આપણી સાચી પરિસ્થિતિનો ખ્યાલ આવે. આ ખ્યાલ– આ સમજણ જ–આપણને ધર્મની આરાધના કરવામાં આગળ વધારે છે. આપણી ભૂલો–ખામીઓ– દુર્ગુણો જોવા અને એ બધું સુધારવા માટેની મહેનત કરવી એ પણ ધર્મ છે. આ પાયાનો ધર્મ શરૂ થાય કે આપણું જીવન સુંદર બનવા માંડે. આ રીતે આપણે સૌ પોતપોતાની જાતને સુંદર બનાવવાની શરૂઆત કરીએ તો પણ ચમત્કાર સર્જાય. આવો ગુણ સંપન્ન જીવોનો સમુદાયએમની જ્ઞાતિ વિગેરે અશક્ય લાગે એવું પણ કરી બતાવે એમાં કંઈ જ આશ્ચર્ય નથી. જો આપણે આપણી જ્ઞાતિનો આપણા સમાજનો કે આપણા સંઘનો ઉત્કર્ષ કરવો હશે તો એને માટે પણ આ જ ઉપાય છે. આપણા સમાજને કે જ્ઞાતિને કે સંઘને નબળા પાડનારા દુર્ગુણોને દેશવટો દઈને ઉપર મુજબ આગળ વધીએ તો ઉત્કર્ષ તો થાય જ, પરંતુ પરિણામે સૌ જીવોનું તાત્વિક કલ્યાણ પણ થાય.

Page #18

૧૬ ]
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨
અખાત્રીજનું મહત્વ
વૈશાખ સુદિ ત્રીજને અક્ષયતૃતીયા (અખાત્રીજ)નું પર્વ ગણવામાં આવે છે. તેનો મહિમા ઘણો મોટો છે.
શ્રી ઋષભદેવ ભગવાને ફાગણ વદ ૮ના દિવસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. પછી ભિક્ષા અર્થે તેઓ લોકોને ત્યાં જવા લાગ્યા, પણ એ ભદ્રપરિણામી લોકો સાધુને કેવો આહાર વહોરાવાય? તે જાણતા નહિ હોવાથી તેમની આગળ મણિ, માણેક, રત્નો, હાથી, ઘોડા, ગાય, બળદ આદિ અનેક વસ્તુઓ ધરવા લાગ્યા. પ્રભુ સર્વથા ત્યાગી હોવાથી એ કોઈ વસ્તુને અડતા નહિ. એ રીતે વિચરતાં એક વર્ષથી પણ અધિક કાલ વ્યતીત થઈ ગયો.
