________________
अध्यात्म
सारः
।।४०२॥
- आत्मज्ञानं च मोक्षवम् - "यात्मज्ञानफलं ध्यान-मात्मज्ञानं च मुक्तिदम् ।
थात्मज्ञानाय तन्नित्यं, यत्नः कार्यो महात्मना ॥१॥
टी. ननु किमात्मा, ज्ञानप्रभृतितो भिन्नोऽथवाऽभिन्नोऽस्ति ? अजीवादितोऽप्यात्मा, किं मिनो वा 2 ऽभिन्नोऽस्ति ? इति चेद् व्यवहारनयमतेनाऽऽत्मा, ज्ञानादितो मिन्नोऽस्ति, शुद्धनिश्चयनयमतेनाऽऽत्मा,
ज्ञानादिना सहाऽभिन्नोऽस्ति, अजीवादितो भिन्नोऽस्तीति, अन्यदपि कियज्ज्ञातव्यमत्रोल्लिख्यते (१) द्रव्याथिकनयं मन्यमानेन शुद्धनिश्चयनयेनाऽऽत्मा, पर्यायमयोऽस्ति, सुखमयोऽस्ति, कर्ता च भोक्ता नास्ति इति इति स्वीक्रियते, (२) पर्यायार्थिक-नयं मन्यमानेन चाशुद्धनिश्चयनयेनात्मा, पर्यायवानस्ति, गगादिपर्यायतः सुखादिमानस्ति । कर्ता च भोक्ताऽस्तीति स्वीक्रियते ।
(३) अनुपरितव्यवहारनयमतेनाऽऽत्मा, कर्ममयोऽस्ति, कर्मतः सुखदुःखवानस्ति, पुण्यादिकर्मण: कर्ता च तत्फलभोक्ताऽम्तीति (४) उपचरितव्यवहारनयमतेनाऽऽत्मा, देहमयोऽस्ति, शरीरधनादितः सुखदुःस्ववानम्ति. शरीगदेः कर्ता च भोक्नाऽम्तीति किश्चिज्ज्ञातव्यं विज्ञाप्य श्लोकाऽर्थोऽधुना कथ्यते
टी. 'आत्मज्ञानफलं ध्यानम्'आत्मज्ञानं फलं यस्य तदात्मज्ञानफलं ध्यानमर्थात् प्राक्तनाऽधिकारकथितधम्यशुक्लध्यानत आन्मज्ञानरूपं फल प्राप्यते ध्यानं विनाऽऽत्मज्ञानं न भवति आत्मज्ञानरूपं
४०२॥
Jain Education Internationa
For Private & Personal use only
As.w.jainelibrary.org
