Atmanand Prakash Pustak 095 Ank 07 08

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

૫૦)
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
યુગદશી* આચાર્ય વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મ. સા. ના વિચારોએ ચીલાચાલુ સમાજને એક નવું દર્શન આપ્યું હતું. અહીં એક વિકટ સમસ્યા પર એમણે વેધક પ્રકાશ પાડે છે. આ લેખ યુગદશી આચાર્યશ્રીની વ્યાપક દષ્ટિ અને સમસ્યાના વાસ્તવિક ઉકેલ માટેનું દર્શન પૂરું પાડે છે. હિંદીમાં અપાયેલા એમના આ વક્તવ્યની જાણીતા લેખક ડે. કુમારપાળ દેસાઈએ અનુવાદ કર્યો છે. આ વિચારનું તલસ્પશી* અવાહન કરવા વાચકને વિનંતી છે.
હસ્તે-૧
સમાજ દ્વારકનો મૂળમંત્ર
સમાજનાં ઉદ્ધાર વિશે મારા વિચારે છે, તેના માટે પાંચ સ્થાને આશ્રય (અ ) દર્શાવું છું.
અનિવાર્ય છે. (૧) ટૂકાય (વિશ્વના પ્રાણીમાત્ર)
5. (૨) ગણ (જે સંઘ કે સમાજમાં રહેતો હોય તે) કઈ એમ કહી શકે કે સાધુઓએ તે
(૩) રાજા (શાસનકર્તા) (૪) ગૃહસ્થ સમાજ અને આત્મોદ્ધારની જ વાત કરવી જોઈએ, એમને ,
(૫) શરીર . સમાજોદ્ધારની સાથે શું નિર્માત ? સમાજ તે '' સંસાર છે, અને એવી સાંસારિક બાબતમાં આનો અર્થ એ કે સાધુજીવનનો નિર્વાહ પડીને સાધુ પોતાના કલ્યાણનું કાર્ય ભૂલી જશે. ગૃહસ્થ સમાજના અસ્તિત્વ પર આધારિત છે અમુક મર્યાદા સુધી આ વાત ઉચિત છે કે સાધુએ અને સમાજમાં જેટલી વધારે તેજવિતા અને પિતાના આત્માનું કલ્યાણ ભૂલવું જોઈએ નહીં. ધાર્મિકતા હશે, તેટલું જ સાધુ જીવન ઉજજવળ આત્મોદ્ધારનો સંબંધ માત્ર પોતાના જ આત્મા હશે, કારણ કે સાધુ થનારી વ્યકિત સમાજમાંથી સાથે હોય તો બરાબર, પરંતુ જેનધમની દષ્ટિએ જ આવતી હોય છે. આ કારણે જ સ ધવગર સમગ્ર વિશ્વ ( કાયાના પ્રાણીઓની) સાથે એકાંતમાં વ્યકિતગત સાધનાને જ પિતાની આત્મોદ્ધારને સંબંધ દર્શાવ્યો છે. ભગવાન સાધનાની ઇતિશ્રી સમજતા નથી, બલકે ઉપદેશ. મહાવીરની અનુભવ વાણી કહે છે –
પ્રેરણા અને માર્ગદર્શન દ્વારા સમાજ શ્રેય તરફ
પણ લક્ષ રાખે છે. છેક શાસક વગને સન્માગે धम्मस्स ण चरमाणस्स पच निस्सा
વાળવા અને નીતિ-ધર્મ પર દઢ રાખવા માટે ટા પત્તા,
વખતો વખત પ્રેરણા આપે છે અને એમ કરીને સંસદા - છે કાચા, જળ, દયા, સમગ્ર રાષ્ટ્ર કે સમાજનું એક અંગ રાજ્ય
હાવર્ડ સરીર બગડી જાય નહીં, તેને ખ્યાલ રાખે છે. વિશ્વના જે ધર્માચરણ કરીને આત્મશ્રેય સાધવા માગે પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે સાધુલગની કરુણા અને રક્ષાનું