________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચતુર્થ જૈન સાહિત્ય સમારેહ-સોનગઢમાં રજૂ થયેલે પણ
અપૂર્ણ વંચાયેલ શેધ-નિબંધ •• ગત સૈકાની ધર્મપ્રવૃત્તિ ••
ઇ. સ. ૧૮૮૪માં હર્મન યાકેબીએ જૈન ધર્મના ૧૮૫૮ માં “શત્રુંજય મહાભ્ય” અને ઈ સ. ૧૮૬૬ માં આચારાંગ સૂત્ર અને કલ્પસૂત્ર એ બે પ્રાકૃત આગમને “ભગવતી સૂત્ર”માંથી કેટલાંક ભાગ પસંદ કરી અનુઅંગ્રેજીમાં અનુવાદ કર્યો “ Jain Sotras ' નામના વાદ કર્યો, એટલું જ નહિ પણ એણે જેન આગમો આ પસ્તકની પ્રસ્તાવન માં હર્મન યાકેબીએ પ્રતિપાદિત અને જૈન સંશોધનની દિશામાં મહત્વનું કાર્ય. લાસેન, કર્યું કે જૈન ધર્મ એ બૌદ્ધ ધર્મની શાખા નથી. વિસન અને વેબર જે વિદ્વાનની બૌદ્ધ એમણે D. Lassen' ની ચાર દલીલેનું કમસર ધર્મમાંથી જૈન ધર્મને જન્મ થયો છે. એવી ખંડન બતાવ્યું કે જૈન ધર્મ એ અન્ય ધર્મો કરતાં માન્યતાને વાકેબીએ “ નિરર્થક દેખાવ ઉપરથી અને તેમાંય બૌદ્ધ ધર્મ કરતાં તે તદ્દન સ્વતંત્ર ધર્મ અને આકસ્મિક સમાનતા ઉપરથી” કરવામાં આવેલી છે. હર્મન યાકેબીએ કરેલું આ નિરસન પછીના ગણાવીને સાબિત કર્યું કે “જૈન અને બૌધ્ધ એ બે સમયગાળામાં ઘણું મહત્વનું બની રહ્યું. પશ્ચિમના એકબીજાથી સંપૂર્ણ રીતે સ્વતંત્ર ધર્મસંધ છે. અને અનેક વિદ્વાનેએ જૈન વિદ્યાના ક્ષેત્રમાં પિતાનું આગવું મહાવીર તથા ગૌતમ બુદ્ધ એ બે સમકાલીન ભિન્ન પ્રદાન કર્યું. જેને ધર્મ વિશે કેબ્રિક (Colebrooke મહાપુરુષો હતા.” કસુત્રનું સ્ટીવન્સને કરેલું કામ . સ. ૧૭૫-૧૮૩૭) પિતાને મૌલિક પુસ્તકમાં સપાટી પરનું હતું, જ્યારે કેબીનું કામ સર્વગ્રાહી કેટલીક સર્વગ્રાહી હકીકતે રજ કરી. એ પછી ડે. હતું. આ પ્રણાલિકામાં લેયમાન (Leumann), કલા ટ એચ. એચ. વિલ્સને ( Wilson ઈ. સ. ૧૭૮૪– (klali) બુઠ્ઠલર (Buhler) “ હાનલે (Hoernel) ૧૮૬૦) આ ક્ષેત્રમાં વિશેષ પ્રદાન કર્યું ત્યારે જૈન વિન્ડશ Windischજેવા વિદ્વાને એ જૈન ૨ થે ન ગ્રંથોના અનુવાદની સમૃદ્ધિ પરંપરાને પ્રારંભ ટે સંપાદન કાર્ય કર્યું. એમાંય વિખ્યાત પુરાતત્વવેત્તા છે. બોટલિંક ( Otto Bothlingk ) દ્વારા થયે. ઇ. એફ. આર હર્બલેએ ચંડકૃત “પ્રાકૃત લક્ષણ” અને એમણે ઈ. સ. ૧૮૪૭માં ( Ritu) સાથે હેમચન્દ્ર • “ઉપાસગ દશાએ ' ( ઉપાસગ દશાંગ) ગ્રંથને ચાર્યના “અભિધાન ચિંતામણિ” ને જર્મન અનુવાદ સંશોધિત-અનુવાદિત કરી પ્રસિધ્ધ કર્યા. જૈન પટ્ટાવ. કર્યો. આગમ ગ્રંથન અનુવાદ કરવાનું મહત્વનું કાર્ય લિઓ પણ પ્રકાશિત કરી. ઈ.સ. ૧૮૯૭ માં બંગાળની વિ. સ્ટીવન્સને ( Rev stevenson ૧૮૪૮ માં એશિયાટિક સોસાયટીના પ્રમુખ બનેલા હાર્નલેએ પછીના • Kalpa sutra and Nava latva) ૩ વર્ષે સોસાયટીની વાર્ષિક સભામાં “ Jainism and દ્વારા કર્યું. આ પુસ્તકમાં કલ્પસૂત્ર અને નવ તત્વ Buddhism” વિશે પ્રવચન આપ્યું. અને તેમાં વિશે અંધમાગધીમાંથી અંગ્રેજીમાંથી અનુવાદ પ્રગટ યાકે બીના મતનું સમર્થન કર્યું ‘ઉપાસગ દશા'નું થયો. આની પ્રસ્તાવનામાં તેમણે જૈન ધર્મ, પર્યુષણ સંપાદન કરીને એના આર ભમાં હેલે સ્વરચિત તીર્થ કરે અને જેન ભૂગોળ વિશે પરિચય આપ્યો સંસ્કૃત પદ્યમાં સંપાદન શ્રા આત્મારામજી મહારાજને અને પુસ્તકને અંતે અર્ધમાગધી ભાષા વિશે પરિશિષ્ટમાં અપ ણ કર્યું. હર્બલ શ્રી વિજ્યાનંદસૂરીશ્વરજી (આત્માનેધ કરી. સંસ્કૃત ભાષાના વિદ્વાન વેબરે ઈ. સ. રામજી) મહારાજને પોતાની શંકાઓ વિશે પુછાવતા
માર્ચ
For Private And Personal Use Only
