Arddhamagadhi Vyakaran Sar

Author(s): Revashankar G Joshi
Publisher: Revashankar G Joshi

Page 32

[૨૪]
કૃ. નું લિંગ, વિભકિત, વચન કર્તા પ્રમાણે, દા, ત. (૧) દથી મળો ( હાથી મરી ગયા. ) (૨) નહીં ટ્રિયા । ( ખાળા ઉભાં થયાં. )
૨ ર્તરિ પૂર્વે જ્ન્તર્મ મૂ. ૪. ને બન્ન’ પ્રત્યય લગાડવાથી તેિ મૂ, બને છે. દા. ત.—હાસિયનવન્ત-સિયવન્ત; (સ્ત્રીલિંગ રૂપ) ઇશિયનન્તી, નોંધઃ —આ કૃદન્તના ઉપયાગ વાકયમાં બહુજ ઓછી થાય છે.
૨. મેળિ વર્તમાન કૢન્ત ધાતુના કર્મણિ અંગને ‘બન્ત’ અથવા માળ' પ્રત્યય લગાડવાથી ધર્મ વર્તે.. બને છે. દા, ત.--મિન્ગ+અન્ત=હાસઞન્ત; જીર+બન્ત=રન્ત; હસિન્ગમાળ; શ્રીમાળ. (સ્ત્રીલિંગી રૂપાન્ત કરીને ) હસિગ્નન્સી, શીરમાળા.
માંધ—કર્મણિ અંગ માટે જીએ—પ્રકરણુ ૯ મું.
ઉપયાગ—વિશેષણ તરીકે, દા. ત.—વિજ્ઞા વિષ્નમાળી વ૪૬૫( વિદ્યા અપાતી [ આપવાથી ] વધે છે, )
આ કૃદન્તનો ઉપયોગ પણ અર્ધમાગધીમાં બહુજ ઓછે! થાય છે.
૪ ને વર્તમાન જ્ન્તધાતુને ‘અન્ત’ અથવા 'માન' પ્રત્યય લગાડીને તે વર્તે. `ખને છે. દા. તઃ— સ+અન્ત=સા, હૃસમાળ=માળ,
નિયમ ૧—તે વર્તે. . બનાવતાં ધાતુ આકારાન્ત હોય તેા ધાતુ અને પ્રત્યયની વચ્ચે ‘ચ’ મુકાય છે. દા.ત.—ગ+અન્તયન્ત; ગ+માળ=મયમા, નિયમ ૨—તે વર્તે. બનાવતાં એ અને જોકારાન્ત ધાતુ પછી અન્ત તા જ લાપાય છે. દા. ત.—ને+અન્ત=નેન્ત; હો+બન્ત=હોમ્સ;સ્ત્રીલિંગી રૂપેહરતા, દસમાળી.
8
ઉપયાગ—વિશેષણુ તરીકે અને સ``તાર્થ માટે, દા. ત.-વિશેષણ તરીકે(૧) સો નાં નળ વિટ્ટો । (તેણે બળતા વનમાં પ્રવેશ કર્યાં.) (૨) મમિ રા∞ોળ તેળ સો વિટ્ટો । ( માર્ગમાં જતાં તેણે સાપ જોયે )