Atmanand Prakash Pustak 028 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ સામાન્ય સાર–
( ૧ ) છ દ્રવ્ય અને નવતત્વ તેના દ્રવ્ય-ગુણ અને પર્યાયથી તેમજ નય ભંગ, નિક્ષેપ-પ્રમેય અને પ્રમાણુના પ્રબંધ સાથે ત્રિપદી ઘટાવી સત્યતાપૂર્વક સાત્વિક તને કઈતત્ત્વના જાણનાર મહર્ષિઓ-અતલાવે-સમજાવે! એવી જિજ્ઞાસુની માગણી છે, પરિણામે એજ જિજ્ઞાસુને ઉપર વર્ણવેલી તાત્વિક બીનાની શાસ્ત્રીય સંબંધ પૂર્વક વિચારણા કરતા તે સમજવામાં તેને ઘણી કઠિનતા જણાય છે. મતલબ તે તત્તની વહેંચણ કરવાની વિધિ તુર્તમાં સમજાય તેવી નથી.
( ૨ ) છ દ્રવ્ય અને નવતત્ત્વ સિવાય આ જગતમાં બીજી કઈ પણ વસ્તુને સદ્દભાવ નથી. તેને યથાર્થ સમજવા માટે મહાન યોગી–મહર્ષિઓ નિરંતર શ્રમ ઉઠાવી રહ્યા છે. નવતત્ત્વ સંબંધી વિચાર કરતાં તેનું સંક્ષેપે દેહના બે તમાં થઈ શકે છે અને તે બે તો જીવ અને અજીવ-પુદગલ શાસ્ત્રના નિર્દેશ પ્રમાણે છ દ્રવ્યમાં મૂળથી જ રહેલ છે.
આ જગતને સુંદર વ્યવહાર છ દ્રવ્યના સંગ વડે ચાલે છે, છતાં તેમાં એક મહાન આશ્ચર્યકારક બીના છે તે એજ કે એ ગ તદ્રુપ ભાવે–એકાકાર રૂપે સંમિશ્ર બનતું નથી, એ સંગનું આત્મજ્ઞાનના અનુભવી મહાપુરૂષો જ અવગાહન કરી શકે છે. જેમાં નિરંતર આત્મિક આનંદમાંજ લયલિન હોય છે.
વસ્તુસ્થિતિની સંપૂર્ણ સમજ સ્યાદ્વાદવાદને જ આભારી છે, એ સમજ રહિત માત્ર એકાન્તવાદથી સમજવાને પ્રગ અર્થનો અનર્થકારક બનાવે છે. જે વાદવડે દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ અને ભાવની અપેક્ષા સચવાએલી રહે તેમજ નિશ્ચય અને વ્યવહારની પણ સમયાચિત યોગ્યતાનું નિરૂપણ કરે તેનું નામ સ્યાદ્વાદવાદ !
( ૫ )
છ દ્રવ્યની સમજણ સત્સંગ અગર સશાસ્ત્રના અભ્યાસ વડેજ મેળવી શકાય છે સત્સંગનું મીલન અને સશાસ્ત્રને અવધ થ એ ઘણું મકેલ છે, છતાં તેની પાછળ ગ્ય રીતે મહેનત લેવામાં આવે તે તે ફલિત થવાને સંભવ છે. વ્યવહાર-નિશ્ચય, મુખ્ય-ગણ, વિધિ અને નિષેધ તેને વિશેષ