‘ભગવાન ઋષભદેવ પૂર્વભવમાં એક માર્ગે થઈને જતા હતા. ત્યારે ધાન્યનાં ખળામાં બળદ અનાજ ખાઈ જતા હતા અને તેથી ખેડૂત તેને મારતો હતો, એ જોઈને તેમણે કહ્યું કે ‘અરે મૂર્ખ! આ બળદોને મોઢેથી બાંધ.' ખેડૂતે કહ્યું: ‘મને બાંધતાં આવડતું નથી.' તેથી પોતે ત્યાં બેસીને પોતાના હાથે છીંકું બાંધી બતાવ્યું. તે વખતે બળદે ત્રણસો સાઠથી અધિક નિશાસા નાખ્યા, તેથી અંતરાય કર્મ બંધાયું. તે કર્મ, દીક્ષા લીધી તે જ દિવસે ઉદયમાં આવ્યું, તેથી પ્રભુને આ રીતે આહાર મળવામાં અંતરાય થયો.
એકદા ગજપુરનગર કે જયાં બાહુબલીજીના પુત્ર સોમયશાના પુત્ર શ્રેયાંસકુમાર રહેતા હતા, ત્યાં શ્રી ઋષભદેવ ભગવંત પધાર્યા. તેમને જોઈ શ્રેયાંસકુમા૨ને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું અને પૂર્વે આરાધેલ સાધુપણું યાદ આવ્યું. તેથી સાધુને કેવો આહાર અપાય તે જાણ્યું. હવે તે જ વખતે ત્યાં ઇક્ષુરસના ૧૦૮ ઘડા આવેલા હતા. એટલે શ્રેયાંસકુમારે પ્રભુને વિનંતી કરી કે આ સૂઝતો આહાર ગ્રહણ કરવાની કૃપા કરો.'
પ્રભુએ તેને પ્રાસુક સમજી બે હાથનો ખોબો કરી તેને વહોર્યો અને પારણું કર્યું. શ્રેયાંસકુમારને અતિ આનંદ થયો અને દેવોએ ત્યાં પંચદિવ્ય પ્રકટ કર્યાં. ઇક્ષરસનું આ દાન શ્રેયાંસકુમારને અક્ષય ફળ આપનારું બન્યું, ત્યારથી એ દિવસ અક્ષય તૃતીયા તરીકે પ્રસિદ્ધ થયો.
આજે અનેક ભવ્યાત્માઓ વર્ષીતપ કરે છે અને તેનું પારણું આ જ દિવસે કરે છે. તે વખતે સ્નેહીઓ, સંબંધીઓ, સાધર્મિકો વગેરે ચાંદીના એક અતિ નાના ઘડામાં ઇક્ષુરસ ભરી તેમને પીવડાવે છે. ઘણા સિદ્ધક્ષેત્રમાં જઈ આ તપની પૂર્ણાહુતિ કરે છે, તેથી એ દિવસે તપસ્વીઓ સિદ્ધક્ષેત્રમાં બહુ મોટી સંખ્યામાં એકઠા થાય છે અને તેમના સગાંસંબંધીઓ વગેરેની પણ વિપુલ હાજરી થતાં, ત્યાં મોટો ઉત્સવ ઉજવાય છે.
અન્ય લોકો પણ આ દિવસને મોટું પર્વ ગણે છે અને તેને અખાત્રીજ ગણી તે દિવસે તેનું માહાત્મ્ય વાંચે છે અને ઉજવે છે.
—રજૂકર્તા: દિવ્યકાંત સલોત

