________________ पञ्चमप्रबं. अध्यात्म सार: सटीका AKASHAASANSARAKASH श्रथ काविंशत्या श्लोकः संस्थान विचयं चतुर्थनेदमाहनयास्थितिलंगादिपर्यायर्लक्षणैः पृथक् / नेदैर्नामादिनिर्लोकसंस्थानं चिन्तयेनतम् // 12 // का सत्पादेति-उत्पादस्थितिनंगादिपर्यायैर्नृतं लोकाकारं चिन्तयेदिति संबन्धः / अत्र कल्याणामिति पदमध्याहार्य / ततो व्याणामत्पादः सर्वेषां वस्तूनां वर्तमानपर्यायस्य व्ययेनानागतपर्यायत्वेनोनवनं, यथा वार्तमानिकेन जीवाः शुजाशाजपरिणामेन उत्पद्यन्ते विनश्यन्ति च / तथा धर्मास्तिकायो गतिसाहाग्यसंबन्धेन, अधर्मास्तिकायः स्थितिसंबन्धेन, ननोऽवगाहेन, परमाणुमणुकादिसंयोगैकगुणकृष्णत्वादिपञ्चवर्णपश्चरसगिन्धाष्टस्पर्शपञ्चसंस्थानत्वेनोत्पद्यन्ते / स्थितिस्तु स्वकीयस्वकीयकन्यार्थेन सर्वेषां ध्रौव्यत्वं नित्यत्वं श्राद्यन्तयोर्ग्रहणान्मध्यस्यापि ग्रहणमितिन्यायात् व्यय उत्पादवदती वनसंबन्न सर्वेषां विनाशित्वं / नंगाश्च सर्वेषामथेविकहपाः अर्थान्तरगमनप्रकारा वा ते श्रादयो येषां, श्रादिशब्दात्परिमाणादयो ग्राह्याः, तैः पर्यायैर्विशेषधमैः / खक्षणैर्धर्मास्तिकायादीनां गतिसहायाधैः स्वरूपैः। पृथक् जिन्नसत्ताकत्वं / जेदैः स्कन्धदेशप्रदेशचेतनाचेतननरनार्यादिरूपैः नामादिजिर्नामस्थापनाकालक्षेत्रषव्यनवजावैनिदेपैः नृतं परितं लोकसंस्थानं चतुर्दशरजाप्रमितलोकस्याकारं चिन्तयेत् वस्तुधर्म विजावयेदित्यर्थः // 12 // चिन्तयेत्तत्र कर्तारं नोक्तारं निजकर्मणाम् / अरूपमव्ययं जीवमुपयोगखलक्षणम् // 13 // चिन्तयेदिति-तत्र लोकसंस्थाननिर्धारणे मध्ये वा / निजकर्मणां स्वकीयस्वकीयकर्मणां / कर्तारं निष्पादक / नोक्तारं स्वकतकर्मफखनोगिनं / अरूपं निरञ्जनसत्तापेक्षया निराकारं / अव्ययमसंख्यप्रदेशावस्थितत्वेनाविनाशिनं / उपयोग // 17 //
