________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લિચ્છાવિ જાતિ. iK^^^^^^^(પૃષ્ઠ ૬૮ થી શરૂ ) ^^^^^^^^]
ગુપ્ત અને લિચ્છવીને સબંધ. ડો. ફલીટે સંધેલા કેટલાક શીલાલેખના આધારે ગુણ અને લિચ્છવિઓ વચ્ચેનો સંબંધ સમજી શકાય છે. તે કહે છે ગુપ્તવંશીય પ્રથમ ચંદ્રગુપ્તની સાથે લિચ્છવિ કન્યા-લિછવિ રાજકન્યા-કુમારદેવીનો જે લગ્ન-સંબંધ બંધાયે હતો તે જ એમ બતાવે છે કે ગુપ્ત અને લિચ્છવિ વચ્ચે સારો નેહ હતે. લિછવિ સાથેના લગ્ન–સંબંધમાં ગુપ્તો પિતાને અહોભાગી માનતા. ગુપ્તકાળમાં લિચ્છવીઓ ગુપ્ત જેટલા જ શકિતશાલી અને પ્રતાપી હવા જોઈએ. ગુણો લિચ્છવીઓ સાથેના લગ્ન સંબંધમાં ગૌરવ માનતા એ વાત બે રીતે સિદ્ધ થઈ શકે છે. એક તો ચંદ્રગુપ્ત પોતાની સુવર્ણ મુદ્રામાં કુમારદેવી અને તેના પિતાના વંશને ખાસ ઉલ્લેખ કર્યો છે. બીજું જ્યાં
જ્યાં ગુપ્તવંશની વંશવેલી શીલાલેખમાં કોતરાવી છે ત્યાં ત્યાં સમુદ્રગુપ્તને લિચ્છવીઓના ભાણેજ તરિકે પરિચય આપ્યું છે.
લીટ તે એટલે સુધી માને છે કે ગુપ્ત સંવત ઘણું કરીને લિચ્છવીએનો જ સંવત હોવો જોઈએ. લિચ્છવીઓએ જ્યારે ગણતંત્રનું વિસર્જન કર્યું અને એને સ્થાને રાજતંત્રની સ્થાપના કરી ત્યારથી અથવા તો નેપાલી લિચ્છવીઓને પ્રથમ રાજા જયદેવ ગાદી ઉપર બેઠે, ત્યારથી એ સંવતની શરૂઆત થઈ હશે. ઈ. સ. ૩૩૦ થી ૩પપ સુધીમાં પ્રથમ જયદેવે નેપાલમાં રાજવંશની સ્થાપના કરી હતી. જયદેવના વંશજો બ્રાહ્મણધર્મ પ્રત્યે વળ્યા હોય એમ દેખાય છે.
એટલે કે શિશુનાગ અને મોના સમયમાં લિચ્છવીઓનો જે પ્રભાવ અને પ્રતિષ્ઠા હતાં, તે ગુણોના સમયમાં જેને હિન્દુધર્મના પુનરૂદ્ધારનો સમય કહેવામાં આવે છે તે સમયે પણ બરાબર જળવાઈ રહ્યાં હતાં. ગુપ્તકાળમાં પૂર્વભારતના ક્ષત્રિયમાં લિચ્છવીઓની ગણના શ્રેષ્ઠ અને સન્માનનીય ક્ષત્રિય વંશમાં થતી.
For Private And Personal Use Only