Page #19

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨]
[૧૭ ( પ્રભુ પરાયણતામાં આનંદ હેલો છે)
જો આપણે પ્રભુપરાયણ થવું હોય તો | રહીએ. ન મળે આપણું વાચન કે મળે સંત વિચારવું ઘટે કે આપણું બધું જ કામ પ્રભુ કરી | સમાગમનો અવસર! નહિ તો એવા સંતોના રહ્યો છે અથવા આત્મતત્વ કરી રહ્યો છે, એ ચાબખા પડતા રહે તો પરાણે પણ તે તરફ દિવ્ય શક્તિ સિવાય કશું જ થઈ શકતું નથી, વળવા પ્રેરણા મળતી રહે. ઘરમાં દરેકે દરેક જણ એવો દૃઢ નિશ્ચય થવો જોઈએ એટલે આપણો | તે પથગામી થાય તો સંસાર એક નંદનવન બની ક્ષુલ્લક અહંભાવ--અહંકાર આપોઆપ નિવૃત | જાય. એવી દશામાં દરેક જણ પ્રભુ સિવાય બીજા થઈ જાય છે. આપણી અને પરમાત્મા વચ્ચે | કશાથી ડરતો હોય નહિ તેમ જ જે સંજોગો આવી આપણો અહંકાર એ અંતરાય છે. એ અહંકારને | પડે તે હસતે મુખડે ભોગવતો રહે. આનો લઈને જ આપણે સુખી-દુ:ખી થઈએ છીએT અનુભવ કરશો તો પૂરી શાંતિ રહેશે. લગાર પણ એટલે સુખમાં છલકાટ ન આવે અને દુઃખમાં] વિહ્વળતા થાય કે સમજવું કે અહંકારે કયાંય ગભરામણ ન થાય, એ બધો બોજો તે આત્મા | પ્રવેશ કર્યો છે. માટે વિચારો કે શરીર અને મન સાક્ષી પ્રભુ ઉપર છે. મારી ઉપર કાંઈ બોજો | કોઈ દિવસ સ્થિર થવાના નથી. જો સ્થિર થાય નથી. બોજાને બાજુ ઉપર રાખીએ, કે તે બોજો | તો એ શરીર અને મનરૂપે રહેવાના નથી, કારણ માથા ઉપર રાખીએ, તો પણ બોજો તો છે એની | કે એનો સ્વભાવ જ એવો છે. ઉપર જ છે, માટે નાહકનો બોજો પોતાના માથા | આપણું શરીર, વાણી, મન ઈત્યાદિ દ્વારા જે ઉપર રાખી હેરાન શા માટે થવું? આટલો વિચાર | જે કર્મો કરીએ તે સર્વને પ્રભુ-પરમાત્મા સાક્ષીરૂપ કરે તે માણસ વ્યવહારમાં આનંદથી વિચરી શકે છે. એમ ગણીને અને સઘળી ઈદ્રિયોને બાહ્ય છે. આવા વિચારો પોતાની સન્મુખ રહેવા | વિષયોમાં જતી રોકીને; અર્થાત્ અંત:કરણમાંથી જોઈએ. એથી આત્મશક્તિમાં અતુલ બળ પ્રાપ્ત
ઉત્પન્ન થતાં તમામ સંકલ્પો ઉત્પન્ન થતાની સાથે થાય છે. આપણામાં તે શક્તિ હોવા છતાં પણ | જ તે પરમાત્મરૂપ છે એવા પ્રકારના જ્ઞાન વડે તે તેનો જેટલો ઉપયોગ થવો જોઈએ તેટલો થતો |
સિવાયના તમામ ભાવો ઉપર વૈરાગ્ય કરી, સ્કૂલ નથી. આપણે ઉચ્ચ કોટિના રહ્યા એટલે આપણું
અને સૂક્ષ્મ એવી તમામ ઈદ્રિયોનું તેના વિષયો ધન અગર બળ પ્રભુ ઉપરનો વિશ્વાસ હોવો સહ નિયમન કરીને, તમામ ભાવનાઓ ત્યાગ જોઈએ. બહારના દેશો સાથે સંબંધ થવાથી 1 કરો એટલે સર્વ ભાવનાઓને કેવળ એક પ્રભુમાં આપણે તેનું અનુકરણ કરતા થયા અને આપણો એકઠી કરી દો. આ પ્રમાણે પોતા સહ બીજું બધું વારસો પ્રભુપરાયણ થવાનો છે તે ભૂલતા જઈએT ભૂલી જવાય નહિ, ત્યાં સુધી સુખ અને શાંતિ છીએ, અને તેથી અશાંત જીવન જેમ તેમ જીવી | મેળવવાની તમામ આશાઓ નકામી છે. એને રહ્યા છીએ. પ્રભુ સર્વને એ તરફ વાળો એ મારે ભલે ઊંધે માથે લટકી દારૂણ તપશ્ચર્યા કરો, પ્રાર્થના છે. આપણા મનમાં ઊગી જવું જોઈએ કે |
આકાશ-પાતાળ એક કરી નાખો; તો પણ સર્વ અન્ન-જળ વગેરે સિવાય ચાલે, પણ પ્રભુ પ્રકારના વિસ્મરણ વિના એટલે પોતા સહ સર્વ સિવાય ઘડીભર જીવી શકીએ નહિ. એથી |
ભાવનું વિસ્મરણ થયા વિના દુઃખની આત્યંતિક આપણી દરેક ક્રિયા પ્રભુમય કરવા પ્રયત્નશીલ

