Page Text
________________
श्रीकल्प
स्वपराक्रमेण रक्षः रक्षितः, नमितदेवः-नमिताः नम्रीकृताः देवाः विपक्षा राजानो येन स तथा । वशीकृतसकलभूप इत्यर्थः । वासुदेव इव महाविभवः-महैश्वर्यवान् । अन्वर्थाभिधानः-गुणनिष्पन्ननामसम्पन्नः, शत्रुमर्दनः शत्रुमर्दननामा । भूधनः-भूः पृथ्वी सैव धनं यस्य स तथा-भूपतिरित्यर्थः । भुवं-पृथ्वी शास्ति परिपालयति । तत्परिपाल्यमाने-तेन-शत्रुमर्दनभूपेन परिपाल्यमाने रक्ष्यमाणे पृथ्वीप्रतिष्ठाभिधाने पृथ्वीप्रतिष्ठनामके पत्तने नगरे स्वामिसेवासारः शत्रुमर्दनभूपसेवापरायणो नयसारः नयसारनामकः कोटपालः नगररक्षको निवसति । स चपरापकारपरदोषात्-परेषामपकारात् दोषात-दुर्गुणाच्च विषादिव पराङ्मुखः-विमुखः, दर्पण इव-दर्पणवत् परगुणग्रहणोन्मुख:-परगुणस्वीकारे तत्पर इत्यर्थः, विवेकिजनावतंसः विवेकिजनश्रेष्ठः, हंसो नीरात् क्षीरमिव दोषात् गुणं
मार
कल्प-. मञ्जरी
।।१५०॥
टीका
नयसारकथा
प्रभाव से रक्षित था। उसने अपने विरोधी राजाओं को झुका लिया था, अर्थात् सब राजाओं को अपने अधीन कर लिया था। वासुदेव की तरह विशाल वैभव से विभूषित था। यथा नाम तथा गुणवाला था ! भू अर्थात भूमि ही जिसका धन है ऐसा भूधन वह शत्रमर्दन राजा जयन्ती नगरी में पृथ्वी का पालन करता था।
राजा शत्रुमर्दन द्वारा शासित पृथ्वीपतिष्ठ नाम के नगर में, राजा की सेवा करने में तत्पर नयसार नामक एक कोटवाल अर्थात् नगर-रक्षक था । वह दूसरों का अपकार करने से तथा दोषों को ग्रहण करने से उसी प्रकार विमुख रहता था जैसे लोग विष से विमुख रहते हैं। दर्पण जिस प्रकार दूसरे के प्रतिबिम्ब को ग्रहण करता है उसी प्रकार वह पराये गुणों को ग्रहण करने के लिए उन्मुख रहता था । विवेकी जनों में उत्तम था। जैसे हंस दूध मिले हुए पानी में से दुध को पृथक् करके ग्रहण कर
તેણે પિતાના વિરોધી રાજાઓને નમાવ્યા હતા, અર્થાત્ તેમને પિતાને અધીન કરી લીધા હતા. તે વાસુદેવની જેમ વિશાળ વૈભવથી વિભૂષિત હતા. તે નામ પ્રમાણે ગુણવાળો હતો. ભૂ એટલે ભૂમિ જેનું ધન છે એ ભૂધન તે શત્રુમર્દન રાજા જયન્તી નગરીમાં પૃથ્વીનું પાલન કરતો હતે.
શત્રુમન રાજાના અધિકાર હેઠળના પૃથ્વી પ્રતિષ્ઠ નામે નગરમાં, રાજાની સેવામાં તત્પર એ નયસાર નામે એક કટવાળ અથતુ નગરરક્ષક હતા. તે બીજાઓનો અપકાર કરવામાં તથા દોષોને ગ્રહણ કરવામાં એ JT; વિમુખ હતું કે જેમ કે વિષથી વિમુખ રહે છે. જેમ દર્પણ બીજાના પ્રતિબિંબને ગ્રહણ કરે છે, તેમ તે પરાયા છે મોટા ગુણોને ગ્રહણ કરવામાં ઉભુખ રહેતે હતે. વિવેકી જનોમાં તે ઉત્તમ હતું. જેમ હંસ દૂધમાં મળેલા પાણીમાંથી તો
| SR No. | 600023 |
| Book Title | Kalpasutram Part_1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti Rajkot |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 594 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Manuscript & agam_kalpsutra |
| File Size | 21 MB |