________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જીવનમાં પ્રેમ અને એજસ્નુ” મહત્ત્વ
પ્રેમથી અન્યનું હૃદય પરિવર્તન કરી તેને સન્માર્ગે ચઢાવવાની સાધુ–સ તાની રીતને હાસ્યાસ્પદ ગણે છે.
જો શાસન કરનારાઓ પ્રજાનું કલ્યાણુ ઇચ્છતા હેય તેા તેમણે પ્રજામાં આધિભૌતિક, આધિદૈવિક તથા આધ્યાત્મિક શાંતિ કેમ સ્થપાય તે માટેના પ્રયત્ન કરવાં જોઇએ. આજે માત્ર આધિભૌતિક અશાંતિની ઉપેક્ષા કરવાથી આંતરિક અશાંતિ વધી છે. પ્રજામાં આધ્યાત્મિક શાંતિ સ્થાપવા માટે શાસન કરનારાએ એ જ્ઞાની મહાત્માઓની, સાધુસ તાની, ધર્મ ગુરુઓની સહાય જરૂરી છે. જેમ ઘર બાંધવા માટે ઇજનેરની સહાય જરૂરી છે તેમ પ્રજાના આધ્યાત્મિક કલ્યાણુના માર્ગો ચેાજવા માટે જ્ઞાની મહાત્માની સહાય જરૂરી છે. પ્રાચીન ભારતના રાજાએ ગુરુઆજ્ઞાને મસ્તકે સ્થાપતા, વહેવારુ વનમાં માતાપિતાર્દિની જેવી રીતે આવશ્યતા છે, તેવી રીતે આધ્યાત્મિક શાંતિ માટે સુદેવ અને સુધની અનિવાય આવશ્યકતા છે.
ન
આપણે ન ભૂલીએ કે બુદ્ધિબળ કરતાં આત્મિક બળ અન તગણુ શક્તિશાળી છે અને આ આત્મિક બળ અન્યની સેવાથી તથા કલ્યાણુના કાર્ય કરવાથી પ્રગટે છે. આવા સત્કાર્યો આપણી ફરજ સમજીને પરમાત્માના સ્મરણુપૂર્ણાંક કરવા જોઇએ, જો આપણે પરમાત્માને વિસરશું ત ુ સેવાનું કાર્યં કરી રહ્યો છું.' તે અહંકાર આવી જશે.
જેમ બાળકને મેટા થયા પછી રમકડાંમાં આનંદ આવતા નથી તેમ જો આપણે પણ મોટા થઇએ, આપણા હુક્યને વિશાળ બનાવીએ, વિશ્વના સર્વ જીવે પ્રત્યે પ્રેમ વિકસાવીએ . તે પ્રાપ્ત થતા પરમ-આનંદ પાસે અન્ય સવ આનંદે તુચ્છ લાગશે.
જીવનમાં શાંતિ અને સુખ પ્રગઢાવવા માટે સાત્ત્વિક આજસ દ્રવ્યની સમજણુ અગત્યની છે.
૧૧
ભારતના પ્રાચીન આયુર્વેદ જ્ઞાઓમાં આજસ’ સંબંધી ઉલ્લેખા છે.
સુશ્રુતસંહિતામાં એજસનું મહત્ત્વ દર્શાવતા કહ્યું
છે કે,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
औजः सौम्यात्मक स्निग्धं शुक्ल' शीतं स्थिर सरम्; मृदु मृत्स्न च
विविक्त
આજસ સૌમ્ય, સ્નિગ્ધ, પ્રવાહી રૂપમાં છે, તેમાં રહે છે.
માળાયતનમુત્તમમ્ ॥ (૨૨) સફેદ, શીતળ, સ્થાયી શ્રેષ્ઠ ગુણુયુક્ત કામળ છે. પ્રાણ (સુશ્રુત–સ ંહિતા અધ્યાય-૧૫)
“એજસ” એ જીવનતત્ત્વ છે. યાગી એજસના સંચય કરીને સિદ્ધિએ પ્રગટાવે છે. આ એજય શરીરમાં વ્યાપેલું છે. આજસના નાથથી શરીરના નાશ થાય છે.
અષ્ટાંગહધ્યમાં આજસને શરીરસ્થિતિમાં કારણભૂત જણાવ્યુ છે.
ઓગસ્તુ તેને ધાતુનાં સુજાતામાં વ’સ્મૃતમ્ । વધાવ વ્યાપિ રેસ્થિતિનિધનનું રૂ
છે. હલ્યમાં રહેવા છતાં આખા શરીરમાં છે, શરીરની શુક્ર સુધીના સ` ધાતુએનું તેજ તે એજન્સ
સ્થિતિમાં તેજ કારણુભૂત છે.
(અષ્ટાંગહૃદયે સૂત્રસ્થાનમ્ અધ્યાય ૧૧ મે ) માનવી આજસૂ કેવી રીતે ગુમાવે છે !
ક્રોધ, માન, માયા અને લેાભથી રક્ત શુક્રના વહી જવાથી, આપણે ઓજસ ગુમાવીએ છીએ. એજસ ઓછુ થતાં આળસ આવે, ગાત્રા શિથિલ આધ્યાત્મિક શાંતિ થયે આધિદૈવિક અને આધિ થાય, કંઇ ફ્રામ ન ગમે, નિદ્રા ઊડી જાય, હૃદય ખૂબ ભૌતિક શાંતિ પણ પ્રાપ્ત ચરો. જ ઝડપથી ચાલે, દુબળતા આવે.
For Private And Personal Use Only
આશીષને વલ્લુર્ધ્યાનરો સમિિમ: 1 विभेत दुर्बलोभी व्यायति व्यथितेन्द्रियः (३१)
