________________
१ शतके |१ उद्देशके नैरयिकाणांग्रहणोदीरणवेदननिर्जराः सू०१३
व्याख्या नामविषयत्वेन कर्मणोऽवस्थानमिति । 'निकाइंसुत्ति निकाचितवन्तः, नितरां बद्धवन्त इत्यर्थः निकाचनं चैषामेव प्रज्ञप्तिः
पुद्गलानां परस्परविश्लिष्टानामेकीकरणमन्योऽन्यावगाहिता अग्निप्रतप्तप्रतिहन्यमानशुचीकलापस्येव, सकलकरणानामअभयदेवी
विषयतया कर्मणो व्यवस्थापनमितियावत् । 'भिज्जंती' त्यादिपदानां संग्रहणी यथा-'भेइय' इत्यादिगाथा गतार्था, या वृत्तिः
नवरम्-अपवर्तनसंक्रमनिधत्तनिकाचनपदेषु त्रिविधः कालो निर्देष्टव्यः, अतीतवर्तमानानागतकालनिर्देशेन तानि वाच्यानीत्यर्थः इह चापवर्त्तनादीनामिव भेदादीनामपि त्रिकालता युक्ता, न्यायस्य समानत्वात् , केवलमविवक्षणान्न तन्निदेशः सूत्रे कृत इति ॥ अथ पुद्गलाधिकारादिदं सूत्रचतुष्टयमाह| नेरइयाणं भंते ! जे पोग्गले तेयाकम्मत्ताए गेण्हंति ते किं तीतकालसमए गेण्हंति ? पडुप्पन्नकालसमए गेण्हंति ? अणा० का० समए गेण्हंति ?, गोयमा! नो तीयकालसमए गेण्हंति पडुप्पन्नकालसमए गेण्हति |नो अणा० समए गिण्हति १। नेरइयाणं भंते ! जे पोग्गला तेयाकम्मत्साए गहिए उदीरेंति ते कि तीय
कालसमयगहिए पोग्गले उदीरेंति पडुप्पन्नकालसमए घेप्पमाणे पोग्गले उदीरेंति गहणसमयपुरक्खडे ४ पोग्गले उदीरेंति ?, गोयमा ! अतीयकालसमयगहिए पोग्गले उदीरेंति नो पडुप्पन्नकालसमए घेप्पमाणे पोग्गले उदीरेंति नो गहणसमयपुरक्खडे पोग्गले उदीरेंति २, एवं वेदेति ३ निजरेंति ॥ (सू० १३)
'नेरइयाण'मित्यादि व्यक्तं, नवरं 'तेयाकम्मत्ताए'त्ति तेजःशरीरकार्मणशरीरतया, तद्रूपतयेत्यर्थः, 'अतीतकालसमए'त्ति कालरूपः समयो न तु समाचाररूपः कालोऽपि समयरूपो न तु वर्णादिस्वरूप इति परस्परेण विशेषणात्
२५॥
dain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org