________________
૨૧૬
.
શ્રી જૈન . કે. હેરંડ.
ધનજી–કેમ નહિં? તમારા જેવા મોટા મોટા બી. એ. પણ નોકરી અર્થે દરરોજ
શેઠીયાઓને સાતવાર સલામ કરવા આવે છે. નાણુથી શું નથી થતું?– જર ચાહે સે કર ” લમીથીજ ગાડી ઘોડા, ને વાડી બંગલાની મોજ મારી શકાય છે. લક્ષ્મીથીજ ખાનપાન, ગાનતાન, અને એશઆરામમાં, ઉદયાસ્તની ખબર વિના નિશ્ચિતપણે, દિવસો નિર્ગમન કરી શકાય છે. લક્ષ્મીથીજ પ્રસંગ આવે બાલબચ્ચાં નાં વિવાહ કરી, ભભકાદાર વરઘડા કાઢી અને ન્યાત જમાડી, સંસારના સવા હાવા લઈ શકાય છે. લક્ષ્મીથી જ જીદગીનું ખરેખરી રીતે સાર્થક કરી શકાય છે.
દ્રવ્ય વિના તે કદી મેટાઈ હોઈ શકે? કુંવરજી-તમારે ન્યાય તમારા મોઢેજ થઈ જાય છે. તમારા શબ્દો પિતેજ કહી આપે
છે કે લક્ષ્મીથી અભિમાન, બેભાનતા તથા મૂઢતા આવે છે. તે પછી તેથી શું મહત્તા છે? હમણાં તો કદાચ તમને મારું આ કહેવાથી માઠું લાગતું હશે પણ એકાંતે આત્મસાક્ષિએ વિચાર કરવાથી તે અક્ષરશઃ સત્ય જણાશે. મોજમજા, એશઆરામ વગેરે સ્વાર્થ-સાધનાથી શું કોઈનું કલ્યાણ થવાનું હતું? તમે ખરા મોટા ક્યારે કે જ્યારે તદ્દન ગર્વરહિતપણે દયા, પરોપકાર, કે દેશ હિતાર્થે તમારું દ્રવ્ય ખચી તેનું સાર્થક કરે. એ પ્રમાણે લક્ષ્મીનો જે સદુપયોગ કરે છે તે જ ખરે શ્રીમંત કહેવાય છે. સાંભળ
( સવૈયા એકત્રિશા. ) પરમારથમાં વાવરનારે, પૈસો પિતાને ગુણવાન, સતકામો કરવામાં નિત્ય, દીસે જેની બહુ બહુ હામ; દેશ-હિતારથ કામ કરીને, તેનારે ખુશી જેહ અપાર, પૈસો સારાં કામે ખર્ચ, ધનાઢય સારો એને ધાર. પૈસો ભેળે ઝાઝે થતાં, કોઈ કરે છે ખોટા ઠાઠ, દાડા વિવા નામે ખર્ચ, પૈસો રળિયે એને માટ ! પુણ્ય નથી એથી થાવાનું, શો સમજે છે એમાં સાર ? " પૈસો સારાં કામે ખર્ચ, ધનાઢયે સારા એને ધાર. ઔષધશાળા સ્થાપી પિત, રાખે છે જે નિત્યે નામ, આશિષ દર્દી લોક દીયે છે, એ જાણું પરમારથ કામ; પરમેશ્વર રીઝે છે એથી, સજન કે છે ધન્ય અપાર, પૈસો સારાં કામે ખર્ચ, ધનાઢ્ય સારે એને ધાર. ધર્માલય કરવાને ખર્ચ, બંધાવે વિશાળ નિશાળ, બાળ અને બાળાએ ભણશે, શીખી લેશે સારા ચાલ; ફળ એનું મોટું છે ભાઈ, શાણું પણ એમજ ગણનાર, પૈિસા સારાં કામે ખર્ચ, ધનાઢય સારો એને ધાર. દેશ હિત્તમાં ચિત્ત પરોવી, આપે સારું ઉત્તેજન, ગર્વ વિનાનું મન છે જેનું, ધન્ય ધન્ય તેને ધન્ય ધન્ય; હુન્નરને માટે પણ કરશે –ઉપાય એ ધનને સરદાર, પૈસો સારાં કામે ખર્ચ, ધનાઢય સારો એને ધાર. * શ્રી રાયચંદ્રજી કુત, બુદ્ધિપ્રકાશ પુ. ૩૧ મું. પા. ૨૬૫.
