________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મકોશલ્ય
૧૨૧
(૨૦) મટક વૈરાગ્ય-Fleeting aloofness. બુદ્ધિ થાય? કે વિચાર ઘેળાય? ૧૦૪-૧૦જા
ધમનું વયાખ્યાન ચાલતું હોય તે વખતે તાવ આવ્યો હોય, ઉધરસ આવ્યા કરતી હોય, જે બુદ્ધિ થાય, મશાનમાં બળતી ચિતાની વૈદ્ય દાક્તર હિંમત આપે તેમાં આશા નિરાશા છાયા વખતે જે વૈરાગ્ય બુદ્ધિ પિોષાય, વ્યાધિ. વચ્ચે કાં ખવાતાં હોય, ગળે પાણી ઉતારવાળા રેગીને મંદવાડ દરમ્યાન ત્યાગની વામાં પણું શ્રમ પડતો હોય, ત્યારે મનમાં જે બુદ્ધિ થાય, તે જે નિશ્ચલ હાય-પાકી વિચાર આવે કે આ વ્યાધિમાંથી ઊઠું તો આ હેય તે બંધનથી મુકત કેણ ન થઈ જાય? ચોતરફથી દાવાનળ લાગેલાં સંસારમાંથી નાસી
શુદ્ધ ત્યાગી, હદયથી બોલનાર, ખરેખરા ૨૯! તે વખતે જમાવેલ રયાસત, એકઠી અભ્યાસી અને જેના વચન, વ્યવહાર અને
5 કરેલ પૂજી, ગોઠવેલ સગપણ, સર્વ તરફ કેવી વર્તનમાં ત્યાગ ભાવ રમી રહેલ હોય તેવા :
રા બુદ્ધિ થાય ? પિતાનો તેમની સાથેનો સંબંધ વક્તા સંતપુરુષ સાદી મીઠી ભાષામાં ધર્મનું 5 ટ
6 કેવા પ્રકારનો, કેટલા વખત માટે અને કેવાં રહસ્ય સમજાવતા હોય, પ્રભાતન જાગતો પહેર
પરિણામ લાવનારે છે તેને અંગે મનમાં કેવા હોય, ગજસુકુમાળ અને કરકંડુ જેવાના દાખલા
કેવા વિચારો આવે? શા શા નિર્ણયે સૂજે? આપે જતા હોય અને શ્રોતા વૈરાગ્યના રસમાં આ મટક વૈરાગ્ય, ક્ષણિક ત્યાગબુદ્ધિ, લદબદતા હોય ત્યારે કેવી બુદ્ધિ થાય? એ કામચલાઉ વિચારણું જ સ્થાયી સ્વરૂપે લે નંદરાજાની સોનાની ડુંગરીની વાત કરે, એ તો તે કામ થઈ જાય, સર્વ બંધન ખલાસ મુંજ જેવા મોટા રાજાને ભીખ માગતો બનાવે. જાય, પ્રાણી પોતાના અખંડ સ્થાને પહોંચી એ દ્વીપાયન ઋષિએ કરેલ દ્વારકાદહનની જાય. પણ ઘણાખરા તે વ્યાખ્યાનગૃહમાંથી વાત કરે કે એ લિભદ્રનો ત્યાગ વર્ણવે ત્યારે નીકળતી વખતે જ સાહકાર બની જાય. કેવી બુદ્ધિ થાય? વિષયસુખો કેવા લાગે ? સ્મશાનમાંથી પાછા ફરતાં યુરોપ અમેરિકાની કષાયપરિણતિ પર કેવી ચીઢ ચડે ? સ્વપરની વાતે ચઢી જાય, રોગ પૂરો થાય ન થાય ત્યાં તો કેવી ઓળખાણ થાય ?
વેપાર ધંધાના એરડો આવવા લાગી જાય,
અને અંતે ધર દી અને ધર દહાડા થાય. તેમાં અથવા સ્મશાનમાં ભાઈની, પુત્રની સ્ત્રીની, મિત્રની કે સંબંધીની “ચે” બળતી હાય, સાચા નૈ સ્થાયી લાભ થાય ? માટે આવા ટૂંક
શું ન્યા? તેથી શું વળે ? એમાં કઈ જાતસંવેગી લૌકિકે આવનાર વધારે દુખીના દાખલા વખતના વિચારને સ્થાયી રૂપ આપતાં આવડે, આપી ધીરજ આપતા હોય, અંતે સર્વને આત્મવંચના અને દંભને તિલાંજલી અપાય મરવું ચોક્કસ છે અને આ જમાવેલ સૃષ્ટિ અને તેમાંથી સ્થાયી લાભ મેળવાય તે ત્યાં આખી અહીં ને અહીં રહી જવાની છે અને સાથે સારો ધર્મ આવીને વસે; બાકી ઉપટિયા એક નાળિયેર કે એક સુતરને દેર કે સોનાની રતલામની ભાવનાને કાંઈ અર્થ નથી. સ્થાયી ઊંટી પણ આવનાર નથી એવી વાતનું વાતા- લાભ નથી તેમ તેથી પૂર્ણ પ્રગતિ નથી. વરણ જામ્યું હોય ત્યારે પોતાના મનમાં કેવી
મોકિતક
धर्मास्थाने स्मशाने च, रोगिनां या मतिर्भवेत् । यदि सा निश्चला बुद्धिः को न मुच्येत बन्धनात्॥
For Private And Personal Use Only
