Atmanand Prakash Pustak 004 Ank 11

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

ચિંતામણી, વજ્ઞાન. ભાવજ્ઞાન એ હત્યનો થયેલો બોધ છે, તેની અવધિ કેવળ જ્ઞાન પર્વત છે. દ્રવ્યજ્ઞાન એ અક્ષરમાલા અથવા વર્ણ પં. તિથી પત્રકારે મુકાએલા ગ્રંથ છે. એ દ્રવ્યજ્ઞાન ભાવજ્ઞાનનું કારણ છે. દ્રવ્યજ્ઞાનને અભાવ હોય તે સાંપ્રતકાલે ભાવજ્ઞાન મેલવી શકાતું નથી. અતિ પ્રાચીનકાલે દ્રવ્યજ્ઞાન વિના પણ ભાવજ્ઞાન મેળવી શકાતું હતું, કારણકે, તે કાલે લેખડિયાની પ્રવૃત્તિ હતી નહિ. પણ તે કાલના પ્રભાવને લેપ થઈ ગયા ઘણે સમય થઈ ગયો છે. તેથી અત્યારે તેનું સ્મરણ કરીને આપણે સાનંદાશ્ચર્ય થવાનું છે. પ્રિય શ્રાવકગણ, હવે તે દ્રવ્યજ્ઞાનનું સંરક્ષણ કરવું, એ આપણું મુખ્ય કર્તવ્ય છે, વāમાન કાલે મુદ્રાયંત્રને પ્રચાર ઘણે થઈ ગયે છે. વિવિધ જાતની વર્ણમાળા મુદ્રિત કરી શકાય તેવાં ઉત્તમ સાધને આપણને પ્રાપ્ત થયાં છે, તે સાથે ઉંચી જાતના પત્રે અને 'બંધને પણ હદયને પ્રસન્ન કરે તેવા પ્રવર્તે છે. આવા સર્વ સાધન સંપન્ન સમયમાં લિખિત અને મુદ્રિત પુસ્તકોને સંગ્રહ કરી એક જ્ઞાનમંદિર કરવાની જરૂર છે. પૂર્વકાળે તેવા જ્ઞાન મંદિરે અથવા જ્ઞાન ભંડારે આ ભારતવર્ષની ભૂમિ ઉપર વિરાજમાન હતા. ભારતના મહાન દેશના દરેક મોટા ભાગમાં દેવમંદિર, ધર્મમદિર (ઉપાશ્રય) અને જ્ઞાનમંદિરની મોટા પાયા ઉપર પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવતી હતી. જેવી રીતે દેવદિરના અધિષ્ઠાયકને વિવિધ ઉપચારોથી પૂજવામાં આવે છે, તેવી રીતે જ્ઞાનના અધિષ્ઠાયકને ઉદેશી જ્ઞાનની પૂજા કરવામાં આવે છે. જ્ઞાનમંદિરના અગ્રભાગે ચંદન, અક્ષત, પુષ્પ, ધૂપ અને દીપ વિધિ પ્રમાણે થતા હતા. તેવા જ્ઞાનમંદિરે સાંપ્રત કાળે વિલુપ્ત થઈ ગયા છે, તેનું કારણ માત્ર યવનલે કોને રાજ્ય કારોબાર હય, તેમ લાગે છે. તે સિવાય મિથ્યાત્વી રાજાએ ના ગુરૂઓએ પણ જૈન જ્ઞાનમંદિરનો મોટૅ પરાભવ કર્યો હતે. અને તેને લઈને ભારતવર્ષની જૈન જ્ઞાન સમૃદ્ધિ ભૂમિગૃહ
૧ jઠા.