Page Text
________________
कल्प
मुत्रे
मञ्जरी
टीका
पान वा खाच वा स्वाय वा प्रतिग्रहीतुं वा आहतु वा, उच्चार वा प्रस्रवण वा पारष्ठापायतुम्, स्वाध्याय वा - कर्तुम्, स्थानं वा स्थापयितुम् , धर्मजागरिकां वा जागरितुम् , अन्यतमं वा तथापकारं किमपि कार्यजातं
कर्तुम् ।। मू०३८ ।। श्रीकल्प
टीका-कप्पइ निग्गंथस्स वा' इत्यादि-निर्ग्रन्थस्य वा निर्ग्रन्थ्या वा आचार्योपाध्याय-यावद्गणा॥११७॥
वच्छेदकरत्नाधिकेषु पूर्वपूर्वाभावे उत्तरोत्तम् आपृच्छय-पृष्ट्वा, तेषामवग्रहम् आज्ञां च अवगृह्य-गृहीत्वा अनशनादिषु द्वादशविधेषु तपः-कर्मसु खलु-निश्चयेन अन्यतमं तपःकर्म उपसम्पद्य-स्वीकृत्य विहत कल्पते । कीदृशन्तत्तपःकर्म ? इत्याह-'उदारमित्यादि । तत्र-उदारं प्रधानं स्वर्गापवर्गसुखपापकत्वात् , कल्याण-शुभस्वाध को ग्रहण करना और उसका परिभोग करना कल्पता है, इसी प्रकार उच्चार-प्रस्रवण (मल-मूत्र) का त्याग करना, स्वाध्याय करना, कायोत्सर्ग करना, अथवा धर्म-जागरण करना, तथा इसी प्रकार का अन्य कोई भी कार्य, आचार्य आदि की आज्ञा से करना कल्पता है ॥ मू०३८॥
टीका का अर्थ-आचार्य, उपाध्याय यावत् गणावच्छेदक या रत्नाधिक में से पूर्व-पूर्व के अभावमें उत्तर-उत्तर से, अर्थात्-आचार्य के अभाव में उपाध्याय से, उपाध्याय आदि के अभाव में गणावच्छेदक से
और गणावच्छेदक के अभाव में रत्नाधिक से पूछकर और उनकी आज्ञा प्राप्त करके अनशन आदि बारह प्रकार के तपश्चरण में से किसी भी तपः-कर्म को स्वीकार करके साधु-साध्वी को विचरना कल्पता है।
वह तपःकर्म किस प्रकार का है ? इस प्रश्न का उत्तर देते हैं, वह उदार अर्थात् स्वर्ग-मोक्ष के मुख की प्राप्ति का कारण होने से प्रधान, सिद्धिविशेषरूप कल्याण का जनक होने से शुभ, समस्त उपद्रवों की કપે છે એ જ પ્રમાણે ઉચ્ચાર-પ્રસ્ત્રવણ (મળ-મૂત્ર) ને ત્યાગ કરે, સ્વાધ્યાય કરે, કાયેત્સર્ગ કરે, અથવા ધર્મ-જાગરણ કરવું તથા એ પ્રકારનાં બીજા કેઈપણ કાર્ય આચાર્ય આદિની આજ્ઞાથી કરવું કપે છે (સૂ૦૩૮)
ટીકાનો અર્થ આચાર્ય, ઉપાધ્યાય યાવતું ગણાયછેદક યા નાધિકમાંથી પૂર્વ-પૂર્વના અભાવે ઉત્તરઉત્તરને, અર્થાત આચાર્ય ન હોય તે ઉપાધ્યાયને, ઉપાધ્યાયને અભાવે ગણાવચછેદકને, અને ગણાવચ્છેદકને અભાવે રત્નાધિકને પૂછીને અને એમની આજ્ઞા પ્રાપ્ત કરીને અનશન આદિ બાર પ્રકારનાં તપશ્ચરણમાંથી કોઈ પણ તપકમને સ્વીકાર કરીને સાધુ-સાધ્વીએ વિચારવું કપે છે.
એ તપકમ કયા પ્રકારનું છે ? એ પ્રશ્નનો ઉત્તર આપે છે. તે ઉદાર અર્થાત્ સ્વગ-મેક્ષના સુખની TEC પ્રાપ્તિનું કારણ હોવાથી પ્રધાન, સિદ્ધિ-વિશેષરૂપ કલ્યાણનું જનક હોવાથી શુભ, બધા ઉપદ્રની ઉપશાન્તિનું Jain Education
C onale
॥११७॥
For Private & Personal Use Only
Raodw.jainelibrary.org
| SR No. | 600023 |
| Book Title | Kalpasutram Part_1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti Rajkot |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 594 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Manuscript & agam_kalpsutra |
| File Size | 21 MB |