________________
૧. શ્રી અરવિંદ પ્રાથન
કોઈ પણ મહાન આત્માના જીવનચરિત્રનું આલેખન કરવું એ ખૂબ મુશ્કેલ વાત છે. તેમાંયે જો તે વ્યકિત આધ્યાત્મિક જીવનના ક્ષેત્રની હોય તો તો કામ વધુ મુશ્કેલ બની રહે છે. પરંતુ જ્યારે આપણે આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રની એક પરમોચ્ચ વ્યક્તિના જીવનનું આપણા શબ્દોમાં આલેખન કરવા તૈયાર થઈએ ત્યારે તો એ કામ આપણા ગજા બહારનું અને લગભગ અશક્ય જ બની રહે છે. છતાં જે જીવનામૃત વડે વ્યક્તિ-જીવન અને જનજીવનને પોષવાનું છે તે તો એવા મહામનાના જીવનમાંથી જ મેળવવાનું હોય છે. માટે જેવા બની આવે તેવા, પણ સાચદિલીથી, તેમના જીવનચરિત્ર લખવા-સમજવા નિરંતર પ્રયત્નો કરવા જ રહ્યા.
આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રની વિરલ વિભૂતિઓનાં જીવનવૃત્તાંત આલેખવાનું કાર્ય મુશ્કેલ બને છે. તેમના બાહ્ય જીવનમાં જે ઘટનાઓ બની હોય છે તેના કરતાં, સપાટી પર ન દેખાતી એવી તેમની આંતર જીવનસૃષ્ટિની કથા એટલી તો અદ્દભુત અને રહસ્યમય હોય છે કે તેઓ પોતે જ્યાં સુધી તેનો કાંઈક અણસાર આપણી સમક્ષ વ્યક્ત ન કરે ત્યાં સુધી આપણે તેનાથી સાવ અણજાણ જ રહીએ છીએ. આવી વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓના બાહ્ય જીવનની ઘટનાઓનું અનુસંધાન પેલી આંતરિક અનુભૂતિઓ સાથે એવું તો જોડાયેલું હોય છે કે તે આંતરિક પ્રવાહો તરફ દુર્લક્ષ્ય સેવી, માત્ર બાહ્ય જીવનપ્રસંગોને જ ઉપર ઉપરથી જોતાં રહીએ તો તે પ્રકારના જીવનચરિત્રમાંથી કદાચ વાર્તારસ મળી રહે; કદાચ આપણને તે અસરકારક પણ વર્તાય પરંતુ પછી
