________________
વાત વિનોદ.
-
૧૭
--
-
પદ્માવતી-બહેન એમાં માફી શી બાબતની માગે છે? મેં મારી ફરજ બજાવી છે એમાં વિશેષ કંઈ કર્યું નથી. તમોને સાચી વાત સમજાઈ એટલે મારે વખત ઉપયોગી પવિત્ર બને છે.
લલિતા-પદ્માવતી બહેન હવે તમે જ્યારે જ્યારે સંસ્થાઓ જેવા જાઓ અથવા સભાઓમાં જાઓ ત્યારે જરૂર મને સાથે લઈ જજે. તમને મહત ઉપકાર થશે. આજે મને સંસ્થાઓની અને સભાઓની વાત તમારા મોઢેથી સાંભળવા માત્રથી આટલો આનંદ થાય છે તે જ્યારે હું જાતે જોઈશ અને નજરે કામ જોઈશ તથા દરેકનું બેલવું સાંભળીશ ત્યારે તે મને એમ સમજાય છે કે ઘણું શીખવાનું મળશે. મને મુઢ મતિને તે તદ્દન સમજ જ નથી, સૈના દેષ બોલવા જેવા અને સામાને વખોડીને ફેંકી દેવું એટલું જ જાણતી હતી. પણ મારામાં જે દુર્ગણે ભરેલા છે તે કાઢવાને કોઈ દિવસ પણ મેં વિચાર કર્યો નહોતે. અરે વધારે શું કહું તેને દોષરૂ૫ માન્યાજ નથી, હું કેવળ મિથ્યાભિમાનની જ છું. જેમ જેમ મારા દુરાગ્રહ સમજું છું તેમ તેમ પશ્ચાત્તાપ થાય છે ને હજુ પણ તમારા જેવી પરેપકારી બહેનના સમાગમે દુર્ગણ દૂર કરીશ. બેન, મને હવે સમજાયું છે કે સજજનને સમાગમ દરેકને કરવો જોઈએ તેથી બુદ્ધિ વિકાશને પામે છે અને કાંઈક શક્તિ આવે છે. આજે જ મને એમ થાય છે કે દરેક વ્હેને જે પિતાની ભૂલ તપાસતાં જાય તો પછી તેમને દુઃખ રહે જ નહિ. પણ અજ્ઞાનતાને લીધે કંઈ સમજતાં નથી અને દુઃખી થાય છે તેમ સામાને દુઃખી કરે છે. જ્યારે આપણું બેને પિતાની ફરજ સમજવા જેવું શિક્ષણ લેશે ત્યારે જ આપણે દેશ સુખી થશે. આ વાત અક્ષરશઃ તમારી સાચી જ છે. બહેન વિપરિત વાત મનમાં બેસે છે તે એકદમ નીકળતી નથી અને તેથી સારાં કાર્યો હોય તેને પણ નિન્દવાની ટેવ વધતી જાય છે અને વિવેક હૃદયમાંથી નષ્ટ થાય છે. જ્યાં અવિવેક આવ્યો ત્યાં સગુણે નષ્ટ થઈ જાય છે અને આવી અજ્ઞાનતાને લીધે કેટલી બધી હેને વખત ગમે તેમ ગાળતી હશે તે વાતને હવે મારા દ્રષ્ટાન્તથી જ વિચાર થાય છે. તેમને માટે હવે શો ઉપાય કરવો જોઈએ. તમે કંઈ મદદ આપે ને માર્ગ બતાવો કારણ કે હું કંઇ બહેનેને માટે કામ કરું એવી મારી ઉત્કંઠા છે.
૫માવતી–બહેન તમે મોટા નહાના મેલ્લાઓમાં જાઓ ત્યાં રહેવાવાળા હેને સાથે ઓળખાણ કરે અને તેમનાથી સહવાસ વધારી પ્રેમ ભાવથી પ્રથમ પિતાનાં કરી લે. તમે નિષ્કામ વૃત્તિથી કેવળ તેમના હીતને માટે તેમની પાસે સાચા દિલથી જવા માંડશે એટલે તે કુદરતી રીતે જ તમારા પ્રત્યે પ્રેમાળ થઈ જશે એટલે પછી ત્યાં બધાને એકત્ર કરવાને હીલચાલ કરે અને એક બીજાના વિચારોની આપ લે કરે. એમ કરતાં નાની સભા જેવું થઈ જશે. ત્યાં પછી આપણી પ્રાચિન સ્થિતિનું તથા વર્તમાન સ્થિતિનું દિગ્દર્શન કરાવો ને તેથી થતા નુકશાન નફાઓ જણાવો, વળી તેમાંથી બચવાના ઉપાયો બતાવો જેમકે કન્યાવિક્રય, બાળલગ્ન, વૃદ્ધ વિવાહ વિગેરે કુચાલો આપણુમાં વધતા ગયા છે ને કેટલેક ઠેકાણે વધતા જાય છે તેને અટકાવવાના ઉપાયો ને વિચાર કરવા દરેકના મત લેવા અને તે રીવાજો નાબુદ થતાં આપણને શું ફાયદાઓ છે તથા આસુરી રીવાજો તે શું અને દૈવિક રીવાજે તે શું વિગેરે બાબતની ચર્ચા લાવો અને દરેકને તે વિષયમાં બોલવાને છુટ આપે અને તેમને જણાવો કે પ્રથમની