Atmanand Prakash Pustak 093 Ank 05 06

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

આત્મા બન્ય
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ પ્રવચનકાર : આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજી
અનુવાદક : ડો. કુમારપાળ દેસાઈ (ગતાંકથી ચાલુ-હપ્ત ૪ )
પરમાતમાં
આત્માના ત્રણ ભેદ બહિરાત્મા છે. આવા લોકો, ભેજન માટે થોડું જ
અનાજ જોઈએ, છતાં પણ દુનિયાભરના ખાદ્યઆત્મા જ્યારે જાણે છે કે આ કમાનિત
પદાર્થો પહેલેથી સંગ્રહ અને મમતા કરીને ભરી ઉપાધિઓને કારણે આત્મગુણોના વિકાસમાં
ન રાખશે. પહેરવા માટે થોડાંક કપડાં જોઈએ, વિક્ષેપ આવે છે ત્યારે એવાં કર્મોને અપનાવે
પરંતુ કપડાંની પેટીઓની પેટીઓ ભરીને છે જ શા માટે ? ખરું જોતાં આત્મા ન ઈ છે
ન રાખશે કેઈ વ્યક્તિ ઠંડીથી ધ્રુજતે હશે તેમ તે પણ પરમાવે-શરીર અને શરીર સાથે
છે છતાંય તેને કશું નહીં આપે. પિતાના માટે સંબધિત વસ્તુઓ-ઉપર રાગ, દ્વેષ, મેહ
અને પોતાના શરીર માટે ભેગુ કરીને રાખશે. વગેરેને કારણે કમબંધન કરી બેસે છે. કમને શત્રુ અને દૂર રાખીએ તે જ આ શક્ય
શરીરને રહેવા માટે નાનકડું મકાન જોઈએ, બને, પર તુ આજે અધિકાંશ આમાઓએ પરંતુ મોટા-મોટા વિશાળ અને આલીશાન કર્મશત્રુઓને મિત્ર બનાવેલા છે.
બંગલા અને ઇમારત બનાવશે. કોઈ ગરીબને
એમાં આશ્રય નહીં આપે આ જ રીતે શરીરના માથું કાપી નાખતા શત્રુ તે પ્રત્યક્ષ એશ-આરામ, આનંદ-પ્રમોદ અને સુખ-સુવિધા રીતે શરીરનો નાશ કરે છે. જ્યારે કર્મશત્રુ તે માટે દુનિયાભરનાં સાધન એકઠાં કરશે, પૈસાને આત્માના ગુણોનો નાશ કરીને કેટલાંય જન્મોની વ્યર્થ રીતે પાણીની જેમ વેડફી નાખશે, પરંતુ ઉત્તમ ધર્મકરણીને નષ્ટ કરી નાખે છે માથું કઈ દુઃખીની સેવામાં ધનનો ઉપયોગ નહીં કરે. વાઢી નાખનાર અનિત્ય શરીરનો જ નાશ કરે માત્ર શરીરમાં જ આનંદ માનનાર બહિરાતમાઓ છે, નિત્ય આત્માને નહીં. પરંતુ દુષ્ટ કર્મશત્રુ ગણાય આવી વ્યક્તિઓ આત્મા વિશે ક્યારેય સાથે મિત્રતા કરીને તે આપણે વયે આપણું કશું સમજતા કે વિચારતા નથી અને એ જ માથું કાપવાનું કામ કરીએ છીએ.'
રાતે પરમાત્માના રવરૂપનો પણ વિધ્યાર કરતા આ માટે કર્મ જનિત ઉપાધિ નિરપાધિને નથી. ખાવું-પીવું, સંપત્તિ એકઠી કરવી, ધ્યાનમાં લઈને આત્મગુણોના વિકાસની વધતી સંતાન પેદા કરવા, મોઝ મા કરવી આ ઓછી માત્રાની દષ્ટિએ આત્માઓને મુખ્ય બાબતે જ તેમને માટે તે આવ્યા અને ત્રણ ભાગમાં વહેચી શકાય છે (1) બહિરાભા પરમાત્મા છે. (૨) અંતરાત્મા અને (૩) પરમાત્મા. શરીર નિષ્કર્ષ એ છે કે બેહિ એટલે કે અને શરીરને સંબંધિત વસ્તુઓમાં આત્મબુદ્ધ આત્માના પિતાના ગુણો અને વિભાવથી બહાર કરવાવાળે આત્મા બહિરાભાં કહેવાય છે. શરીર પર ભાવે અને પરગુણામાં જ અહર્નિશ રમણ અને શરીરના અંગäપગેને બધું જ સમજના કરનાર જીવ બહિરાત્મા છે આવા આત્માઓ લે છે. એને પોતાને માનીને રાત દિવરા શરીરની માટે પરમાત્મા અતિ દૂર છે, જ સેવા સુશ્રુષામાં રચ્યા-પચ્યા રહે છે અને શરીરની ત્રણ અવસ્થાઓ છે બાલ્યાવસ્થા, આત્માની સેવાને કઈ વિચાર નહીં કરનાર યુવાવરથા અને વૃદ્ધાવરથા, બહિરામાં જીવ હોય