________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
2008@@@@010000000
શ્રીમાન યશોવિજયજી. એ. 0000000000000000000 લેખક –ડૉ. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા,
(ગતાક પૃષ્ઠ ૯૯ થી શરુ) પ્રખર ન્યાયવેત્તા તરીકે
શાસ્ત્રશુદ્ધિની પરીક્ષા કરી સ્વપૂરદર્શનનું હવે પ્રખર ન્યાયવેત્તા તરીકે શ્રી યશેવિ. મધ્યસ્થપણે પર્યાલચન-સમીક્ષણ કરવું તે. જયજીની ખ્યાતિ તે સર્વ વિદિત છે. ન્યાય એટલે ન્યાયમાં કોઈ પણ પ્રકારના આગ્રહનો તે એમને ખાસ પરમ પ્રિય વિષય હતો. કે કદાગ્રહને તે અવકાશ જ નથી, કારણ કે ન્યાયના તે તે “Specialist' ખાસ નિષ્ણાત આગ્રહ-કદાગ્રહ હોય ત્યાં “ન્યાય” હોઈ શકો હતા. એટલે ન્યાયને એમણે યથાર્થ “ન્યાય જ નથી. કદાગ્રહ ને મતાગ્રહને વશેવિજયજીએ આ હાય એ સમુચિત જ છે. ન્યાયને ખૂબ ખૂબ તિરસ્કાર કર્યો છે, તે પોતાની રમૂજી વિશિષ્ટ અભ્યાસ તેમણે ત્રણ વર્ષ કાશીમાં શૈલીમાં એક સુંદર દષ્ટાંત આપ્યું છે કે-આગ્રઅને ચાર વર્ષ આગ્રામાં રહી કર્યો હતો. હીનું મનરૂપી વાંદરું યુક્તિરૂપી ગાયનું પૂછડું કાશીમાં રહી સભા મધ્યે વિજય મેળવતાં ખેચે છે! ને મધ્યસ્થનું મનરૂપી વાછડું તેમને “ન્યાયવિશારદ' નું બિરુદ મળ્યું યુતિરૂપી ગાયની પાછળ પાછળ જાય છે હતું. પછી ન્યાયના એક સે ગ્રંથ રયાથી અર્થાત્ યુકિતને અનુસરે છે, યુતિની ખેંચતેમને “ન્યાયાચાર્યનું પદ મળ્યું હતું, તાણ કરતું નથી. તેને ઉલેખ તેમણે પિતે જ કર્યો છે. પં. “મનોવતો ગુાિવી મધ્યથથાનુજાતિના સુખલાલજીએ સાચું જ કહ્યું છે કે સ્વપર- સામાતિ પુરા સુરછામના વ:” ન્યાયન ને દર્શનનો આ અઠંગ અભ્યાસી
શ્રી યશોવિજયજીકૃત અધ્યાત્મપનિષદ્ જેનમાં તે શું–જેતરમાં પણ થયે નથી; કારણ કે કઈ વૈદિક કે બૌદ્ધ વિદ્વાન એ
"आग्रही बत निनीषति युक्ति નથી કે જેને જૈન શાસ્ત્રનું વાસ્તવિક
तत्र यत्र मतिरस्य निविष्टा ॥ ગહન કે સર્વવ્યાપ્ત જ્ઞાન હોય. પણ યશેવિ
पक्षपातरहितस्य तु જયજી તે ઉપનિષદાદિ વૈદિક ગ્રંથનું તેમજ
युक्तिर्यत्र तत्र मतिरेति निवेशम्"। બદ્ધ શાસ્ત્રનું વાસ્તવિક પરિપૂર્ણ ને સર્વગ્રાહી શ્રી હરિભાચાર્યજીકૃત લકતત્વનિર્ણય જ્ઞાન ધરાવતા હતા તે તેમના ગ્રંથરાશિ અર્થાતઆગ્રહી જ્યાં એની મતિ અભિપરથી સુપ્રતીત થાય છે.
નિવિષ્ટ છે ત્યાં યુક્તિને દેરી જાય છે, પણ ન્યાય એટલે શું? કદાગ્રહનો નિષેધ, પક્ષપાત રહિતને તે જ્યાં યુક્તિ છે ત્યાં મતિ જાય એટલે પક્ષાપક્ષી નહિં, પિતાને કક્કો
પ્રવેશ પામે છે. ખરો કરવો તે નહિ, પરંતુ વાદી–પ્રતિવાદીનું સમ્યગદષ્ટિની નિરાગ્રહ વૃત્તિ કથન બરાબર સાંભળી, નિષ્પક્ષપાતપણે-મધ્ય- આ જ શ્રી યશોવિજયજી, શ્રી ગાષ્ટિ
સ્થપણે-નિરાગ્રહપણે જેમ ન્યાયમૂર્તિ ન્યાય સજઝાયમાં કહે છે કે સમ્યગદષ્ટિ પુરુષ સાચે તળે, તે રીતે તરવનું તેલન કરવું, તત્વની ન” હોય તે તો સર્વ દર્શનના નય–અપેક્ષામધ્યસ્થ પરીક્ષા કરવી તે. કષ, છેદ, તાપવડે વિશેષ ગ્રહે છે, ને પોતે આત્મસ્વભાવમાં રહે
For Private And Personal Use Only
