________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શકે. જગતમાં જે સંધ, લડાઇઓ, તાતાણી હિંસા કરવા પ્રેરાય છે. એમાં હું અને મારું મને યુદ્ધો થાય છે એમ મુખ્યત્વે કરી હું અને એ જ મુખ્ય સૂત પોવાએલું છે. પ્રાણીને વધ મારું એ જ સિદ્ધાંત જોવામાં આવે છે. એમ તો ક . રત રેડાવવામાં જ હિંસા છે એવો દરેક મનુષ્ય તે શું પણ પશુપક્ષોએ પણ પોતાનું એકાંત મર્થ કરી પિતાને અહિંસક ગણાવનારા સુખ આગળ કરી બીજાની સાથે સંઘર્ષણમાં એક પંથ છે. એના અનુયાયીઓ પ્રાણીને ગુંગળાવી ઉતરે જ છે. પણ અહંભાવ અને સ્વાર્થી માત્રા મારી નાખવામાં હિંસા માનતા નથી. તેઓ એવી જયારે વધી જાય છે ત્યારે જ હિંસાનો પ્રારંભ દલીલ કરે છે કે-અમે કયાં એનું રક્ત કાર્યું છે? થાય છે. બીજાના સુખ-સમાધાનના આડે ય એવા એવા અહિંસાવાદી માટે આપણે શું સુધી કાઈ આવે નહિ ત્યાં સુધી તેના હાથે જ કે કરીશું ? એ લે કે તે મહાન હિંસક અને અસત્યને હિંસા થઈ જાય છે, તેનું બંધન અત્યંત શિથિલ પાપનારા જ ગાય પોતાના હલકટ સ્વાર્થ માટે હોય છે અને પત્તાપની માત્રાથી તે નષ્ટ પણ શ સ્ત્રને પણ હિંસક બનાવી દેવામાં પોતે કુશલતા કરી સકાય છે; પણ એ હું પણું પિતાની હદ વાપરી મનમાં મનમાં મલકાય એના જેવું નીચ ઉલંઘન કરે છે ત્યારે થતી હિંસાની તે મઠાંગાંઠ કાર્લ બીજું શું હોઈ શકે? જ બંધાય છે. અને એ છેઠવી કઠણ થઈ પડે છે, ઉપરના દષ્ટાંતને અનુસરી આપણે જે એમ જ એટલે જ કહેવું પડે છે કે, હું અને મારું એ સમજતા હોઈએ કે, આપણે ક્યાં કેઇને જીવ હિસાનું મૂળ છે.
લઈએ છીએ ? અને જીવ નહીં લઇએ ત્યાં સુધી કઈ મનુષ્ય ધર્મનો અમુક કા કરે, ધર્મના હિંસ થાય જ કેમ? પ્રત્યક્ષ જવ લઈએ તે જ નામે અમુક દ્રવ્યને ત્યય કરે અને પોતાને મોટો હિંઢા થાય, એમ જો કાઈ માનતું હોય તે તેઓ થયે માની બીજા તરફ gછતાની દૃષ્ટિથી જુએ ભીત ભૂલે છે. કોઈને મને જરાપણ કલેશ ઉતપન્ન અને પોતે કઈ અતિ મેટો માણસ થઈ ગયો એમ થાય એવું કૃત્ય આપણા હાથે થઈ જાય છે તે ભાની જરા છાતી આગળ કરી ચાલે ત્યારે કે હું પણ આ જ ગાાન-કોઈ અન્યાયનો પ્રતિકાર અને મારું આગળ કરી અન્યની માનહાનિ કરવામાં કરી હોય અને સામને હાયપલ કો હેય રાજી થઈ પિતે કઈ અષાધારણ પુરુષ છે એમ અને એને ધર્મમાગે દેરવે હેય એવા પ્રસંગે બળ લેમાં અનેક યુક્તિઓથી ઠwાવવાનો પ્રયત્ન કરે એ વાપરવાને પ્રસંગ આવે ત્યારે એ જુદી વાત હિંસા નહીં તો બીજું શું છે? પ્રત્યક્ષ પ્રાણ ગાય. બાળક ભણવા ના પાડે અગર ખોટા માગે અન્ય જીવને હલકે લેખી પોતે કોઈ મહાન વ્યક્તિ જવાને હોય ત્યારે એના માટે આપણે જરા કટુતા છે એમ અહંભાવ કેળવવામાં પણ હિંસા થાય વાપરવો પડે તેની પાછળ અત્યંત દયા, વાત્સલ્યછે. એ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે, અહંભાવ અને ભાવ અને અત્યને પવિત્ર હેતુ હેય ને ખાય સ્વાર્થ એ જ જગતમાં હિંસાનું મૂળ છે. રાષ્ટ ધ્યાનમાં લેવું જોઈએ. મતલબ કે કાર્યની પાછળ પણ પિતાનું સર્વોપરીપણું સ્થાપન કરવા માટે તે ઉદ્દેશની મૌલિકતા હેવી જોઈએ. બીજાનો ઉત્કર્ષ તેડી પાડવા માટે જ પ્રયત્ન કરી “હું અને મારું'ની ધૂનમાં કોઈ અભિનિવેશ પરસ્પરનું નુકસાન કરવામાં ભૂષણું ગણે છે. અને પાર કરી પોતાનું જ ગમે તે સાચા કે ખોટા અંતે યુદ્ધર બને છે. અમુક વ્યક્તિએ પિતાનું ભાગે, શુચિ કે અશુચિ સાધન દ્વારા પ્રસંગ કે મૌરવ ટકાવવામાં બીજાનું ગમે તેટલું નુકશાન કરી (અનુસંધાન પાના ૭૨ ઉપર જુઓ)
૩૪
આત્માનંદ પ્રકાશ.
For Private And Personal Use Only
