________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રાણકપુર તીર્થનો સંક્ષિપ્ત ઈતિહાસ
– મુનિ ન્યાયવિજયજી મારવાડની યાત્રામાં નાની પંચતીથી તિહાં મુખિ સંધવી ધરણઉ, દાનિ પુણ્ય અને મોટી પંચતીથી એમ બે પંચતીથી એની ગિજસવસીરણું જીણહભવણિ ઉધરણ. યાત્રા મુખ્ય છે. મોટી પંચતીથીમાં સૌથી મહત્વનું સ્થાન છે રાણકપુરજીનું, એ વિશાલ
આજે આ સમૃદ્ધિવાન નગરમાં એક જ ગગનચુંબી ભવ્ય મંદિર અનપમ અને વસ્તુ અમર રહો છે, અને એ છે રીલેકયદીપક અદ્ભુત છે એની અનુપમ બાંધણું, રચના
મંદિર. આ ગગનચુંબી વિશાલ ભવ્ય મંદિર કૌશલ્ય અને ઊંચાઈ સૌકોઈને મુગ્ધ કરી દે માનવ જાતને ઉપદેશ આપતું ઊભું છે. એ છે. હું ન ભૂલતા હોઉ તે રાણક પુરજીની કહે છે કે-સત્પાત્રમાં વાપરેલું ધન તમારૂં જ બાંધણીનો બીજો નમૂને સારા હિંદુસ્તાનમાં
નામ છે, ખાવા-પીવા એશઆરામ કરવા અને મળવો મુશ્કેલ છે.
કીતિ કે યશ કમાવા વાપરેલું ધન તમારી
સાથે નથી આવવાનું. સત્પાત્રમાં વાપરેલું રાણકપુરને પૂર્વ ઈતિહાસ અને વર્તમાન
ધન તમને ઈહલોક અને પરલોકમાં અનંતગણું પરિસ્થિતિ જોતાં આપણું આંખમાં આંસુ આવે તેમ છે. કયાં એ ધનધાન્યથી ભરેલું
ફળપ્રદ નીવડશે. આજે આ વૈલોકયદીપક રાણકપુર અને ક્યાં આજનું વેરાન બિહામણ
મંદિર બનાવનાર દાનવીર ધરણાશાહ-ધન્નાજંગલરૂપ દેખાતું રાણકપુર? જે નગરમાં
શાહ મજુર નથી પણ તેની ધવલયશપતાકા હજારો લાખો આદમીઓ વસતાં ત્યાં આજે ફરકાવતું આ ગગનચુંબી મંદિર આજે ય શૂન્ય જંગલ પડયું છે. કાળચક્રના પરિવર્તને આકાશ સાથે વાત કરતું ઊભું છે. જેવા છતાં યે માનવીને શાન નથી આવતી આ મંદિર બંધાવનાર દાનવીર ધન્નાશાહ એથી બીજી કઈ તાજુબી હાઇ શકે? જ્ઞાતે પોરવાડ હતા. તેમનું જન્મસ્થાન
રાણકપુરજીનું વર્ણન એક પ્રાચીન સિરોહી સ્ટેટનું નાદિયા ગામ હતું. તેમના ગુજરાતી કવિ આ પ્રમાણે આપે છે :
એક બીજા નાના બંધુ હતા જેમનું નામ બહીયડલ હરષ ઈમઝ ઉલસીઉં,
રત્નાશાહ હતું. બંને ભાઈઓ ધીર, વીર રાણિગપુર દીઠ મન વસીઉં
અને ધર્મના પરમ ઉપાસક હતા. ન્યાય અને
નીતિથી વ્યાપાર કરી ધન પ્રાપ્ત કરતા હતા. અ ણ હ લ ૫ ૨ અ હિ ના ણી, મહ ગઢ મંદિર પોળ સુચંગે
એવામાં એક વાર એક મુસલમાન બાદશાહને નિરમલ નીર વહઈ વચિગંગે,
પુત્ર પિતાથી લઢી અન્ય સ્થાને જતો હતે. પા ૫ ૫ ખા લ શુ અંગે
વચમાં નાંદિયામાં મુકામ કર્યું અને ત્યાં આ કુંવા વાવિ વાડિ હદસાલા,
બન્ને ભાઈઓનો રાજકુમારને પરિચય થયો. જી સુ હ ભ વ ણ દી સઈ દેવાલા બંને ભાઈઓએ રાજપુત્ર પાસેથી એકલા પૂજ ૨ ચ ઈ તિ હાં બા લા, નીકળવાનું કારણ જાણી મીઠી વાણીથી
વરણ અઢાર ઇલેક સવિચારી રાજકુમારને સમજાવ્યો, તેને ગુસ્સે અને કેટીજ વસઈ વિવહારી પુન્યવંત સુવિચારી રોષ શાંત પાડી પિતાની ભક્તિ, વિનય
રાણકપુર તીર્થને સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ
For Private And Personal Use Only
