Page Text
________________
श्री कल्पमुत्रे
॥२४६॥
Jain Education Inte
त्रिपृष्ठवासुदेवेन स्वशयनानन्तरं नाटकनिवारणाय समाज्ञप्तः शय्यापालको वासुदेवाज्ञाभङ्गदुष्परिणामं जानन्नपि यन्नाटकं नो न्यवारयत्, नाटकं कर्त्तु च यत् मोदसाहयत्, नात्र किमप्याश्चर्यम् ! यतः पुद्गलानदिन जीवा इन्द्रियाणि वशीकर्त्तुं समर्था न भवन्ति । इन्द्रियरसलुधं जीवमिन्द्रियाणि कुमित्राण्युन्मार्ग इव स्वये कर्षन्ति परितापयन्ति च । इन्द्रियवशवर्त्तिनो जीवा हन्यन्तेऽपि । अहो ! इन्द्रियविषयाणां दुरात्मता । विषया हि इन्द्रियरूपजालान्यास्तीर्य जीवान् निगृह्णन्ति। निगृहीतांश्च जीवान् निष्करुणं व्यापादयन्ति । अतो मतिमद्भिरिन्द्रियाणां त्रिषया दूरत एव परिहरणीयाः । विचारणीयं च तैः - यदेते इन्द्रियविषयास्तृणाच्छादिता
त्रिपृष्ठ वासुदेव ने अपने सो जाने के अनन्तर नाटक को रोक देने की आज्ञा दी थी। शय्यापालक जानता था कि तीन खंड के नाथ की आज्ञा का उल्लंघन करने का क्या परिणाम हो सकता है । फिर भी उसने नाटक बंद नहीं करवाया, बल्कि नाटक करने को प्रोत्साहन दिया ! इसमें आश्चर्य की कोई बात नहीं है। पुद्गलानन्दी जीव अपनी इन्द्रियों को वशमें नहीं कर सकते। जैसे कुमित्र मनुष्य को उन्मार्ग पर ले जाता है, उसी प्रकार इन्द्रियों के रस में लुब्ध हुए जीव को इन्द्रियाँ अपने-अपने विषय की ओर आकर्षित करती हैं और परिताप का पात्र बनाती हैं । इन्द्रियों के विषय अत्यन्त विषम और भयंकर हैं। वे इन्द्रिय रूपजाल फैला कर जीवों को फँसा लेते हैं और फिर फँसे हुए जीवों को निर्दतापूर्वक मार डालते हैं । अत एव मतिमान् जनों को इन्द्रियों के विषयों से दूर ही रहना चाहिए । उन्हें सोचना चाहिए कि इन्द्रियों के विषय घास-फूस से ढँके हुए महाकूप के समान हैं, जिसमें गिरे
આ પ્રમાણે જ જીવમાત્ર સુખની શોધમાં ને શેષમાં જ રખડતો રહ્યો છે ને ભવેભવમાં પુગળના સુખા પછવાડે આથડી રહી, અનત દુઃખાને વેદી રહ્યો છે. છતાં પોતાના અંતરમાં રહેલાં સુખને ઓળખતા નથી. જ્ઞાનીઓએ કહ્યુ છે કે “ હું જીવ! ભૂલ મા, તને. સત્ય કહુ છું. સુખ તરમાં છે. તે બહાર શેધવાથી નિહ મળે. અતનુ સુખ અંતરની સ્થિતિમાં છે, સ્થિતિ થવા માટે બાહ્ય પદાર્થા સંબંધીનું આશ્ચય ભૂલ, સ્થિતિ રહેવી બહુ મુશ્કેલ છે, નિમિત્તાધીન ફરી ફરી વૃત્તિ ચલિત થઈ જાય છે. એના દૃઢ ઉપયોગ રાખવા જોઈએ. એ ક્રમ યથાયેગ્ય ચાલુ રાખીશ તે તું મુંઝાઇશ નહિ, નિર્ભય થઈશ. '' હે જીવ! તુ ભૂલમાં વખતે વખતે ઉપયાગ મુકી કોઇને રજન કરવામાં, કોઇથી રંજન થવામાં, અથવા મનની નિળતાને લીધે અન્ય પાસે મદ થઇ જાય છે, એ ભૂલ થાય છે તે ન કર.”
For Private & Personal Use Only
कल्प
मञ्जरी टीका
महावीरस्य
त्रिपृष्ठ
नामकः
सप्तदशो
भवः ।
॥२४६॥
w.jainelibrary.org
| SR No. | 600023 |
| Book Title | Kalpasutram Part_1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti Rajkot |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 594 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Manuscript & agam_kalpsutra |
| File Size | 21 MB |