Page Text
________________
श्रीकल्पसूत्रे
॥३२९||
छाया - तत्र दाने धनेशः, शौर्ये वासुदेवः प्रजापोषी स्वदारतोषी सुनीतिजोषी मानधनिकः कारुणिकः शीलभूषणः निरस्तदूषणः महत्सेवासमर्थः सिद्धार्थों नाम राजा राज्यमकरोत् । तस्मिन् भुवं शासति राजहंस एव सरोगः, चन्द्र एव दोषाकरः, भृङ्ग एव मधुपः, सर्प एव द्विजिहः, प्रदीप एव निःस्नेहः, शत्रुहृदयवनमेव भयस्थानम् गृध्र एव मांसाशनः ॥ भ्रू० ३ ॥
मूल का अर्थ —— 'तत्थ' इत्यादि । उस क्षत्रियकुंडग्राम नाम की नगरी में सिद्धार्थ नामक राजा राज्य करते थे। वे दान देने में कुबेर और शूरता में वासुदेव के समान थे। मजा को पोषण करनेवाले, स्वदारसन्तोषी, नीति का पालन करने वाले, मान के धनी, कारुणिक, शीक से विभूषित, दोषों से वर्जित तथा उत्तम पुरुषों की सेवा में समर्थ थे।
राजा सिद्धार्थ के शासन में केवल राजहंस ही सरोग थे, अर्थात् सर-तालाब में, ग-गमन करने वाले थे । चन्द्रमा ही दोषाकर था, अर्थात् दोषा-रात्रिको करने वाला था । भौंरे ही मधुप थे, अर्थात् पुष्पों का मधुरस पीनेवाले थे । सर्प ही द्विजिह थे, अर्थात् दो जीभ वाले थे। दीपक ही निःस्नेह थे, अर्थात् स्नेह - तेल से वर्जित थे, शत्रुओं के हृदयरूपी वन ही भय के स्थान थे और गीध ही मांसभक्षक थे । इनके अतिरिक्त कोई सरोग (रोगी), दोषाकर ( दोषों की खान ), मधुप - ( मद्यपान करनेवाला), द्विजिह ( चुगली खानेवाला), स्नेह (प्रेम) से वर्जित, भयस्थान और मांसभक्षक नहीं था ॥ सू० ३ ॥
મૂળના અ—“તત્ત્વ” ઇત્યાદિ. તે ક્ષત્રિયકુ ંડગ્રામ નામની નગરીમાં સિદ્ધાર્થ નામના રાજા રાજ્ય કરતા હતાં, તેઓ દાન દેવામાં કુબેર સમાન અને શૂરતામાં વાસુદેવ સમાન હતાં. પ્રજાનું પોષણ કરનાશ, સ્વદારસ’તેષી, નીતિનું પાલન કરનારા, માનના ધણી, દયાળુ, શીલથી થેભતા, દોષો વિનાના અને ઉત્તમ પુરુષાની સેવા કરવાને સમર્થ હતાં. રાજા સિદ્ધાર્થાંના અમલમાં ફક્ત રાજહંસ જ સરેાગ હતા, એટલે કે સર-તળાવમાં ગમન કરનારા હતા, ચન્દ્રમા જ દોષાકર હતા એટલે કે દોષા-રાત્રિ કરનાર હતા. ભમરાએ જ મધુ-પ હતાં એટલે કે પુષ્પાના મધુ-રસ પીનાર હતાં. સૌં જ દ્વિજિ વ હતાં એટલે કે એ જીભવાળાં હતાં, દીપક જ નિઃસ્નેહ હતાં એટલે કે સ્નેહ-તેલથી જિત હતાં. શત્રુએનાં હૃદયરૂપી વના જ ભયના સ્થાના હતાં અને ગીધા જ માંસભક્ષક હતા. खेभना सिवाय अर्थ सरेरोग ( रोगी), होषा४२ ( दोषोनी आए) मधुय (भद्यपान पुरनार ), द्विनिडव (थाडी आनार ), स्नेड (प्रेम) थी पति, लयस्थान भने मांसभक्षक न तु ॥ सू० ३ ॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
कल्प
मञ्जरी
टीका
सिद्धार्थराजवर्णनम्
॥३२९||
www.jainelibrary.org
| SR No. | 600023 |
| Book Title | Kalpasutram Part_1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti Rajkot |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 594 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Manuscript & agam_kalpsutra |
| File Size | 21 MB |