________________
॥ ४१ ॥
कश्चिदनादिसंसृत पर्यटन्नवध्यादिकयां चतुर्विधया स्वकीयया मत्या जानाति । अनानुपूर्वीन्यायप्रकटनार्थं पश्चादुपात्तमप्यन्येषामित्येतत्पदं तावदाचष्टे – 'अन्येषां वा' अतिशयज्ञानिनामन्तिके श्रुत्वा जानाति तथा 'जाणगजणपण विओ' इत्यनेन परव्याकरणमुपात्तं, तेनायमर्थो - ज्ञापकः - तीर्थकृत्तत्प्रज्ञापितश्च जानाति, यज्जानाति तत् स्वत एव दर्शयति- सामान्यतो 'जीव' मिति, अनेन चाधिकृतोद्देशकस्यार्थाधिकारमाह, तथा 'जीवकार्याश्च' पृथ्वी कायादीन् इत्यनेन चोत्तरेषां पण्णामप्युद्देशकानां यथाक्रममधिकारार्थमाहेति, अत्र च 'सह सम्मइए' त्ति सूत्रे यत्पदं तत्र जाणणत्ति ज्ञानमुपात्तं भवति, 'मनि ज्ञाने' मननं मतिरितिकृत्वा तच्च किंभूतमिति दर्शयति – 'अवधिमनःपर्यायकेवलजातिस्मरणरूप' मिति, तत्रावधिज्ञानी संख्येयान संख्येयान्वा भवान् जानाति, एवं मनःपर्यायज्ञान्यपि केवलज्ञानी तु नियमतोऽनन्तान्, जातिस्मरणस्तु नियमतः संख्येयानिति, शेषं स्पष्टम् । अत्र च सहसम्मत्यादिपरिज्ञाने सुखप्रतिपत्यर्थं त्रयो दृष्टान्ताः प्रदर्शयन्ते, तद्यथा - वसन्तपुरे नगरे जितशत्रू राजा, धारणी नाम महादेवी, तयोर्द्धर्म्मरुच्यभिधानः सुतः, स च राजाऽन्यदा तापसत्वेन प्रव्रजितुमिच्छुर्द्धर्मरुचि राज्ये स्थापयितुमुद्यतः, तेन च जननी पृष्टा- किमिति तातो राज्यश्रियं त्यजति १, तयोक्तम्- किमनया चपलया नारकादिसकलदुःखहेतुभूतया स्वर्गापवर्गमार्गार्गलया अवश्यमपायिन्या परमार्थत इहलोकेऽप्यभिमानमात्र फलयेत्यतो (फलया चेत्यतो ) विहायैनां सकलसुखसाधनं धर्मं कर्त्तुमुद्यतः, धर्मरुचिस्तदाकण्यक्तवान्-यद्येवं किमहं तातस्यानिष्टो १ येनैवंभूतां सकलदोषाश्रयिणीं मयि नियोजयति, सकलकल्याणहेतोर्द्धर्मात्प्रच्यावयतीत्यभिधाय पित्राऽनुज्ञातस्तेन सह नापसाश्रममगात् तत्र च सकलास्तापसक्रिया यथोक्ताः पालयन्नास्ते,
॥ ४१ ॥
