________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૭
એ પ્રત્યેકને એકેક ક એમ ૨૪ ધો છે. અનેક ભેદ છે, પરંતુ એક બીજા વચ્ચે અંતર નથી. અહીં બે પ્રશ્ન ઉદ્દભવે છે
એથી બંતોને એક ડિક અને વૈમાનિકને પણ (૧) ભવનપતિના દસ દ ગણાવાયા છે તે
એક જ ગણાય છે. નરયિકાના સાત અને અંતરના અને તિષ્કના
૨૪ દંડક ગણાવનારા અવતરણમાં “નર” એમ એમના ભેદોની સંખ્યા જેટલા દંડક કેમ ગણાવાયા
લખ્યું છે, નહિ કે ગર્ભજ એટલે એને અંગે પ્રશ્ન નથી?
ઉપસ્થિત થતું નથી. દંડગપયરણ(ગા. ૨).માં
ગર્ભજ તિર્યંચ અને ગર્ભજ મનુષ્ય એમ ગણના (૨) સંમૂર્ણિમ તિર્યંચ અને સંપૂછિમ
કરાઈ છે એટલે અહીં પ્રશ્ન સ્થાને છે. એને ઉત્તર મનુષ્યને એકેક દંડક દંડગપયરણમાં કેમ ગણુ- શ્રીવિજયસરિએ એ આપે છે કે “સંમૂર્ણિમ વા નથી ?
તિર્યંચ તથા સમષ્ઠિમ મનુષ્યને કંઈક વખત પ્રથમ પ્રશ્નના બે ઉત્તર ઉપર્યુક્ત ટિપણ તિર્યંચ તથા મનુષ્યના દંડકમાં અંતર્ગત કરેલ (૫. ૧૦)માં અપાયા છે
છે.” (પૃ. ૧૧). (૧) પ્રાયઃ સાતે નરકમાં સરખા પાઠ આલાવા કારસ્તવાદિ દંડક “રિયા' શબ્દ કરી સિદ્ધાંતોમાં ઘણું કરી દેખાય છે, માટે તે એક દંડક જાણ અને દશ ભવન
“કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચન્દ્રસૂરિએ યેગશાસ. પતિઓમાં ઘણું કરી “ બારમા (પ્ર. ૯, ૧. ૧૨૪)ની સ્વપજ્ઞ વૃત્તિમાં કેટલાંક જનિયમ” ઈત્યાદિ શબ્દો વડે અલગ અલગ સૂવને અંગે 'દંડક’ શબ્દ વાપર્યો છે. જેમકે આલાવાઓ સૂચવ્યા છે. માટે તે દશ દંડકે સમજાય રાતવામિત્તા ( પત્ર ૨૧૨ અ) છે, તે જ રીતે એકેન્દ્રિયના અધિકારમાં ઘણે ભાગે અને પ્રતિવણાહૂ (પત્ર ૨૧ અ). કુવિધા ઇત્યાદિ શબ્દવડે અલગ અલગ આલાવાઓ જેવાય છે માટે તેના પાંચ દંડ અલગ
પહેલા ઉલ્લેખથી એ વાત સ્પષ્ટ થાય છે કે જણાય છે.”
શાસ્તવ તેમજ બીજા કેટલાંક સૂત્રે “દંડક
કહેવાય છે. (૨) રત્નપ્રભા તથા શર્કરા પ્રભા એ બે નરકોની વચ્ચે એના આધારરૂપ ઘનેદધિ, ઘનવાત,
૨૧૬ આ પત્ર માં પાંચ પ્રકારનાં પ્રણામનું તનુવાત અને આકાશનું અંતર છે ખરું પણ અસર નિરૂપણ કરતી વેળા ‘સ્તવદંડક' એ પ્રયોગ કુમાર અને નાગકુમારના આવાસોની વચ્ચે જેમ કર્યો છે અને આ નિરૂપણના સમર્થનાથે એક ગાથા
હું નરકના પ્રસ્તર( પાથડ ) નું અને નારકી જીવોના અવતરણરૂપે આપી છે. આ ગાથામાને પૂર્વા અંતર છે તેવું કોઈ અંતર તેવી જ રીતે સાત નરકો અહીં ને હું છું, કેમકે એમાં “દંડગ' શબ્દ કે– પૈકી એક બીજાની વચ્ચે નથી. આને લઈને સાત કારંવાયુનુક્રમક્ષિકા જેવા નરકના નારકી ભ અવ્યવહિત ગણાય છે અને - એથી એ તમામને એક દંડક ગણાય છે. ભવન- ૨ “નાથા gif yવાદરિયા જેવા પતિના અસુરકુમારાદિ દસ પૈકી એક બીજાની જયતિ મજુરક્ષા વંત કોલા માળu” વચ્ચે નરકના પ્રતારનું અંતર છે એ દસેના અલગ અહીં “બેતિયાયાથથી હીન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિય અને અલગ દા ગણાય છે. યંતરમાં તેમજ વૈમાનિકમાં ચતુરિન્દ્રિય એમ ત્રણ જ દંડક ગણવાયા છે.
For Private And Personal Use Only
