________________
आवश्यक
निर्युक्तिः
श्रीतिलका
*******
अवसर्पिण्यामस्यां तृतीया समा सुषमदुःषमा, तस्याः पश्चिमे भागे पल्योपमाष्टभागे अवशेषे सति कुलकरोत्पत्तिः । अर्द्धभरतं दक्षिणभरतार्द्धम्, तस्य मध्यमत्रिभागे गङ्गासिन्धुनद्योर्मध्ये-विचाले । अत्र बहुमध्यदेशे न पर्यन्ते, उत्पन्नाः कुलकराः सप्त । । १५० - १५१ ।।
कुलकरवक्तव्यताद्वारगाथामाह -
चार्यलघुवृत्तिः पुव्वभवजम्मनाम पमाण संघयणमेव संठाणं । वन्नित्थियाऽऽउ भागा भवणोवाओ " य
Po
1
९४
***************
नई य ।।१५२।।
कुलकराणां पूर्वभवाः, जन्म, नामानि प्रमाणानि, संहननम्, संस्थानम्, वर्णाः, स्त्रियः, आयुः, भागाः - कस्मिन्वयोभागे एषां कुलकरत्वं भवनोपपातः नीतिश्च सर्वं वक्तव्यमित्यर्थः । । १५२ ।। प्रथमद्वारमाह -
अवरविदेहे दो वणियवयंसा माइ उज्जुगे चेव । कालगया इह भरहे हत्थी मणुओ य आयाया । । १५३ ।। द सिणेहकरणं गयमारुहणं च नामनिप्फत्ती । परिहाणि गेहि कलहो सामत्थण विनवण हत्ति । । १५४ ।। अवरविदेहे द्वौ वणिग्वयस्यौ । मायी ऋजुश्चैव । कालगताविह भरते हस्ती मनुष्यश्च आयातौ दृष्ट्वा स्नेहकरणं गजारोहणं च नामनिष्पत्तिः परिहाणी गृद्धिः कलहः । 'सामत्थणं' देश्योयं (शब्दः) पर्यालोचनार्थः । विज्ञापना 'हा' इति नीतिः । भावार्थ: कथातो ज्ञेयः - क्षेत्रेऽपरविदेहे द्वावास्तां मित्रे वणिग्वरौ । एकोऽश्वकन्धरावक्रः सरलः शरवत् परः ।।१।।
*****
आ. नि. सामायिकनिर्युक्तिः
निर्गमद्वारे
कुलकरोत्पत्तिः ।
गाथा
१५२-१५४
९४