Page #20

૧૮]
[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨ નિવૃત્તિ થઈ, કદી પણ આત્યંતિક સુખની પ્રાપ્તિનું સાધનને સાધ્ય ન મનાય. માટે દરરોજ થોડા થશે જ નહિ. આ દુસ્તરે સંસારમાંથી તરવાનો | થોડા સમયે આત્મામાં ડૂબકી મારવાની ટેવ ઉપર કહ્યો એના સિવાય બીજો એક ઉપાય નથી. | રાખવી જોઈએ. કામ કરતાં કરતાં અશાંતિ જેવું એટલા ભારે સંકલ્પોનો ક્ષય કે જે બાધરહિત, | લાગે કે તરત જ આત્મા તરફ સીધા ચાલ્યા જવું નિર્વિકાર, સુખરૂપ છે અને પરમ પાવન છે, તેની | એટલે શરીર, મન વગેરે સ્વાભાવિક રીતે જ બળ પ્રાપ્તિ માટે શરીર, વાણી, મન, બુદ્ધિ તથા / મેળવી બહાર આવશે. આમ કરી શરીર, મન અંત:કરણમાં જે જે સંકલ્પ-વિકલ્પોનું ઉત્થાન | વગેરે પાસે પાછું કામ લેવું. આમ કરતાં રહેશે તો થાય કે તરત તે સર્વ પ્રભુમય છે એવા પ્રકારના | તમને બળની ખોટ જણાશે નહિ. બધા જ દઢ નિશ્ચય અને ભાવના વડે તેને તુરત દાબી, | મહાપુરૂષો ઉપરની રીતે અથવા બીજી રીતે--જેને દેવા. અંતઃકરણમાંથી બીજી કોઈ વૃત્તિનું ઉત્થાન | જેમાં શ્રદ્ધા બેસે તે રીતે બળ અને ઉલ્લાસ જ થવા નહિ દેતાં પોતા સહ સર્વને ભૂલી જઈ | મેળવતા રહે છે. માટે દરરોજ! થોડી થોડી વારે પ્રભુપરાયણ થઈ જવામાં આનંદ છે. આત્મામાં ડૂબકી મારતા રહો એટલે તમે હંમેશા
જ્ઞાન એમ કહે છે કે, જે જેવું છે તેને તેવું | આનંદમાં જ રહેશો. જુઓ. આપણું વાસ્તવિક સ્વરૂપ આત્મા છે. શરીર
(સંતોની અનુભવવાણીમાંથી અને મન તો આત્માને કામ કરવાના સાધનો છે.
રજુકત : મુકેશ એ. સરવૈયા)
શ્રી પાટણ જૈન મંડળ શ્રી સિદ્ધહેમ જ્ઞાનપીઠ–પાટણ
- જ્ઞાનપ્રાપ્તિનો અપૂર્વ અવસર સર્વે પૂ. સાધુ-સાધ્વીજી મ.સા., મુમુક્ષુ ભાઈબહેનો તથા તત્વજિજ્ઞાસુ આત્માઓને જણાવવાનું કે, પાટણ નગરે શ્રી સિદ્ધહેમ જ્ઞાનપીઠમાં નીચેના વિષયોનું અધ્યયન કરવામાં આવે છે.
અર્થ –પ્રકરણ-ભાષ્ય-કર્મગ્રંથાદિ–પંચ સંગ્રહ–કર્મ પ્રકૃતિ બૃહસંગ્રહણી આદિ વિષયો. યોગવિષયક –યોગવિશિકા, યોગદષ્ટિ, યોગશતક, યોગસાર ઇત્યાદિ સંસ્કૃત હૈમ સં.પ્રવેશિકા, પ્રથમા, મધ્યમાં, ઉત્તમા તથા ભાડાકરની બે બુક. વ્યાકરણ -સિદ્ધહેમ લઘુવૃત્તિ, મધ્યમવૃત્તિ, બૃહદ્ઘત્તિ તથા હેમ લધુ પ્રક્રિયા વિ.
સાહિત્ય વાંચનઃ–ત્રિષષ્ટિ, હરસૌભાગ્ય, અભિજ્ઞાન શાકુન્તલ, શાંતિનાથ મહાકાવ્ય, ગૌતમીય કાવ્યાદિ. ન્યાય –તર્કસંગ્રહ, ન્યાયભુમિકા, પ્રમાણીય, સ્યાદ્વાદમંજરી.
અધ્યાપન કાર્ય પંડિત શ્રી ચંદ્રકાંતભાઈ સંઘવી તથા શ્રી નવીનભાઈ શાહ કરશે. ઉપરોક્ત વિષયોના અધ્યયન કરવાની જેઓની ભાવના હોય તેઓશ્રીએ નીચે જણાવેલ સરનામે સંપર્કપત્રવ્યવહાર કરવો.
C/o શેઠ પ્રમોદકુમાર કેશવલાલ અતિથિગ્રુહ પીપળાશેર, પાટણ (ઉ. ગુજરાત), પીન–૩૮૪ ૨૯૫ ફોન : ૨૦ ૭૧ ૧૫

