________________
વાર્તા વિના,
આવી રીતે પ્રેમપૂર્વક વાર્તાલાપ કરી બન્ને સખીઓ જુદાં પડ્યાં અને પિતાના ગૃહ કાર્યમાં જોડાયાં. બન્ને બહળાકુટુંબ વાળાં હતાં ને ઘરમાંનું કાર્ય પિતાને હાથેજ કરતાં હતાં.
લલીતાને આજની વાર્તાથી ઘણો આનંદ થયો અને જીવનને ભાગ્યશાળી માનવા લાગી. કાર્યનો આરંભ ક્યારથી કરવો? એવા વિચારના વમલમાં ગોથાં ખાવા લાગી વળી બીજી પોતાની બેનપણીઓ તથા આડોશી પાડોશી આગળ આવા પ્રકારની જ વાતે ચલાવવા લાગી અને તેમને થોડા વખતમાંજ પિતે નક્કી કરેલાં કાર્યમાં મદદગાર બનાવી દીધાં બધાંનાં મન ઉશ્કેરાયાં અને આ કાર્યમાં સામેલ થવાને એકી અવાજે કબૂલ કર્યું. લલીતાને હવે વધારે હિમ્મત આવવા લાગી ને તેમાં તેના પતિની સલાહ માગી. તેમણે પણ ઘણી જ ખુશીથી હા પાડીને તે કાર્યને ઉત્તેજન મળેને લલિતાને ઉત્સાહ વૃદ્ધિ પામે તેવી રીતે પોતાના વિચારે દર્શાવ્યા જેથી કરી લલિતાને ઘણો જ આનંદ થયે. તેણે આ બધી હકીક્ત પદ્માવતીને ત્યાં જઈને સંભળાવતી હતી. - લલિતામાં હવે નવું જીવન પ્રાપ્ત થયું હોય તેમ ઉત્સાહથી દરેક કામમાં નહિ કંટાળતાં ભાગ લેવા લાગી અને પદ્માવતીની સાથે હમેશાં સભાઓમાં જવા લાગી. ત્યાંનાં કાર્ય વાહિની બહેન તરફ પ્રેમભાવથી જેવા લાગી અને દરેકની સાથે ઓળખાણમાં આગળ આગળ વધવા લાગી. તેના હસમુખા સ્વભાવને લઈ બધાં તેને રહાવા લાગ્યાં અને અન્ય ન્ય ભગિની ભાવમાં વધારો થતો ગયે પછી તે દરેકને ત્યાં પ્રસંગોપાત જવા લાગી અને પિતાના વિચારે જણુંવવા લાગી. તેમાં કેટલાંક સમજુ બહેને સામેલ થવા લાગ્યાં અને જુદે જુદે ઠેકાણે અમુક અમુક દિવસે એકત્ર મળવું એમ નક્કિ કરવા લાગ્યાં. એમ કરતાં કરતાં મુકરર કરેલા દિવસોએ બધાં નિયત સ્થાને એકત્ર થવા લાગ્યાં. સર્વ બેનેને તેમાં પણ ત્યાં ખાસ કરીને સુશિક્ષિત બહેનને આમંત્રણ કરવા લાગ્યાં. સમજુ વિદુષી પ્લેને પિતાની ફરજ સમજીને ત્યાં આવવા લાગ્યાં અને એક વિષયને સાદી અને સરલ ભાષામાં દરેક ડેનેને સમજાય તેમ છુટથી સમજાવવું શરૂ કર્યું. આથી સાંભળનારના હૃદયપટ પર કાંઈક હર્ષ અને કાંઈક દિલગીરી જોનારને જણાવવા લાગી. મુખાકૃતિ શોકમય જણાવાનું માત્ર એજ કારણ હતું કે અત્રેના ભાણ કરનાર બહેનોને મુખથી વર્તમાન સ્થિતિના અનુભવેલા વિષયો સાંભળી પિતાની પૂર્વ સ્થિતિમાં અણસમજને લીધે થયેલી ભૂલનું સ્મરણ થઈ આવતું હતું. તેને પશ્ચાતાપ હૃદયભૂમીમાં નહિ સમાતાં મુખપર તરી આવેલ માલુમ પડતા હતા અને સાંભળવાથી હઈ થવાનું કારણ એ હતું કે પિતાના સુખના સરલ અને સદા રસ્તા જાણવામાં આવતા હતા.
આવી રીતે પ્રસંગોપાત દેશભક્ત વિદુષિ ખેથી સ્વાનુભવ વિષયો બોલાતા હતા તેથી તેને લાભાલાભનું બધાને દિગદર્શન થતું હતું. સાંભળનારને પુષ્કળ ફાયદા થતા હતા અને આનંદ થતું હતું. દિન પ્રતિદિન સભાસદેની સંખ્યામાં વધારે થવા લાગે અને ઠેકાણે ઠેકાણે એવી સમાજેને સ્થાપવા માગણી થવા લાગી ને ઘણી ખેને ઉત્સાહથી તેમાં તન મન અને ધનની મદદ કરવા સામેલ થઈ ગયાં તથા વખતને ભેગ પણ આપવા લાગ્યાં.
સ્ત્રીઓમાં આવું ઉપયોગી કાર્ય થતું જોઈ તથા તેનું પરિણામ વિચારી કેળવાયેલ સમાજ તથા દેશહિતચિતક વિદ્વાન બધુઓને હવે ભવિષ્યને માટે પોતાના તરફથી દેશદાઝને માટે ચાલતા પ્રયાસેની સફલતા થવાથી આશાઓ સબળ થતી ગઈ, પિતાને