________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
“સર્વ રૂપ તહું ખ-સમ કરી,
ત્યારે આવી ઉત્તમ સહજાવસ્થાનાં બારણાં ખેલનારા ખ-સમ સ્વભાવે મન ધરીજૈ, મુકતજને પ્રગટ થયા કરે છે. વળી સમય જતાં તત્વને સે ભી મન તહં ચ-મન કરી છે,
નહીં પણ કઈ તારણહારને પૂજનારો સમાજ તેમના સહજ સ્વભાવે સો પર કીજૈ.” નામ આસપાસ દીવાલ ચણે છે. સરહપાદન સહજયાનનું “આ સામે જે રૂપ-રંગની સુષ્ટિ ઊઠે, મનમાં પાછળથી એવું જ થયું. કબીરને નામે પણ ગુગ્ગાદીને જ કાંઈ કલ્પનાની મૂર્તિઓ રમવા માંડે તેને ભૂંસી પંથ ચાલે જ છે. પણ આવા મુકત પરષોનાં જીવન નાખ. તેની પ્રત્યે જે ગમા-અણગમાના, રાગદ્વેષના અને વાણી તે માનવ જાતને વારસો બની જાય છે. ભાવ ઊઠે છે તેને મિટાવી દે અને તમારા મનને જ તેના પર નજર નાખતાં જ માણસનું મન તમામ જડ, આકાશ જેવા સ્વભાવવાળું કરી દે. જેમાં આ સઘળી મલિન અને મુડદાલ રૂઢિઓથી પર ઊઠવા મથે છે. સછિ રમતી હોવા છતાં એ તે નિર્લેપ અને નિર્વિકાર આવી વાણી કોઈને કોઈ હૈયામાં બળ સીંચે છે અને રહે છે. એવા શુદ્ધ, શૂન્ય મનને પણ જ્યાં અ-મન, તમામ બંધનો સામે બળવો કરવા હિમત બંધાવે છે. મન જેવું કશું રહેતું જ નથી એવી મનસાતીત વળી આવા કોઈ મુક્ત પુરુષને પગલે હજારો ભીર ભૂમિકામાં લઈ જા અને પછી તે મન અને અ-મનથી પખો પણ જાળને ફગાવી અસીમ ગગનમાં ઊડી નીકળે પર, સહજ સ્વભાવની એક એવી ભૂમિકા છે. જયાં છે. ભકત ચતુર્ભુજદાસે શ્યામસુંદરની છબીમાં જે જોયું શૂન્યમાં સભરતા છે, સભરતામાં શૂન્યતા છે, અને હજાર તે નવી નથી નવીનતર સૌન્દર્ય તેઓ જીવનના હર હજાર તરંગમાં જ નિસ્તરંગનું અચલ આસન છે. પ્રસંગે પામતા રહે છેઃ
અંતરતમ સ્વ-ભાવ માઈરી આજ ઔર, કલ ઔર, માણસને આ અંતરતમ સ્વભાવ છે. પરમાંથી
છિન છિન પ્રતિ ઔર ઔર.” તે જેમ જેમ પાંખે સંકેલે છે તેમ એ સ્વભાવને પામે છે અને આ સ્વ-ને કયાંય સીમા નથી. પછી કયાં જેની સુંદરતા કદી ઝાંખી ન પડે, ક્ષણેક્ષણે વધતી રહ્યો ત્યાગ ? કયાં સ્વીકાર ? કયાં મોક્ષ ? કયાં બ ધન? રહે એનું નામ તે જીવન, આ જીવનમાં આત્માનું સરહપાદે તેની ઝાંખી કરાવતાં કહ્યું છે:
અસંગત્વ અને જે મળે તેને પ્રેમથી ભીંજવી દેતી “ઘરહિ ન રહ, ને જાહ બન,
કરુણા જોડા જોડ રહે છે. સરહની જ અમર પંકિતઓજયં જહં મન પરિયાણ,
ને ગુંજાર : સકલ નિરંતરિ બધિ થિત,
કરૂણુ છઠ્ઠી જે સુન્ની લગ્ન, કહે ભવ, કહું નિરવાણ??”
નાઈ સે પાવૈ ઉત્તમ મગુ. “ના ઘરમાં રહે, ન વનમાં જાઓ.”—આ ઘર કે
અહવા કરુણ કેવલ ભાવે, આ વન એવા ભેદભાવ જ મનમાંથી કાઢી નાખો.
જન્મ સહસહિ મેકખ ન પા. પછી આ મન જ્યાં જ્યાં જશે ત્યાં બધું જ જ્ઞાનથી અજવાળતું જશે કારણ કે સર્વ સ્થળે નિરંતર બેધિ
સુન્ન કરુણા જૈ જોડ સકેકે, પરમજ્ઞાન રહેલું છે એના કયારેય, કશાથી લેપ થતો
ની ભવ ની નિવ્વાણહિ થકકે” નથી. વાસનાગ્રસિત મન તેને ઢાંકી દે છે એટલું જ. “કરુણાને છોડીને જે શૂન્યને વળગે છે તે ઉત્તમ વાસનામુકત મન થયું એટલે પછી કયાં રહ્યો સસાર ? ગતિ પામતા નથી અથવા માત્ર કરુણાનું જ સેવન કયાં રહ્યું નિર્વાણ
કર્યા કરે છે તે હજાર જન્મે પણ મોક્ષ પામતા નથી. નવીનતર સૌંદર્ય
શુન્ય અને કરુણાને એકત્ર કરી શકે છે તેને માટે નથી સમાજ જ્યારે બાહ્ય રૂઢિઓમાં ફસાઈ જાય છે રહેતે સંસાર, નથી રહેતે મેક્ષ.”
પર્યુષણ વિશેષાંક
[૨૦૧
For Private And Personal Use Only