Page #21

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૨ અંક ૬, ૧૬ એપ્રિલ ૨૦૦૨]
[ ૧૯ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર નવા કારોબારીના સભ્યશ્રીઓની યાદી ગત તા. ૧૭-૩-૦રને રવિવારના રોજ આ સભાની સામાન્ય સભાની મીટીંગ રાખવામાં આવી હતી. આવતા ત્રણ વર્ષ માટે હોદ્દેદારો તથા વ્યવસ્થાપક સમિતિની ચૂંટણી કરવામાં આવી હતી. જેમાં નીચે મુજબ હોદ્દેદારો તથા સભ્યશ્રીઓ ચૂંટાયેલા જાહેર થયા હતા. (૧) શ્રી પ્રમોદકાંત ખીમચંદ શાહ-પ્રમુખશ્રી | (૧૦) શ્રી પ્રવિણચંદ્ર જગજીવનદાસ સંઘવી-સભ્યશ્રી (૨) શ્રી દિવ્યકાંત મોહનલાલ સલોત–ઉપપ્રમુખશ્રી || (૧૧) શ્રી ભાસ્કરરાય વ્રજલાલ વકીલસભ્યશ્રી (૩) શ્રી જસવંતરાય ચીમનલાલ ગાંધી–ઉપપ્રમુખશ્રી (૧૨) શ્રી નટવરલાલ પ્રભુદાસ શાહ–સભ્યશ્રી (૪) શ્રી મનહરલાલ કેશવલાલ મહેતા-મંત્રીશ્રી (૧૩) શ્રી હર્ષદરાય અમૃતલાલ સલોત–સભ્યશ્રી (૫) શ્રી ચંદુલાલ ધનજીભાઈ વોરા–મંત્રીશ્રી
(૧૪) શ્રી નવીનચંદ્ર નગીનદાસ કામદાર–સભ્યશ્રી (૬) શ્રી ચીમનલાલ વર્ધમાન શાહ–મંત્રીશ્રી (૧૫) શ્રી મનીષકુમાર રસીકલાલ મહેતા—સભ્યશ્રી (૭) શ્રી હસમુખરાય જયંતીલાલ શાહખજાનચી (૧૬) શ્રી વિરેન્દ્રકુમાર વિનયચંદ સંઘવી-સભ્યશ્રી (૮) શ્રી ભૂપતરાય નાથાલાલ શાહ–સભ્યશ્રી (૧૭) શ્રી નિરંજનભાઈ પ્રતાપરાય સંઘવી સભ્યશ્રી (૯) શ્રી ચીમનલાલ ખીમચંદ શેઠ—સભ્યશ્રી (૧૮) શ્રી ધનવંતરાય લક્ષ્મીચંદ શાહ–સભ્યશ્રી
કિંમત કેટલી? ગ્રીષ્મ ઋતુમાં એટલે કે કેરીની સિઝનમાં સુંદર મજાની રાજાપુરી કરી લાવો, પરંતુ એ કેરીને દબાવતાં એક તોલો પણ રસ ન નીકળે, તો તે રાજાપુરી કેરીની કિંમત કેટલી?
સુંદર મજાનું અલંકારોથી યુક્ત સુશોભિત શરીર હોય, પરંતુ એ શરીરમાં આત્મા ન હોય, તો એ શરીરની કિંમત કેટલી? - ધંધાની સિઝનમાં લાખોનો વેપાર કર્યો હોય, પરંતુ એક રૂપિયાનો પણ નફો ન હોય તો એ વેપારની કિંમત કેટલી?
એવી જ રીતે જિંદગીમાં કલાકો સુધી પ્રવચનો સાંભળ્યા હોય, પરંતુ જીવનમાં એનું જરા પણ આચરણ ન આવ્યું તો એ માનવજીવનની કિંમત કેટલી? માટે હંમેશા પ્રવચનોનું શ્રવણ કરી,
આચરણમાં ઉતારી જીવનને કિંમતી બનાવો.
મેસર્સ સુપર કાસ્ટ
૨૮૬, જી.આઈ.ડી.સી. ચિત્રા, ભાવનગર Manutacturer's of C.I. Casting. ® : 445428–446598

