________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ ;
थमया युक्तोऽतुलया समस्तशास्त्रार्थविन्महाश्रमणः । गच्छाधिपगुणयोगाद् गु(ग)णाधिपत्यं चकारार्थ्यम् ॥ ६ ॥ तत्पादरजोऽवयवः स्वल्पागमशेमुषीकबहुजाड्यः ।
तत्त्वार्थशास्त्रटीकामिमां व्यधात् सिद्धसेनगणिः ॥ ७ ॥ ઉપરની પ્રશસ્તિમાં ગન્ધહસ્તી આ૦ શ્રીસિદ્ધસેનગણિએ પિતાના દાદાગુરુ તરીકે જેમને વર્ણવ્યા છે અને જે શ્રી દિબ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણના શિષ્ય છે તે આ સિંહસૂર જ પ્રસ્તુત નયચક્રટીકાના કર્તા હિંદજૂર નિ વારિ ક્ષમાશ્રમ છે એવી મારી દઢ સંભાવના છે. આ૦ શ્રસિદ્ધસેનગણિએ દાદાગુરુ શ્રીસિંદૂરનું જે વર્ણન કર્યું છે તે આ ટીકાકારની સાથે બરાબર બંધ બેસે છે. કેવી રીતે? એ જોઈએ.
પ્રશસ્તિના ત્રીજા લોકમાં “પરવાદિનિયપટુ” વિગેરે જે વિશેષણે આપ્યાં છે, તેમાં ટીકાકારના હિંદવૃત્તિવાક્ષિમામા એવા ઉલ્લેખમાં આવતા વાર શબ્દને અને ચાલાઅમાનુસાર આ ટીકાના નામનો બરાબર સંવાદ મળી જાય છે. ચોથા શ્લોકમાં જે તેમની કીર્તિનું વર્ણન કર્યું છે તે પણ આવા સમર્થ ટકાગ્રંથકારના સંબંધમાં સારી રીતે ઘટી શકે છે. જો કે આ૦ શ્રીસિદ્ધસેનગણિએ આ૦ શ્રીલંદજૂનું “ ક્ષમામrતરીકે વર્ણન નથી કર્યું તે પણ જે દિબ્રગણિક્ષમાશ્રમણના શિષ્ય છે, અને જે પદાજનામાં બાધા ન આવતી હોય તો પ્રશસ્તિના ૬ ઠ્ઠા લેકમાં આવતા વર્ણન પ્રમાણે જે ભાસ્વામિગણિક્ષમાશ્રમણના ગુરુ છે તે હિંદજૂર ગણિક્ષમાશ્રમણ” હોય એમાં કઈ પણ જાતને વાંધો આવતો નથી. આ રીતે હિંદરિ()નિવવિક્ષમાઝમ આ પ્રકારના સંધિવાક્ય સાથે બરાબર સંવાદ મળી રહે છે.
હવે રહ્યો નામને પ્રશ્ન. આ વિષે વિચાર કરતાં લાગે છે કે અહીં આપેલું હિંદસૂરિ નામ શુદ્ધ નથી લાગતું. શ્રીનિક્ષમામા, શ્રીલંકાલrળક્ષમાળ, શાલિનમણિક્ષમામ વિગેરે નામો તો સાંભળ્યાં છે, પણ વે રિણિક્ષમાશ્રમ, સંઘવારસૂરિ કિનમજૂતિળિ૦ એવાં નામો સાંભળ્યાં નથી. કારણ કે ઘર અને શનિ બે એકાWવાચી શબ્દ હોવાને લીધે એકત્ર બંનેયનો પ્રયોગ ઘટી શકે જ નહિ. આ અપેક્ષાએ આ૦ શ્રી સિદ્ધસેનગણિએ જે હિંદજૂર નામ આપ્યું છે તે જ વાસ્તવિક હોય એમ લાગે છે. આ ઉપરથી મારી સંભાવના છે કે નયચક્રટીકાકાર હિંદપૂરિ(c)nfosવિમાઝમ એ આ૦ શ્રી સિદ્ધસેનગણિએ વર્ણવેલા પરવાદિનિર્જયપ, જ્ઞાતાખિલાળંગમ સિંહસૂર જ હોવા જોઈએ. સાચા સૂર શબ્દની જ કે સંશોધકે સમાનતાના ખ્યાલથી જૂરિ એવી શુદ્ધિ (?) કરી નાખી હશે?
મારી સંભાવનાનો મુખ્ય આધાર ઉપર જણાવ્યા તે છે. આને પુષ્ટિ આપતે સાધક બાધક પ્રમાણેને વિશે અહીં સ્થળસંકેચના કારણે આપવામાં નથી આવતો. જે કોઈ વિદ્વાન
For Private And Personal Use Only
