Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 260

-
२४६
श्री दशवकालिकसूत्रे छाया-चतुर्विधः खलु तपःसमाधिर्भवति । तद्यथा-नेह लोकार्थतायै तपोऽधितिष्ठेत् । परलोकार्थतायै तपोऽधितिष्ठेत् । नो कीर्ति-वर्ण-शब्द-श्लोकार्थतायै तपोऽधितिष्ठेत् । नान्यत्र निर्जरार्थतायाः तपोऽधितिष्ठेत, चतुर्थं पदं भवति । भवति चात्र श्लोकः ॥ सू० ४ ॥
टीका-तपासमाधिः विनयसमाधेस्तृतीयो भेदः खलु निश्चयेन चतुर्विधो भवतीत्यन्वयः । तद्यथा-'नेहलोकार्थतायै' इत्यादिषु सर्वत्र स्वार्थे तलू । इह लोकार्थतायै लब्ध्यादिप्राप्त्यर्थे तपः अनशनादिलक्षणं, नाधितिष्ठेत् न कुर्यात्, अनेन प्रथमस्तपःसमाधिरुक्तः । परलोकार्थतायै भवान्तरे देवादिसुखप्राप्त्यर्थ तपो न कुर्यादिति द्वितीयस्तपःसमाधिः । कीर्तिः= ' अहो अयं पुण्यभागी' -त्यादिसर्वव्यापिसाधुवादः, वर्णः एकदिग्व्यापिसाधुवादः, शब्द: अर्धदिग्व्यापिसाधुवादः, श्लोकः तत्रैव गुणवर्णनम्, एवं च कीर्त्यादिकामनया तपो नाधितिष्ठेत्=न कुर्यात्, इति तृतीयस्तपःसमाधिः। अथ चतुर्थमाह-'नान्यत्रे' त्यादि । निर्जरार्थताया अन्यत्र= निर्जरानिमित्तं मुक्त्वा अन्यनिमित्तमधिकृत्य तपो नाधितिष्ठेत् , इति चतुर्थ पदं भवति, इदं चतुर्थ स्थानं तपःसमाधेर्भवतीत्यर्थः । भवति । चाने'-ति अत्रार्थ श्लोका विविहगुणे' त्यादि पधं च भवति-अस्तीत्यर्थः।मू०४॥ तीसरी तपसमाधि कहते हैं—'चउन्विहा' इत्यादि।
विनयसमाधि का तीसरा भेद तपसमाधि है। उसके चार भेद हैं-(१) इहलोक सम्बन्धी लब्धि आदि की प्राप्ति की इच्छा से तप न करे। (२) परलोकमें स्वर्ग आदि के काम भोगों की वांछा से तप न करे। (३) 'अहो ! यह बडा पुण्यात्मा है' इस प्रकार सर्वत्र फैलने वाले यश को कीर्ति कहते हैं; एक दशामें फैले हुए यश को वर्ण कहते हैं; आधी दिशामें फैले हुए यश को शब्द कहते है. तथा जहां रहे वहीं प्रशंसा होने को श्लोक कहते हैं। इन सब
___ 'चउबिहा' त्याह-विनयसमाधिन की ले तपसमाधि छ. तन यार ભેદ છે. (૧) આ લેક સમ્બન્ધી લબ્ધિ વગેરે પ્રાપ્તિની ઈચ્છાથી તપ કરે નહિ. (૨) પરલોકનાં સ્વર્ગ આદિના કામોની વાંછના થી તપ કરે નહીં. (૩) અહે? આ મહાન પુણ્યાત્મા છે; આ પ્રમાણે સર્વત્ર ફેલાઈ જવા વાળા યશને કીર્તિ કહે છે; એકજ દિશામાં ફેલાએલા યશને વર્ણ કહે છે: અધી દિશામાં ફેલાએલા યશને શબ્દ કહે છે; તથા જ્યાં રહે છે. ત્યાંજ થાય તેને લેક કહે છે. આ સર્વની અભિલાષાથી તપ કરે
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