Page #22

PHONE : (0) 517756; 556116 ALL KINDS OF EXCLUSIVE FURNITURE
We Support your Back-Bone
ALANKAR FURNITURE VORA BAZAR, NR. NAGAR POLE, BHAVNAGAR
With Best Compliments
From :
JACOB ELECTRONICS
PVT. LTD.
Mfrs. Audio cassettes, components
and compect disc Jewel boxes.
1/2 & 3 Building, "B" Sona Udyog,
Parsi Panchayat Road, Andheri (E), MUMBAI-400 069
Website : WWW JetJacob.com E-mail : Jet Jacob@vsnl.com
Tel : 838 3646
832 8198
831 5356 Fax : 823 4747

Page #23

( નાલાયક
સ્વ. શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી મ.સા.ની નોધપોથીમાંથી સાભાર અનેક પ્રકારની ભાષાદિની પંડિતાઈ મેળવીને જે મનુષ્યો ગર્વ ધારણ કરે છે તે મનુષ્યત્વને યોગ્ય નથી. અન્ય મનુષ્યોની ગમે તે રીતે હલકાઈ કરીને પોતાનો ઉત્કર્ષ કરવાને માટે જે પ્રયત્ન કરે છે તે બુઝાતા દીપકના તેજની ઉપમાને ધારણ કરે છે. જેઓના મનમાં બીજાઓનો ઉત્કર્ષ સહન થતો નથી તેઓની પંડિતાઈમાં ધૂળ જાણવી.
અધ્યાત્મયોગમાં રમણતા કરનારની બાહ્ય વિદ્વત્તા સફળ થાય છે. પ્રશસ્ય પ્રેમમય જેની દૃષ્ટિ બની નથી તેની આંખમાં દ્વેષનો વિકાર ક્ષણે ક્ષણે ઉત્પન્ન થયા કરે છે.
પોતાના આત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણો પ્રગટાવવાની ઇચ્છા જેના મનમાં થઈ નથી તે મૂઢ જીવદયાને પાત્ર ઠરે છે. જે શ્રાવકોમાં શ્રાવકોના એકવીશ ગુણ આવ્યા નથી તેઓએ સાધુ વગેરે બીજાની નિંદામાં ન પડતાં ઉપર્યુક્ત ગુણોને પ્રાપ્ત કરવા જોઈએ.
સાધુઓએ પોતાના આચારો તે સુવિચારોથી પૃથ્વીને શોભાવવી જોઈએ. ઉત્તમ ચારિત્ર્ય વિશિષ્ટ મૌનાવસ્થાથી પણ બીજા માણસો પર ચારિત્રની જે અસર કરી શકાય છે તે ઉત્તમ ચારિત્ર વિહિન દશા વિશિષ્ટ ચારિત્રોપદેશથી કદી અસર કરી શકાતી નથી.
