________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી સ ગરાનંદસૂરિએ એકલા હાથે ઘણા મેટા પાયા પર બૌદ્ધ અને બ્રાહ્મણ ધર્મન, ધર્મ વિશેની પુરાતત્વની
આગમ પંચગીના” સંશોધન મુદ્રણનું કાર્ય કર્યું. આવું ઉત્તમ સામગ્રી મળી, આની સાથોસાથ જૈન ઇતિહાસની વિરાટ કામ એ પછી એકલે હાથે બીજા કેઈએ કર્યું નથી. કેટલીક મહત્વની કડી પણ હાથ લાગી જયારે બજે નું ભાવનગરની જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા, આત્મનં સચિત્ર પુસ્તક “Temples of SalunJaya સભા અને યશે. વિજયજી જૈન ગ્રંથમાળાએ જૈન સીમા ચિહ્નરૂપ ગણી શકાય. સાહિત્યના મહત્વના પ્રથા” પ્રકાશિત કર્યા ‘સેક્રેડ બૂક જૈન ધર્મના ઈતિહાસ અને પુસ્તકો વિશેનું જ્ઞાન ઓફ ધી જેનસ’ ગ્રંથમાળ માં અનેક જૈન ગ્રંથન તે વિસ્તાર પામ્યું, પણ ઘણાખર- સંશોધકેનું વલણ - અનુવાદ કરાવી પ્રગટ થયા. આ ઉપરાંત અત્યારે તત્વજ્ઞાન કે સંસ્કૃતિ કર્તા પુરાતત્વ અને ભાષા શાસ્ત્ર લ, દ. ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિર અને શ્રી મહાવીર પ્રત્યે વધુ હતું. આથી આવી સ્થિતિનું ઇ. સ. ૧૯૦૬ જૈન વિદ્યાલય દ્વારા પ્રકાશન પ્રવૃત્તિ ચાલી રહી છે. માં યકેબીએ ઉમાસ્વાતિના તત્વાર્થાધિગમ સુત્રને દિગમ્બરેમાં ભારતીય જ્ઞાનપીઠ દ્વારા ઘણું જૈન ગ્રંથોનું અનુવાદ કરતાં જેન સિદ્ધાંતની ગવેષણ શરૂ થઈ વ્યવસ્થિત સંશે ધન અને સંપાદન થયું. 'Jain art યાકોબીના શિવે કિલ અને ગ્લાસા પેએ આ કાર્ય and Architecture' નામના ત્રણ મહત્વના ગ્રંથે આગળ ધપાવ્યું. બિંગ, હર્ટલ અને ગેરિન જેવા તે સંસ્થાએ પ્રકાશિત કર્યા છે. ઈ. સ. ૧૯૦૪માં અનેક સંશોધકોએ કાર્ય કર્યું. એણે બતાવ્યું કે પંચ શ સ્ત્રી કે ધાર્મિક જૈન ગ્રંથે પ્રગટ કરવા સામે તંત્રની મૂળ વાત જૈનોની છે એ પછી ભગવાનલાલ વિરોધ થતું હતું, ત્યારે શ્રી નાયૂરાસ પ્રેમીએ હિન્દી ઇંદ્રજી, ભાઉદા જ, ભાંડારકર, સતીશચંદ્ર વિદ્યાભૂષણ, ગ્રંથ રત્નાકર શ્રેણી દ્વારા મહત્વના ગ્રંથે પ્રગટ કર્યા. ચિમનલાલ ડાહ્યાભાઈ દલાલ, મુનિશ્રી જિનવિજયજી, અને આ જ સમયમાં “જૈન હિતેષી” અને “જૈન મિત્ર શ્રી દલસુખભાઈ માલવણિયા, ભેગીલાલ સાંડેસરા, અગર સામયિકનું પ્રકાશન થયું. ત્રીસ જેટલા ગ્રંથની રચના ચંદજી નાહટા, રમણલાલ ચી. શાહ, એ. એન ઉપાધે કરી,
કલાસચંદ્રજી, ઉમાકાન્ત શાહ, લાલચંદ પંડિત, હીરાલાલ શ્રી વિજયધર્મસુરિજીએ બનારસમાં સ્થાપેલી યશ- રસીકદાસ કાપડિયા, મેતીચંદ કાપડિયા, મુનિશ્રી ચતુર વિજય જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળા પાસેથી શ્રી યશોવિજયજી વિજયજી. મુનિશ્રી જખ્ખવિજયજી, બીચંદ રામાપરિયા, ગ્રંથમાળા ઉપરાંત ગુજરાતને ત્રણ વિદ્વાને મળ્યા. અમરમુનિ, ડે. હીરાલાલ જૈન વગેરેએ જૈન ધર્મ અને દર્શન શાસ્ત્રના ઊંડા અભ્યાસી પં, સુખલાલજી, જૈન સાહિત્ય વિશે શોધખોળ કરી, આગમ સંશોધનમાં પ્રાકૃત ગ્રંથેના સંશોધક પં. બેચરદાસ દેશી અને મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીએ સંગીત અને સમૃદ્ધ કર્ય કર્યું પં. હરગોવિંદદાસ શેઠ બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટીની સંશોધનના કાર્યમાં મોહનલાલ દલીચંદ દેસાઈને સ્થાપન ને આ સમય હતો. આ સમયે બનારસના ફાળે અવિસ્મરણીય રહેશે જૈન ગુર્જર કવિઓને ત્રણ સ્યાદ્વ દ મહાવિદ્યાલયે દિગમ્બર સંપ્રદાયના વિદ્વાને ભાગમાં જૈનસાહિત્ય અને જેન ઈતિહાસનું ઊંડુ તૈયાર કરવાનું ઘણું મોટું કામ કર્યું.
પરિશીલન કરીને એમણે જે કાર્ય કર્યું છે. તેને બાં - પુરાતત્વીય સંશોધન અને પ્રકાશનના ક્ષેત્રે મહત્વનું કૃષ્ણલાલ મે. ઝવેરીએ મહાભારત ગ્રંથ (N: agnum કાર્ય થયું છે. રાઈસ { Rice , હુલ્સ, કીહેન opu) તરીકે વર્ણવ્યું છે. સિંધી ગ્રંથમાળા પૂજાભાઈ (Kielhorn) પીટર્સન (peterson), ફર્ગ્યુસન ગ્રંથમાળા જેવી સ્થાઓ દ્વારા જૈન સાહિત્યનું પ્રકાશન (Fergusson) અને બર્જેસ (Burgess) જૈન થયું છે. ગુજરાત પરતત્ત્વ મદિરે જૈન વિદ્ય ના ખેડાણમાં ધર્મનાં મંદિર, શિલાલેખો અને હસ્તપ્રત વિશે સંશે મહત્વનું કામ કર્યું છે. સિધ્ધસેન દિવાકરની જન્મતિ. ધન કર્યું. મથુરાના કંકાલી ટીલાના ઉખનનમાં જૈન, તર્કની ૧૦૦ પ્રાકૃત ગાથા પર શ્રા અભ્યદેવસૂરિની મેહનલાલ દલીચંદ દેસાઈને જૈન સાહિત્યમાં અવિસ્મરણ્ય ફાળે માર્ચ]
[૯૧
For Private And Personal Use Only
