Book Title: Ahimsa ane Amari Author(s): Sukhlal Sanghavi, Bechardas Doshi Publisher: Z_Paryushan_Parva_na_Vyakhyano_004696_HR.pdf View full book textPage 7
________________ મહિસા ને અરિ અહિંસા કે અમારનાં એ રૂપા છે. (૧) નિષેધાત્મક (નકાર), (૨) તેમાંથી જ ફલિત થતું ભાવાત્મક (હકાર), કાઈને ઈજા ન કરવી ૐ કાઈ ને પેાતાના દુઃખના તેની અનિચ્છાએ ભાગીદાર ન કરવા એ નિષેધાત્મક અહિંસા છે, બીજાના દુ:ખમાં ભાગીદાર થવું અગર તેા પોતાની સુખ સગવડના લાભ ખીજાને આપવા એ ભાવાત્મક અહિંસા છે. એ જ ભાવાત્મક અહિંસા યા અગર તેા સેવા તરીકે જાણીતી છે. સગવડ ખાતર આપણે અહીં ઉક્ત બન્ને પ્રકારની અહિંસાને અનુક્રમે અહિંસા અને દયાના નામથી ઓળખાવીશું. અહિંસા એ એવી વસ્તુ છે કે જેની યા કરતાં વધારેમાં વધારે કીમત હાવા છતાં તે દયાની પેઠે એકદમ સૌની નજરે નથી ચડતી. ધ્યાને લેાકગમ્ય કહીએ તે। અહિંસાને રવગમ્ય કહી શકાય. જે માણસ અહિંસાને અનુસરતા હાય તે તેની સુવાસ અનુભવે છે, તેના ફાયદા તા અનિવાય રીતે ખીજાઓને મળે જ છે. છત ઘણીવાર એ ફાયદા ઉઠાવનાર સુદ્ધાંને એ પ્રાયદાના કારણે અહિંસાતત્ત્વના ખ્યાલ સુદ્ધાં નથી હાતા, અને એ અહિંસાની સુંદર અસર ખીજાઓના મન ઉપર પડવામાં ઘણીવાર ઘણા લાંખા વખત પસાર થઈ જાય છે, જ્યારે ધ્યાની બાબતમાં એથી ઉલટુ છે. દયા એ એવી છે કે તેને પાળનાર કરતાં ઘણીવાર તેનેા લાભ ઉઠાવનારને જ વધારે સુવાસ આવે છે. ધ્યાની સુંદર અસર બીજાના મન ઉપર પડતાં વખત જતા જ નથી. તેથી યા એ ઉઘાડી તરવાર જેવી સૌની નજરે આવે એવી વસ્તુ છે, તેથી તેને આચરવામાં જ ધર્મની પ્રભાવના દેખાય છે. સમાજના વ્યવસ્થિત ધારણ અને પાણ માટે અહિંસા તેમજ દયા ખન્નેની અનિવા` જરૂર છે. જે સમાજમાં અને જે રાષ્ટ્રમાં જેટલે અંશે ખીજા ઉપર ત્રાસ વધારે ગુજરતા હાય, નબળાના હકા વધારે કચરાતા હોય, તે સમાજ કે તે રાષ્ટ્ર તેટલા જ વધારે દુ:ખી અને ગુલામ. તેથી ઉલટું જે સમાજમાં અને જે રાષ્ટ્રમાં એક વા ખીજા વર્ગોં ઉપર, કે એક વ્યક્તિના બીજી વ્યક્તિ ઉપર જેટલા ત્રાસ એ, Jain Education International ૨૩ For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
