________________
પોંડિચેરી આગમન અને નિવાસ ૫૩ પ્રથમથી જ પ્રભાવિત થનાર શ્રી માતાજી; અને એ બંનેનું કાળના એક મહત્ત્વના તબક્કે પોંડિચેરીમાં થયેલું મિલન એ જગતના આધ્યાત્મિક ઈતિહાસની એક અપૂર્વ ઘટના છે. શ્રીકૃષ્ણ અને અર્જુનનું કાળના એક વિશિષ્ટ કિનારે યુદ્ધભૂમિમાં સારથિ અને સેનાની તરીકે મિલન અને શ્રીમદ્ ભગવદ્ગીતાનો પ્રાર્દુભાવ, ભગવાન બુદ્ધનો ગૃહત્યાગ અને જિસસ ક્રાઈસ્ટનું શૂળી પર આરોહણ એ જેમ આધ્યાત્મિક ઈતિહાસનાં શાશ્વત સીમાચિહ્નો છે તેટલું જ મહત્ત્વ શ્રી અરવિંદ અને શ્રીમાના આ સનાતન મિલનનું છે.
આ મિલનમાંથી જગતને એક નૂતન આધ્યાત્મિક દર્શન પ્રાપ્ત થાય છે. અહીં પરંપરાનું પુનરાવર્તન નથી થતું, સ્વયં ભાગવત ચેતનાને એક નૂતન પ્રાદુર્ભાવ સર્જાય છે. Matter and spirit – જડતત્ત્વ અને આત્મતત્ત્વ – એ બે એકબીજાથી વિરોધી તત્ત્વો તરીકે અહીં ગણાતાં નથી, પરંતુ પૂરક અને સંયોગી તત્ત્વો તરીકે અનુભવાય છે. ભૌતિક જીવન અને આધ્યાત્મિક જીવન વચ્ચે યુગોથી પડેલી ઊંડી ખાઈ, આ દર્શનથી પુરાય છે અને પરમતત્ત્વને પૃથ્વી પર પ્રત્યક્ષ પ્રગટ થવાનો માર્ગ મોકળો થાય
છે.
આત્મા તો મુક્ત છે જ અગર તો યોગ દ્વારા તેને મુકત કરી શકાય છે. એ સિદ્ધાંત તો સર્વસ્વીકૃત છે જ. પરંતુ પ્રકૃતિ તો જેવી છે તેવી જ રહેવા નિર્માયેલી છે. એનામાં કોઈ પરિવર્તનની શક્યતા જ નથી. એનું મૂળ બંધારણ જ એવું છે કે તેમાં કદી કાંઈ ફેર પડી શકે જ નહીં. આવી માન્યતા સર્વત્ર દઢ થઈને બેઠેલી છે.
