________________
૮૬
∞
નિ ય ન કરે, એ માટેના તમને અનુભવ ન થાય, એની અનુભૂતિના સ્પર્શ ન થાય ત્યાં સુધી એ શ્રદ્ધા માત્ર ભરતિયાને વળગવા જેવું જ રહેવાનું. એને સાચવીને અંદર ભલે મૂકી રાખે. ભાઇ ! મને તો બહુ શ્રદ્ધા છે. અને આ દૃષ્ટિથી શ્રધ્ધાને નામે અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વ પાષાઇ જાય છે.
સંપ્રદાયા અને વ્યક્તિઓની શ્રધ્ધાથી જીવા ધથી વંચિત થાય છે, તી`થી વંચિત થાય છે અને સાચા સાધુએથી વંચિત થાય છે. કહે કે મને તે અમુક દેવ, ગુરુ અને ધર્માંની શ્રધ્ધા થઈ ગઈ. જેવી રીતે સુન્ની શિયા પાસે ન જાય અને શિયા સુન્ની પાસે ન જાય એમ આ શ્રધ્ધાને નામે એક સંપ્રદાય, એક પંથ અને એક વ્યકિતને વળગી રહે પછી વિશાળ ષ્ટિના અભાવ માણસની જીવનષ્ટિમાં આવી જાય છે. અને એ તેા જીવનનું સત્યાનાશ વાળી નાંખે છે. સાધના કરવાને આ એક જ ભવ છે. એમાં વિકાસહીન અને વિશાળહીન જીવન કેમ પાલવે? સંપ્રદાયની તુચ્છતામાં જીવન પૂરું થયું તે ન પૂરી શકાય તેવુ નુકસાન
પેાતાના આત્માને જ છે.
ચક્રવર્તીનાં સુખ ભાગવવા માટે બીજો ભવ મળે પણ ખરા, દેવલાકમાં તે તિય`ચમાંથી પણ જવાય છે પણ મુક્તિ પામવા તા સાધન સામગ્રી પૂર્ણ આ જ એક ઉત્તમ મનુષ્ય જન્મ છે. ખીજુ એવું કાઈ સ્થાન નથી કે જ્યાંથી મેક્ષે જવાનુ હાય. અનુત્તર વિમાનમાં ગયેલા કે જેને મેાક્ષ મહુ નજીક છે તેવાઓને પણ સાધના કરવા માટે આ માનવ જન્મમાં આવવું પડે છે !
આ માનવ જન્મમાં આપણા વિકાસના વિચાર કરવાને બદલે આવી અજ્ઞાન શ્રદ્ધામાં જીવન પૂરું થઈ જાય તા આપણે જે મેળવવાનુ છે, ષ્ટિ જે રીતે ખીલવવી છે અને આત્મઅવમેધ કરી સાધના દ્વારા આ એક જન્મમાં આપણે જે કામ કરી લેવાનું છે તે રહી જશે.
સાંજે લગ્ન ડાય અને તમારી પાસે માત્ર
દિવ્યદીપ
એક જ દિવસ હાય તા તમે એ દિવસને કેવી રીતે વાપરે છે ? એ વખતે મિત્ર આવીને કહે કે ચાલા, હવે હાટલમાં જઇને બે ચાર કલાક એસીએ, ગપ્પાં મારીએ! શું કહેા ? “ ભલા માણસ સાંજે તે લગ્ન છે, આ કાંઈ ગપ્પા મારવાને સમય છે?” પેલા કહે કે મારા ખરચે હું તમને ચા પાઈશ. તમે કહેા ને કે “તુ સમજતા કેમ નથી. મારી પાસે સમય બહુ ઘેાડા છે અને આ સમયને હું કેવી રીતે મતમાં વાપરી શકું ? સાંજે લગ્ન છે અને બધી તૈયારીઓ કરવાની છે.’
જ્ઞાનીઓ કહે છે કે લગ્નવાળા માણસ પણ આવી ભૂલ નથી કરતા. છતાં કરે તેા ય એને
એટલું નુકસાન ન થાય જેટલું આ આત્મા પ્રમાદ કરે તે થાય, પણ મનુષ્ય તો પોતાના સમયને વાપરી
જ રહ્યો છે. ગમે ત્યાં બે ક્લાક ગપ્પાં મારવા હાય તેા કહે ચાલ, ખાલી પત્તાં ફૂટવામાં ચાર કલાક વેડફવા હાય તેા કહે ચાલ, પણ સમય ક્યાં છે? એ સમયને આપણે સ્વાધ્યાયથી, ચિંતનથી, અભ્યાસથી, ધ્યાનથી કે યોગથી ન ભરી દઇએ !
ધન અને ધાંધલમાં પડેલા મનુષ્યને ન કાઈ સાધનને ખ્યાલ છે, ન કેાઈ તત્ત્વજ્ઞાનના ખ્યાલ છે, ન તત્ત્વા ના અભ્યાસ છે, ન કોઇ આત્મએાધ છે. જીવનુ સ્વરૂપ શું છે એ માટે દૃષ્ટિના વિકાસ થવા જોઈએ એ દિશામાં મંદતા છે. પરિણામ એ આવે કે આખું આ જીવન, આ મેઘામાં મેથુ જીવન એમનું એમ ખલાસ થઇ જાય છે.
માણસ કાંઈ પણ કર્યા વિના ચાલ્યા જાય છે ત્યારે એની પાછળ રડવાનુ થાય છે. રડવાનુ કાની પાછળ છે? શા માટે રડવાનું છે? કાંઈ કર્યું નહિ એટલા માટે. લેાકા કહે કે બાપડો ગયા. ન અમારું કર્યું, ન પેાતાનું કર્યું". એને એમ લાગે છે કે હું ઘણું જીવવાના છુ' એટલે જીવનની તૃષ્ણામાં પાછળ રહેલાનુ પણ કાંઈ કરતા નથી.