________________
श्रीकल्प
सूत्रे ५६०॥
मञ्जरी टीका
नातिभयैः अत्यधिकभयाकरणेन, नातिपरित्रासैः अत्यधिकोद्वेगपरिवर्जनेन, नातिभोजनाच्छादनवस्त्रगन्धमाल्यालङ्कारैः अत्यधिकाहारवस्त्रगन्धमाल्याभूषणवर्जनेन तं गर्भ सुखं सुखेन परिवहतिधारयति।
वाग्भट्टनामके वैद्यकन्येऽप्युक्तमस्ति-वातकरपदार्थभोजनेन गर्भः कुब्जोऽन्धो जडो वामनश्च भवति, पित्तकरपदार्थभोजनेन गर्भः पाण्डुरोगी भवति । अतिक्षारभोजनं नेत्रं हन्ति, अतिशीतलभोजनं वायु प्रकोपयति, अत्युष्णं बलं हन्ति, अतिकामविकारो जीवितं हरति, मैथुन-यान-वाहन-मार्गगमन-स्खलन-पतन-पीडन-धावनकरती थी, न अतिमोह करती थी, न अधिक भय करती थी, न अधिक उद्वेग करती थी, और न अधिक भोजन, आच्छादन, वस्त्र, गंध, माला तथा आभूषण आदि का सेवन करती थी। इस प्रकार वह उस गर्भ को सुखपूवक वहन करने लगी।
'वाग्भट्ट' नामक वैद्यक-ग्रन्थ में भी कहा है-'वातकारी पदार्थों को खाने से गर्भ कुबड़ा, अंधा, जड़ और बौना हो जाता है। पित्तकारी पदार्थ खाने से गर्भ गिर जाता है, या पीला या चितकबरा हो जाता है। कफकारी वस्तुओं को खाने से गर्भ पाण्डुरोगी होता है। अतिक्षार वाले पदार्थों का सेवन गर्भस्थ बालक के नेत्रों का घात करता है। अतिशीतल भोजन वायु को कुपित करता है। अति उष्ण भोजन बल का नाश करता है। अधिक कामविकार गर्भ के जीवन को हरण कर लेता है। मैथुन सेवन करने से तथा यान (गाड़ी आदि), वाहन (घोड़ा आदि), मार्गगमन, स्खलन (फिसलना), पतन (गिरना), पीडन (अंगों को दबाना), धावन (दौड़ना), કરતાં નહીં, અતિશેક કરતાં નહીં, અતિ મોહ કરતાં નહી, અતિભય કરતાં નહીં, અતિઉદ્વેગ કરતાં નહીં અને વધારે પડતું ભેજન, આચ્છાદન, વસ્ત્ર, ગંધ માળા તથા આભૂષણ આદિનું સેવન કરતાં નહીં. આ રીતે તે તે ગર્ભને સુખપૂર્વક વહન કરવા લાગ્યાં.
“वामनामना वैध-अन्यमा ५ छ-"वायुरी पार्थो मापाथी यु. म. सने ઠીંગણે થઈ જાય છે. પિત્તકારી પદાર્થો ખાવાથી ગર્ભ પડી જાય છે, કે પીળે અથવા કાબરચીતરે થઈ જાય છે. કફકારી વસ્તુઓ ખાવાથી ગર્ભ પાંડુરેગી થાય છે. અતિક્ષારયુક્ત ખોરાકનું સેવન ગર્ભમાં રહેલ બાળકની આંખોનું ઘાતક નીવડે છે. અતિ ઠંડે ખોરાક વાયુને કુપિત કરે છે. અતિ ગરમ ભજન બળને નાશ કરે છે. અધિક કામવિકાર ગર્ભના જીવનને હરી લે છે. મિથુન સેવવાથી તથા યાન (ગાડી આદિ), વાહન (ઘેડા આદિ),
त्रिशलाया गर्भरक्षणप्रयास
છે
॥५६॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org.