________________
૧૦૮
જૈન શ્વેતાંબર કોન્ફરન્સ હેરલ્ડ.
ભારત માતાની વીર પુત્રીઓએ પિતાની બુદ્ધિબળથી સ્ત્રીપણાને કેવી રીતે દીપાવ્યું હતું તથા તેમને જગતને દ્રષ્ટાન્તરૂપ કેવાં કાર્યો હતો કે જેથી કરી તેમનાં નામો શાસ્ત્રોમાં સુવર્ણ વણે લખાયેલાં અધવધિ દષ્ટિગોચર થઈ રહ્યાં છે તથા તેમના ગુણ ગાન ગવાઈ રહ્યાં છે, વળી તેમના જીવનના શું ઉદ્દેશો હતા, તેમના આદર્શ જીવનમાંથી આપણે શું હાલ આદરણીય છે વિગેરે બાબતોનું વિવેચન કરવું અને કરાવવું કે જેથી કરી પિતાનું કર્તવ્ય દરેક બહેને આવી રીતે કરવાથી જાણશે અને જાયા પછી તેમના આચાર વિચાર સુધરશે. આવા કાર્યક્રમથી અનુક્રમે સંસાર સુધારે શીધ્ર થશે અને હાલમાં જે અસલ છેડી નકલ કરતાં થઈ ગયાં છે તેને છોડીને પિતાનું અસલ વર્તન તથા આચાર વિચારિને આદરનાર થશે. કન્યા કેળવણીની કેટલી આવશ્યક્તા છે? તે ન હોવાથી ગૃહ સંસારના બંધારણે કેવાં ચુંથાઈ ગયાં છે, હાનીકારક રીવાજોથી આપણું સ્ત્રી વર્ગને ઘણા પ્રકારનાં સંકટ સહન કરવાં પડે છે. કન્યા વિક્રય, બાળ લગ્ન અને વૃદ્ધ વિવાહ થવાથી તેના પરિણામે વિધવાઓની સંખ્યા વધતી જાય છે, તેમને સારા સમાગમમાં ન મુકવાથી ઘણા પ્રકારના અત્યાચાર તથા અનાચાર થાય છે, તેવા અનર્થો થતા અટકાવવાના મુખ્ય ઉપાયો આપણા હસ્તમાં છે. જો માતા પિતાના પુત્ર પુત્રીઓને બાળપણમાં લગ્ન કરવા ને પાડે તે તુરત જ અટકી જાય અને વૃદ્ધની સાથે કન્યા આપતાં પણ જે ભાતા વાત્સલ્ય ભાવને નવસારી દે છે તે કન્યાનું મુવા સાથે મીંઢળ બાંધતાં તેના પીતાને ફાવે જ નહિ, લગ્ન કરી શકે જ નહિ વગેરે બાબતે પ્રસંગોપાત ધીમે ધીમે ચલાવો એટલે બધી બહેનને સાચું સમજાવતાં વર્તનમાં આવતું જશે અને પુષ્કળ ફાયદાઓ થયા વિના રહેશે જ નહિ.
લલિતા પદ્માવતી બહેન, તમેએ મજાનું કહ્યું; ઘણું આવી રીતે જે આપણે કરીએ તે ઘણા ફાયદા થાય એમ હવે મને સમજાય છે પરંતુ મને તે મુઝવણ ન છે કે આ બધું મહારાથી કેમ બની શકે ? મને ક્યાંથી આવડે ? આવી બાબું ખાસ છે શીખવા બેસું તે તે પણ નથી સમજાતું કે કેમ શીખી શકાય ? બાકી મને હે રાન ઘણી જ થાય છે કે મારાથી કંઈ પરોપકાર થાય તે કેવું સારું ! તમારી સેબતે જે મન આવડે ને માર્ગે ચઢાવે તે હું ધન્ય ભાગ્ય સમજું ને કંઈ મારું કર્તવ્ય બજાવું પણ વાર વાર એમ પ્રશ્ન થાય છે કે તે કેવી રીતે બની શકે ?
પદ્માવતી–બહેન, પ્રથમ તમને કઠણ વિષય લાગે છે પણ જેવા તમે તે કાર્યને આરંભ કરશે અને ધીરે ધીરે આગળ વધશે કે તમારી શુભેચ્છાઓને કુદરતજ હાયક થશે અને સાધને પણ તેવા પ્રકારનાં ભળતાં જશે; વળી અનુભવ પણ વધતો જશે અને કામ કામને શીખવશે એમાં કંઈ ભણવા જવા જેવું રહેશે જ નહિં. જ્યારે તમે કામ કરતાં ગુંચવાઓ ત્યારે મને મળશો તે અત્યાનુસાર સલાહ આપીશ ને તમારી મરજી હશે તે હું પણ કહેશે ત્યાં આવી અને મારી ફરજ બજાવીશ,
લલિતા–હે, તમારા વિના તે એક ઘડી પણ મારે રાતે નહિ. મને શું આવડે છે? મને માર્ગ દેખાડે ને તમો હિમ્મતથી મારામાં વૈર્ય તથા સાહસીકતા આવે તેમ કરશો તે શક્તિના પ્રમાણમાં મહેનત કરવી એ મારું કામ છે.