________________
स्याद् चारः, तस्य भ्रान्तत्वात् । स्वयं स्वस्य संवेदनेऽहमिति प्रतिभास इति चेत् । ननु कि परस्यापि संवेदन
मस्ति ?, कथमन्यथा स्वशब्दस्य प्रयोगः १, प्रतियोगिशब्दो ह्ययं परमपेक्षमाण एव पवर्तते । स्वरूपस्यापि 18 भ्रान्त्या भेदप्रतीतिरिति चेत् । हन्त ! प्रत्यक्षेण प्रतीतो भेदः कथं न वास्तवः । भ्रान्तं प्रत्यक्षमिति चेत् ।
ननु कुत एतत् ? । अनुमानेन ज्ञानार्थयोरभेदसिद्धेरिति चेत् । किं तदनुमानमिति पृच्छामः ? । यद्येन | सह नियमेनोपलभ्यते तत् ततो न भियते, यथा सच्चन्द्रादसञ्चन्द्रः, नियमेनोपलभ्यते च ज्ञानेन सहाः ,
| इति ब्यापकानुपलब्धिः- प्रतिषेध्यस्य ज्ञानार्थयोर्भेदस्य व्यापकः सहोपलम्भानियमस्तस्यानुपलब्धिः, भि18 वयोनीलपीतयोयुगपदुपलम्भनियमाभावात् , इत्यनुमानेन तयोरभेदसिद्धिरिति चेत् । न, संदिग्धानैकान्ति-18
। कत्वेनास्यानुमानाभासत्वात् । ज्ञानं हि स्वपरसंवेदनम् , तत्परसंवेदनतामात्रेणैव नीलं गृह्णाति, स्वसं| वेदनतामात्रेणैव च नीलबुद्धिम् । तदेवमनयोर्युगपद्ग्रहणात्सहोपलम्भनियमोऽस्ति, अभेदश्च नास्ति । इति । २ सहोपलम्भनियमरूपस्य हेतोर्विपक्षाद् व्यावृत्तेः संदिग्धत्वात् संदिग्धाऽनैकान्तिकत्वम् ।
असिद्धश्च सहोपलम्भनियमः 'नीलमेतत्' इति वहिमुखतयाऽर्थेऽनुभूयमाने तदानीमेवाऽऽन्तरस्य नीलानुभवस्याऽननुभवात् । इति कथं प्रत्यक्षस्यानुमानेन ज्ञानार्थयोरभेदसिद्ध्या भ्रान्तत्वम् । अपि च, प्रत्यक्षस्य भ्रान्तत्वेनाऽबाधितविषयस्वादनुमानस्यात्मलाभा, लब्धात्मके चानुमाने प्रत्यक्षस्य भ्रान्तत्वम् , इत्यन्योन्याश्र- M ॥१३॥ यदोषोऽपि दुर्निवारः । अर्थाभाषे च नियतदेशाधिकरणा प्रतीतिः कुतः । न हि तत्र विवक्षितदेशेऽयमारो
Jain Education
Bonal
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
