________________
આપણે સૌએ શાને આધારે કામ કરવાનું છે ? વિનાબા ભાવે
દિલમાં પડી છે. તે ઊંડી છે. ધમ' પ્રવર્તે, સૌનું ભલું થાય, સૌની સાથે પ્રેમથી રહું, એ વાસના પણ માણસમાં છે. પેાતાના વ્યક્તિગત સ્વાર્થ સધાય તે વાસના પણ છે. પછી પેાતાના કુટુબનું, આળબચ્ચાંનું સારું ચાલે એ વાસના પણ છે. આ ચારે વાસના માણસમાં પડી છે.
આપણા શાસ્ત્રકારોએ ખૂબ બારીક નિરીક્ષણ કરીને એમ નક્કી કર્યું કે માણસમાં ચાર પ્રેરણા છે : ધમ, અથ, કામ અને મેક્ષ. માણસમાં કામપ્રેરણા છે તે માન્ય, અપ્રેરણા છે તે પણ માન્ય, પણ તે ઉપરાંત ધર્માં પ્રેરણા પણ છે . માક્ષપ્રેરણા–મુક્તિની પ્રેરણા પણ માણસમાં પડી છે. માણસમાં આ ચારે પ્રેરણાઓ હેાય છે. કાઈ માં અરક પ્રેરણા કંઈક આછી હાય તા કાઈમાં કઈક વધુ, પરંતુ દરેક માણુસમાં આ ચારે પ્રેરણા હેાય છે. એવા એક માણસ નથી કે જેમાં આ ચારમાંથી એક પ્રેરણા ન હાય.
મેાક્ષની પ્રેરણા માણસના હૃદયમાં છે. તે માટે એના જીવ આકુળવ્યાકુળ થાય છે. આ જે ખાળિયું પહેરી લીધું છે તેમાં કેદ ન થઈ જઈ એ પણ મુક્ત ભાવે વી` શકાય એવી એક વાસના માણસના
*****
ધર્માંની ને મેાક્ષની પ્રેરણા પ્રધાન અને તથા કામ અને અની પ્રેરણા ગૌણુ અને તે। માણસની ઉન્નતિ થશે, સામાજિક ક્રાન્તિ થશે, માણસ ઊ ંચે ચઢશે. અ અને કામની પ્રેરણા જોરાવર અને અને તેની અપેક્ષાએ ધમ તે મેક્ષની પ્રેરણા નબળી હોય તે। માણસનું પતન થશે. આ તેના હિસાબ છે. એથી જ કહું છું કે આપણે સૌએ વ્યાપક ભાવથી વિશ્વ શક્તિને આધારે કામ કરવાનું છે.
સાચા આશીર્વાદ
"
એક દિવસ એક કઠિયારા વિનાબાજી પાસે આવ્યા અને બોલ્યા, “ મહારાજ, મને આશીર્વાદ આપે.” આ સાંભળી વિનેાખાજી ખેાલ્યા : “ આશીર્વાદ હુ' એને જ આપુ છું જે માનવી પેાતાના આત્માને કદી ન છેતરે.” કઠિયારાએ ઉત્તર આપ્યા : “હું મારા આત્માને કદી નહિ છેતરું.” વિનાબાજી માલ્યા : “ તને પંદર દિવસને સમય આપું છું. આ પંદર દિવસના સમયમાં તું તારી ભૂરી ટવેના સદાને માટે ત્યાગ કરજે અને પછી મારી પાસે આવ‰. હું તને આશીર્વાદ આપીશ.”
"
કઠિયારા ઘેર ગયા. અને દારૂ પીવાનું મન થયું. અને વિનેાખાજી યાદ આવ્યા. વિનાબાજીની અમૃતવાણી યાદ આવી. એણે દારૂના ત્યાગ કર્યો. એને જુગાર રમવાનું મન થયું. પાછુ' વિનેાખાજીનું વચન યાદ આવ્યું. એણે જુગાર રમવાને વિચાર માંડી વાગ્યે. પછી એ લાકડાં વેચવા શહેરમાં ગયા. એને વજન વધારે લખાવવાનું મન થયું. વિનેાખાજીની સત્ય વાણી એને યાદ આવી તેથી સાચું વજન લખાવ્યું. આમ એક પછી એક એણે કુટવાના ત્યાગ ક અને પછી એ વિતાખાજીને મળવા આવ્યા. વિનેાબાજીમાં અને ભગવાનનાં સાક્ષાત્ દર્શીન થયાં અને ચરણામાં ઢળી પડયો. વિનેાબાજી એની માનવતા સમજી ગયા અને ખેલ્યા વગર જ માથે હાથ મૂકી દીધા. સાચે જ, સંતા પ્રભુની ઝાંખી કરાવનારા છે.
—બિપિનથદ્ર જે, છેલ