________________
श्री कल्प
सूत्रे ॥३९५॥
कल्पमञ्जरी टीका
लभ्यस्तपसा शेष ब्रह्मचर्येण नित्यं ज्योतिर्मयो हि शुद्धो यं पश्यन्ति धीरा यतयः संयतात्मानः इति । अयं भावः-एपः अयम् नित्य-नित्यः, छान्दसवानपुंसकत्वम् , शाश्वतः, ज्योतिर्मयः ज्योतिः स्वरूपः, शुद्ध निर्मल: आत्मा सत्येन तपसा ब्रह्मचर्येण लभ्यः पाप्यः यम् आत्मानम् धीराः धैर्यवन्तः जितेन्द्रिया इत्यर्थः, संयतात्मानः कूर्मवत् तत्तदिद्रियार्थेभ्यो निगृहीतमनसः, यतयः मुनयः पश्यन्ति साक्षात्कुर्वन्तीति । यदि शरीरात् अन्या-पृथक् जीवो न भवेत् , तदा 'सत्येन लभ्यस्तपसा शेष ब्रह्मचर्येग' इति वेदवचनं कथं संगच्छेत ? अतः शरीराद भिन्नो जीवोऽस्ति' इति सिद्धं भवति । एवं प्रभुषचनेन छिन्नसंशयः-पतिबुद्धो वायुभूतिरपि पञ्चशतशिष्यैः सह प्रवजितः । मू०१०८॥ निर्मल आत्मा सत्य से, तप से तथा ब्रह्मचर्य से उपलब्ध होता है; जिसको धैर्यवान-जितेन्द्रिय तथा संयतात्मा-हम की तरह इन्द्रियों के विषयों से मन को निगृहीत करने वाले-मुनि ही साक्षात् कर सकते हैं। यदि शरीर से पृथक् जीव न हो तो वेद का यह वाक्य किस प्रकार संगत होगा? इस से सिद्ध है कि शरीर से भिन्न जीव की सत्ता है। इस प्रकार प्रभु के कथन से वायुभूति का संशय हट गया। वह अपने पाँच सौ शिष्यों के साथ दीक्षित हो गये मू०१०८।।
તમારા શાસ્ત્રોમાં પણ કહ્યું છે કે સંયત આમાએ પિતાની ઇન્દ્રિયને કાચબાની માફક ગોઠવી તેમજ મનને વિષયે મ.થી ખેચી લઈને પિતાને સાક્ષાત્કાર કરવો જોઈએ. આ બધું પ્રત્યક્ષ પ્રમાણુરૂપ હેવાથી જીવ અને કાયા જુદા છે એમ સિદ્ધ થાય છે. ભગવાનની આવી અપૂર્વ વાણીનું શ્રવણ થતાં વાયુતિના અંતર્ગત ભાવે કેવી રીતે પલટાયા તે કહે છે કે
હ જીવ એક રૂપે ભાસે છે અજ્ઞાન વડે; ક્રિયાની પ્રવૃત્તિ પણ તેથી તેમ થાય છે. જીવની ઉપત્તિ અને રેગ શેક દુખ મૃત્યુ દેહને સ્વભાવ જીવપદમાં જણાય છે. એ જે અનાદિ એક રૂપને મિથ્યાત્વ ભાવ; જ્ઞાનિના વચને વડે દૂર થઈ જાય છે. ભાસે જડ ચૈતન્યને પ્રગટ સ્વભાવ ભિન્ન
બન્ને દ્રવ્યો નિજ નિજ રૂપે સ્થિત થાય છે. on
જડ ને ચૈતન્ય અને દ્રવ્યને સ્વભાવ ભિન્ન;
मार वायुभूते दीक्षाग्रहणम्। मू०१०८॥
॥३९५०
Jain Education
ww.jainelibrary.org
