________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગ્રંથાવલોકન
વેગ સાધના માટે એક અમૂલ્ય ગ્રંથ આત્મ જ્ઞાન અને સાધના પથ લેખક પૂ મુનિશ્રી અમરેન્દ્રવિજયજી પુરોવચન. પૂ. મુનિશ્રી જંબૂવિજયજી પ્રકાશકઃ ગુર્જર ગ્રંથ રત્ન કાર્યાલય અમદાવાદ ડેમી સાઈઝ પાના ૨૪+૨૦૦ કિંમત નવ રૂપિયા.
યોગ સાધનાના અભ્યાસીઓ માટે આ એક અમૂલ્ય ગ્રંથ છે. દ્વાદશાર નયચક્ર જેવા મહાન ગ્રંથના લેખક પૂ. જંબૂવિજય મહારાજ સાહેબે તેમના પુરવચનમાં ગ્રંથ લેખકને અંજલિ આપતાં સાચું જ કહ્યું છે કેઃ “મુનિરાજશ્રી અમરેન્દ્રવિજયજી ગંભીર, મર્મગ્રાહી, આધ્યાત્મિક તત્ત્વ ચિતક છે. એમની દષ્ટિ અને ચિતન ઘણા વિશાળ છે. મોક્ષ માર્ગમાં ઉપયોગી જ્ઞાન ખરેખર કેવું હોય એ વિશે અનેક ગ્રન્થનું મંથન કરીને આપણી પાસે એમણે આ વિષયની જે સૂક્ષ્મ અને તલસ્પર્શી મીમાંસા તટસ્થ ભાવે રજૂ કરી છે તે ખૂબ પ્રશસનીય, મનનીય અને અભિનંદનીય છે.”
‘સમતઃ સાધનાનો રાજપથ ગ્રંથના પાંચમાં પ્રકરણમાં સાધનાના બે અંશ એક આંતરિક અને બીજે બાહ્ય વિશે લેખકે લખ્યું છે, “ભાવ શુદ્ધિ અંતરની સ્થિતિ છે; તે છે ક્ષમા, સરળતા, નમ્રતા, નિરીહતા, સમભાવ વગેરે ગુણો રૂપી વ્યક્ત થતી મનશુદ્ધિ એની પ્રાપ્તિ અર્થે જ બહારનો વ્યવહાર-વિધિ નિષેધ, વ્રત, નિયમ, સત્સંગ, સ્વાધ્યાય, અનુદાનાદિ ઉપદેશાયાં છે. એ વ્યવહારનું બાહ્ય કલેવર કેવું ઘડાય એને આધાર છે સાધકની આંતર બાહ્ય પરિસ્થિતિ.” (ગ્રંથ પાના ૧૦૫-૬)
ધ્યાન અંગે મહત્વની વાત કહેતાં લેખકે કહ્યું છે કે, “ધ્યાન પણ ક્રિયા'નું જ એક અંગ છે, એ સૂક્ષ્મ ક્રિયા છે. ક્રિયા’ શબ્દથી પૂજા, પ્રતિક્રમણ અને પડિલેહણાદિને જ બેધ આપણા ચિત્તમાં થતું હોય તે એ ખ્યાલ સુધારી લેવો ઘટે. શાસ્ત્રકારોએ “ક્રિયામાં ધ્યાનાભ્યાસ અને તત્ત્વ ચિંતનને પણ સમાવેશ કર્યો છે, એટલું જ નહિ, તવ ચિંતન નિરપેક્ષ બાહ્ય ક્રિયાને નિઃસાર કહી છે. મુમુક્ષુએ યમ-નિયમ અને અનુકાનાદિ બાહ્ય ઉપાસનામાં જ અટકી ન જતાં, ધ્યાન ધારણાદિ અંતરંગ વેગ સાધનનો પણ આદર કરવો ઘટે કે જેથી જ્ઞાન--અપરોક્ષાનુભાવ જન્ય આત્મજ્ઞાનની પ્રાતિ શકય બને.” (ગ્રંથ પાન ૧૦૭)
સાધકને સતત સાવધ અને જાગ્રત રહેવા અંગે લેખકશ્રીએ સાચું જ કહ્યું છે કે, બધાનાદિ સાધનાને સમય એ પરમાત્મા સાથેની એપોઈન્ટમેન્ટ' છે. પરંતુ આપણા જીવનની કરૂણતા એ છે કે આપણે અનેક નિઃસાર નિરર્થક પ્રવૃત્તિઓ માટે સમય કાઢી શકીએ છીએ, પણ જીવનની સૌથી અગત્યની આ પ્રવૃત્તિ માટે સમયની માગ આવે ત્યારે આપણે કહીએ છીએ કે સમય નથી ! શ્રેય અને પ્રેય વચ્ચે પસંદગી કરવાની પળે આપણે ગળું ખોઈ જઈએ છીએ અને પછી તેમાં એવા અટવાઈ જઈએ છીએ કે તેમાંથી નીકળવું લગભગ અશક બની જાય છે. સવારના ઊડીએ ત્યારથી એક પ્રવૃત્તિમાંથી બીજી પ્રવૃત્તિમાં પરોવાતા રહીએ છીએ અને એ પ્રવૃત્તિના આકર્ષણે-એમાંથી કંઈક પ્રાપ્તિની આશાના તાંતણે એવા બંધાઈ જઈએ છીએ કે તેમાંથી જાતને કદી મુક્ત કરી શકતા નથી. પરિણામે પ્રવૃત્તિની એ ઘટમાળ આપણા અંતશ્ચક્ષુ આડે એવું ઘટ્ટ આવરણ ઊભું કરી દે છે કે આપણું જીવન ધ્યેય વિસારે પડી જાય છે. (ગ્રંથ પાન ૧૭૨-૭૩).
વિપશ્યના-સાધના” જેની ધ્યાન શિબિરોનું સંચાલન શ્રી. સત્યનારાયણ ગોથેન્કા કરે છે, તે અંગે પણ એક પરિશિષ્ટમાં વિસ્તૃત વર્ણન આપીને લેખક મુનિએ ખરેખર મહાન ઉપકાર કર્યો છે. આખાયે પુસ્તકમાં ઠેકઠેકાણે લેખકે શાસ્ત્રોના અને વિદ્વાન્ પૂર્વાચાર્યોના અનેક સાક્ષિ પાઠે રજૂ કરીને આ ગ્રંથને ખરેખર એક પ્રમાણભૂત ગ્રંથ બનાવ્યો છે
૪૮]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
