________________
SOPRA
उच्यते किं तदिति तत्र सामायिक जातिमात्रमुक्त, विषयविषयिणोरभेदेन, इह पुनः सामायिकस्य किंद्वार एव द्रव्यत्वगणत्वनिरूपितस्य ज्ञेयभावेन विषयाभिधानमिति, आह च भाष्यकार:-"किं तन्ति जातिभावेण तत्थ इह णेयभावतोऽभिहितं । इह विसयविसयिभेदो तत्थाभेदोवयारो त्ति ॥१॥' गाथार्थः ॥ ८३१ ॥ केष्विति गतं, कथं पुनः सामायिकमवाप्यते ?, तत्र चतुर्विधमपि मनुष्यादिस्थानावाप्तौ सत्यामवाप्यत इतिकृत्वा तत्क्रमदुर्लभताख्यापनायाह नियुक्तिकारःमाणुस्स खेत जाई कुलरूवारोग्गमाउयं बुद्धी । सवणोग्गह सडा संजमो य लोगंमि दुलहाई॥ ८३१॥ इंदियलद्धी निबत्तणा य पज्जत्ति निरुवहयखेमं । धायारोग्गं सद्धा गाहगउवओग अठ्ठो य (अन्यदीया)
मन्यदाया) चोल्लग पासग धण्णे जूए रयणे य सुमिण चक्के य । चम्मजुगे परमाणू दस दिछन्ता मणुयलंभे ॥८३२॥ ___ व्याख्या-'मानुष्यं मनुजत्वं क्षेत्रम्' आर्य 'जाति' मातृसमुत्था 'कुलं' पितृसमुत्थं 'रूपम्' अन्यूनाङ्गता 'आरोग्य' रोगाभावः 'आयुष्क' जीवितं 'बुद्धिः' परलोकप्रवणा 'श्रवणं धर्मसम्बद्धम् 'अवग्रहः' तदवधारणम् अथवा श्रवणाव-16
ग्रहो-यत्यवग्रहः 'श्रद्धा' रुचिः 'संयमश्च अनवद्यानुष्ठानलक्षणः, एतानि स्थानानि लोके दुर्लभानि, एतदवाप्तौ च विशि६ष्टसामायिकलाभ इति गाथार्थः ॥ ८३२ ॥ अथ चैतानि दुर्लभानि-'इन्द्रियलब्धिः' पञ्चेन्द्रियलब्धिरित्यर्थः, निवर्तना
च इन्द्रियाणामेव, पर्याप्तिः स्वविषयग्रहणसामर्थ्यलक्षणा, 'निरुवहत'त्ति निरुपहतेन्द्रियता, 'क्षेम' विषयस्य 'ध्रात' सुभिक्षम् 'आरोग्य' नीरोगता 'श्रद्धा' भक्तिः 'ग्राहकः' गुरु 'उपयोगः' श्रोतुस्तदभिमुखता 'अट्ठो यत्ति अर्थित्वं च
किं तदिति (द्वारे) जातिद्वारेण तत्रेह ज्ञेयभावतोऽभिहितम् । अत्र विषयविषयिभेदः तत्राभेदोपचारः इति ॥१॥* भावना प्र.
Jain EducA L
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
