________________
३ अल्पबहुत्वपदे पृथ्व्याद्यल्पबहुत्वं सू. ५६
प्रज्ञापना- भ्रमरादयश्चतुरिन्द्रिया इति हेतोर्वनस्पत्यादिसूत्राणि चतुरिन्द्रियसूत्रपर्यन्तानि अप्कायिकसूत्रवद् भावनीयानि याः मल- नैरयिकसूत्रे सर्वस्तोकाः पूर्वोत्तरपश्चिमदिगविभागभाविनो नैरयिकाः, पुष्पावकीर्णनरकावासानां तत्राल्पत्वात् , बहूनां य० वृत्ती.
प्रायः सङ्ख्येययोजनविस्तृतत्वाच, तेभ्यो दक्षिणदिग्विभागभाविनोऽसङ्ख्येयगुणाः, पुष्पावकीर्णनरकावासानां ॥११७॥
तत्र बाहुल्यात्, तेषां च प्रायोऽसङ्ख्येययोजनविस्तृतत्वात् , कृष्णपाक्षिकाणां तस्यां दिशि प्राचुर्येणोत्पादाच, तथाहि-द्विविधा जन्तवः, शुक्लपाक्षिकाः कृष्णपाक्षिकाश्च, तेषां लक्षणमिदं-येषां किञ्चिदूनपुद्गलपरावर्धिमात्रसंसारस्ते शुक्लपाक्षिकाः, अधिकतरसंसारभाजिनस्तु कृष्णपाक्षिकाः, उक्तं च-"जेसिमवड्डो पुग्गलपरियट्टो सेसओ |य संसारो । ते सुक्कपक्खिया खलु अहिए पुण कण्हपक्खी उ ॥१॥" अत एव च स्तोकाः शुक्लपाक्षिकाः, ॥श अल्पसंसारिणां स्तोकत्वात् , बहवः कृष्णपाक्षिकाः, प्रभूतसंसारिणामतिप्रचुरत्वात् , कृष्णपाक्षिकाच प्राचुर्येण दक्षि-| Nणस्यां दिशि समुत्पद्यन्ते, न शेषासु दिक्ष, तथाखाभाव्यात. तच्च तथाखाभाव्यं प्राचार्यरेवं युक्तिभिरुपबृंह्यते.
तद्यथा-कृष्णपाक्षिका दीर्घतरसंसारभाजिन उच्यन्ते, दीर्घतरसंसारमाजिनश्च बहुपापोदयाद् भवन्ति, बहुपापोदयाश्च क्रूरकर्माणः, क्रूरकर्माणश्च प्रायस्तथाखाभाव्यात् तद्भवसिद्धिका अपि दक्षिणस्यां दिशि समुत्पद्यन्ते, न
॥११७॥
१ येषामपाधः पुद्गलपरावतः शेषकश्च संसारः । ते शुक्लपाक्षिकाः खलु अधिके पुनः कृष्णपक्षास्तु ॥१॥
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
