________________
वा 'भवेत् स्यात् तत् क्रियत इति कर्म तदेव कर्मकम् - अनुष्ठानं, यत् कीदृगित्याह — येन कर्मणा ' हेतौ ( पा०२-३ (२३) तृतीया' अहमित्यात्मानं निर्दिशति, 'दुर्गतिं' नरकादिकां 'ण गच्छेज'ति न गच्छेयं-न यायां पठन्ति च - 'जेणाधं दुग्गई तो मुवेज'त्ति सुगमम् अत्र भगवतडितसंशयत्वेऽपि मुक्तिगामितया दुर्गत्यसत्त्वेऽपि च प्रतिबोध्यपूर्वसङ्गतिकापेक्षमित्यमभिवानं, नागार्जुनीयास्तु प्रथमपदमेवं पठन्ति - 'अधुवंनि मोहगहणए' तत्र मुह्यतेऽनेन जानन्नपि जन्तुरिति मोहो- दर्शनमोहनीयादिः तेन गहनो-गुपिठो मोहगहनः स एव मोहगहनकस्तस्मिन्निति सूत्रार्थः ॥ एवं च भगवतोद्गीते तेऽप्येनमेव ध्रुवकं प्रत्युद्गायन्ति तालं च कुट्टयन्ति, तैश्च प्रत्युद्गीते भगवानाह - विजहित्तु पुत्र्वसंजोगं न सिहं कहिंचि कुव्विजा । असिणेह सिणेहकरेहिं दोसपउसेहि मुच्चई भिक्खू ||२||
व्याख्या- 'विहाय' विशेषेण - तदननुस्मरणाद्यात्म केन हित्वा यक्त्वा, कमित्याह - पुरा परिचिता मातृपित्रादयः पूर्वशब्देनोच्यन्ते तत तैः उपलक्षगत्वादन्यैव वजनधनादिभिः संयोगः - सम्बन्धः पूर्वसंयोगतं, ततः किमित्याहन 'स्नेहम्' अभिष्वङ्गं कचिद्वायेऽभ्यन्तरे वा वस्तुनि 'कुविज्ज'त्ति कुर्वीत, तथा च को गुण इत्याह- 'असिणेह' त्ति प्राकृतत्वाद्विसर्जनी व लोपेऽले हः - अविद्यमानप्रतिबन्धः, 'सिणेहकरेहिं'ति सुच्यत्ययादोर्गम्यमानत्वाच लेहकरेष्वपि - लेहकरणशीलेष्वपि पुत्रकलत्रादिवु, आस्तामन्येष्वित्यपिशब्दार्थः, 'दोपपदैः' अपराध स्थानैः 'मुच्यते' त्यज्यते, किमुक्तं भवति ? - निरतिचारचारित्रो भवति, अमुक्तलेहो हि कलत्राद्यभिष्वङ्गात् दोपपदमतिचाररूप मानुयाद्, 'निक्षु'
Jain Education Monal
For Private & Personal Use Only
Atelibrary.org