મૌન રહીને પણ જે સગુણોને ઉપાર્જન કરે છે તેઓના ગુણોની સુવાસ બોલ્યા વિના સર્વત્ર પ્રસર્યા કરે છે. | લોકોમાં કીર્તિ વધે યા અમુક પ્રકારના સ્વાર્થની સિદ્ધિ થાય યા મારું નામ પ્રખ્યાતિમાં આવે ઇત્યાદિ અપ્રશસ્ય ઇચ્છાઓનો ત્યાગ કરીને ઉત્તમ ચારિત્રમાં પ્રયત્ન કરવાથી લોકોને સન્માર્ગે વાળી શકાય છે. કેટલાક નહિ બોલનાર અને ઉત્તમ સગુણ ચારિત્ર ધારણ કરનાર મનુષ્યોને જોઈને ઘણા લોકો પોતાની મેળે તેવા પ્રકારના ઉત્તમ ચારિત્રગુણી થવાને માટે પ્રયત્ન કરે છે. | ઉત્તમ ચારિત્ર હોય અને ઉત્તમ ઉપદેશ દેવાની શક્તિ હોય છે તો દૂધમાં સાકર ભળ્યા જેવું થાય છે.
અહંકાર ત્યાગીને પંડિતપણું પ્રાપ્ત થતાં ઉત્તમ સગુણમય ચારિત્રમાર્ગમાં યત્ન કરીને વિદ્વત્તાની સફળતા કરવી જોઈએ. | બહુ બોલવા કરતાં થોડું બોલીને પોતાના ગુણો વડે બીજાઓ પર સારી અસર કરવી જોઈએ.
(પાદરા, તા. ૭-૩-૧૯૧ ૨)
મૌન રહીને પણ જે સગુણોને ઉપાર્જન કરે છે, તેઓના ગુણોની સુવાસ બોલ્યા વિના સર્વત્ર પ્રસર્યા કરે છે. શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિજી મ.સા.

Page #24
એપ્રિલ : 2002 ] RNI No. GUJGUJ/2000/4488 ] Regd. No. GBV 31 स्वदोषमार्जनाकार्यतत्परः स्याज्जनो यदि / तदाऽन्यदोषवीक्षायां सावकाशो भवेत् कुतः? // પોતાના દોષોના માર્જનમાં માણસ જો તત્પર બને તો બીજાના દોષ જોવાની પંચાતમાં પડે જ નહિ, પડવાનો વખત જ એને મળે નહિ. 3 If person be engaged in cleaning his faults, whence would he find leisure to find faults with others ? 3 , પ્રતિ (કલ્યાણભારતી ચેપ્ટર-૯, ગાથા-૩, પૃષ્ઠ-૧૮૯) શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ છે. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ખારગેઈટ, ભાવનગર-૩૬૪૦૦૧ ફોન : (0278) પર 1698 FROM: તંત્રી : શ્રી પ્રમોદકાન્ત ખીમચંદ શાહ મુદ્રક અને પ્રકાશક : ‘શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, વતી શ્રી પ્રમોદકાંત ખીમચંદ શાહએ સ્મૃતિ ઓફસેટ, જૈન વિદ્યાર્થી ગૃહ કંપાઉન્ડ, સોનગઢ-૩૬૪૨૫૦માં છપાવેલ છે અને શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ખારગેઈટ, ભાવનગરથી પ્રસિદ્ધ કરેલ છે.’ For Private And Personal Use Only