________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
હરિભદ્રસુરિત લલિતવિસ્તરામાં પ્રણિપાત કૃતિઓ વિષે મેં જૈન હસ્તલિખિત પ્રતિઓનું દંડક એવો ઉલ્લેખ છે.
વર્ણનાત્મક સૂચિપત્ર( ભા. ૪)માં નિર્દેશ કર્યો છે. સામાયિક લેવાની વિધિમાં “સામાયિક-દંડક દિગંબરીય પ્રવેગ-દિગંબર પણ “વીસ ઉચ્ચારવો” એમ બોલાય છે. આથી સામાયિક “ક” એ પ્રયોગ કરે છે, પરંતુ એ માટે એમની સૂત્રને પણ “દંડક' સંજ્ઞાવડે નિર્દેશાય છે એ વાત પાસે પ્રાચીનમાં પ્રાચીન શે આધાર છે તે જાણવું ફલિત થાય છે. એવી રીતે ‘પસહ-દાગ” ને બાકી રહે છે. વળી એમની કઈ વિશ્વસનીય કૃતિમાં પ્રયોગ જોવાય છે.
દંડક” ને અર્થ અને એની સંખ્યા દર્શાવાયેલ છે દંડગાંત' કૃતિઓ-ભાંડારકર પ્રાચ્યવિદ્યા તે વિષે પણ કોઈ વિશેષજ્ઞ સપ્રમાણ પ્રકાશ પાડશે સંશાધન મંદિરમાં સરકારી માલિકીની જે લગભગ તે આનંદ થશે. ૨૫૦૦૦ હાથથીઓ છે તેમાં જૈન દર્શન અને
મહાદંડ-પણુણવણના ત્રીજા પયની શરૂસાહિત્યની લગભગ ૫૦૦૦ છે. એમની એક તાડ
આતમાં એમાં વર્ણવવામાં આવનારાં ૨૦ ધારાનાં પત્રીય પથીમાં અનેક નાની મોટી કૃતિઓ છે. પહેલી
નામને રજૂ કરતી બે સંગ્રહ-ગાથા છે. તેમાં બીજી કૃતિ “અરિહણ” સ્તોત્ર છે. આ પોથીમાં
ગાથાના અંતમાં ૨૭ મા દ્વાર તરીકે “મહાદેશ્ય ગોયમવર્ગુણદંડગ નામની એક ગદ્યાત્મક લઘુ
3 શબ્દ વપરાય છે. આ પયના ૨૭ મા હારનું કૃતિ અહમાગહીમાં છે. એ વિનયમૂર્તિ મૈતમા
- નિરૂપણ કરતી વેળા “મહાદંડય” એ પ્રયોગ મીના વર્ણનરૂપ છે અને એ આગમમાંથી ઉદ્ધત કરા
* ના કરાય છે. ચેલી જણાય છે. આમ એ ભલે સ્વતંત્ર કૃતિ ન હેય છતાં અહીં જે “દંડગ' શબ્દ વપરાય છે તેની
અભયદેવસૂરિએ જે પણ વણ-તઈય-પદ્યનેધ લેવા માટે એ ઉપયોગી છે. આ પથીમાં સંગહણ રચી છે તેમાં પ્રારંભમાં ઉપર્યુક્ત બે વીસઠાણુગાઇતવદંગ ( વિંશતિરથનકાદિ તપ સંગ્રહ-ગાથા આપી છે. વિશેષમાં ૧૧૪ મી ગાથામાં દંડક) નામની પણ એક નાનકડી કૃતિ છે. એવી એમણે ‘મહાદંડય’ એ નિર્દેશ કર્યો છે. રીતે સમતદંડગની પણ એક લઘુ કૃતિ છે. આ ત્રણે આ પ્રમાણે અવકાશ અને અનુકૂળતા અનુસાર
૧ જુઓ આ કે.વેતાંબર સંસ્થા (રતલામ) મેં “ દડગ ( દંડક)” વિષે સામાન્ય પરિચયરૂપે તરફથી . સ. ૧૯૩૪ માં છપાએલી આવૃત્તિ આ લધુ લેખ લખ્યા છે. એમાં જે કોઈ વિશેષ (પત્ર ૭). પત્ર ૭૧માં “પ્રણિપાતદંડક સૂત્ર” એ જાણવા જેવી હકીકત રહી જતી હોય તે વિશેષને ઉલેખ છે.
સુચવવા મારી વિજ્ઞપ્તિ છે.
For Private And Personal Use Only
